نامگذاری حضرت
بنا بر گفتههای علمی محققین، اسم تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم بسیاری بر شخصیت و منش افراد دارد و هر اسمی متناسب با معنایی که دارد برای صاحب اسم بار روانی به همراه دارد. اسلام نیز در این رابطه توصیههای فراوانی دارد و بر این باور است که برای اسم گذاری فرزندان باید به دنبال نامهایی بود که سازنده و مایه رشد باشند. با این رویکرد میتوان نامهایی برگزید که در آینده به مسیر زندگی فرزندانمان جهت بدهند و میتوان تا حدی در آینده فرزندان نقش داشت.
رسول خدا به تناسب ابعاد متعدد شخصیتی فاطمه (س) او را به اسامی و القاب متعددی مینامید و هر کدام از این اسمها در موقعیتهای مختلف و به مناسبتهای مختلف مورد استفاده اطرافیان بوده اند.
اسامی و القاب حضرت زهرا (س)
امام صادق – علیه السلام – فرمود:
فاطمه، و الصدیقه، و المبارکه، و الزکیه، و الراضیه،
والمرضیه، و المحدثه، و الزهراء و الطاهره”
- فاطمه است، زیرا که از شر و از دوزخ بریده است.
- طاهره است یعنی پاک و پاکیزه از نقایص و صفات ناپسند.
- زکیه است یعنی رشد یافته و رشد یابنده در جنبه کمالات و خیرات.
- مبارکه است یعنی صاحب خیر و برکت در علم و فضل و کمالات و نسل.
- صدیقه است یعنی بسیار راستگو و درست.
- راضیه است یعنی خشنود به رضای حق و تسلیم در راه او.
- رضیه است یعنی مورد پسند خدا و اولیای او.
- محدثه است یعنی زنی که فرشته الهی با او سخن میگوید.
- مطهره است یعنی از هر آلودگی و پلیدی دور است.
- زهراء یعنی کسی که از او نور و درخشندگی متجلی میشود، فروغ تابان معرفت، نمونه روشن خداپرستی است و نُوُرها اشتقّ مِن نور عظمة اله.
- معصومه یعنی محصوره از گناه.
- منصوره یعنی کسی که یاری میشود.
- حصان یعنی کسی که عفیف است و پاکدامن.
- حره یعنی کسی که آزاد از وابستگی به خاک و رمل و شوائب آن است.
- عذرا یعنی بکر و باکره.
- هانیه یعنی مهربان در حق شوهر.
- شفیعه یعنی دارنده مقام شفاعت.
بهترین القاب حضرت زهرا برای اسم دختر
حضرت فاطمه در دوران حیات کوتاه خود، در قلب دوستداران و طرفداران جایگاهی بلندمرتبه داشتند. وجود القاب گوناگون که تعدادشان به بیش از ۱۰۰ مورد نیز میرسد، یکی از دلایل اثبات این علاقه است. بر اساس احادیث و منابع اسلامی، حضرت فاطمه القاب زیر را داشتهاند:
ردیف | لقب | معنی |
۱ | سیده | بانو |
۲ | نوریه | موجودی از حقیقت نوری |
۳ | انسیه حورا | انسان بهشتی |
۴ | حانیه | دلسوز فرزندان |
۵ | عذرا | دوشیزه |
۶ | کریمه | بزرگوار |
۷ | رحیمه | بامحبت |
۸ | شهیده | شهیدشده |
۹ | عفیفه | پاکدامن |
۱۰ | قانعه | کمتوقع |
۱۱ | رشیده | کامل |
۱۲ | شریفه | شرافتمند |
۱۳ | حبیبه | دوست و بامحبت |
۱۴ | محترمه | گرامی و مورداحترام |
۱۵ | صابره | پایدار |
۱۶ | سلیمه | سالم و اهل سازش |
۱۷ | مکرمه | بزرگوار و گرامی |
۱۸ | صفیه | برگزیده |
۱۹ | عالمه | دانشمند |
۲۰ | علیمه | دانا |
۲۱ | معصومه | بیگناه |
۲۲ | مغصوبه | کسی که حقش غصب شده |
۲۳ | مظلومه | ستمدیده |
۲۴ | میمونه | خوشیمن و مبارک |
۲۵ | منصوره | یاریشده از جانب خداوند |
۲۶ | محتشمه | با حشمت و احترام |
۲۷ | جمیله | زیبا |
۲۸ | جلیله | بزرگ |
۲۹ | معظمه | گرامی و محترم |
۳۰ | حاملة البلوی بغیر شکوی | بلاکش نستوه بیشِکوه و شکایت |
۳۱ | حلیفة العباده و التقوی | قسمخورده پرستش و پرهیزکاری |
۳۲ | حبیبة الله | محبوب خدا |
۳۳ | بنت الصفوة | دختر برگزیده |
۳۴ | رکن الهدی | پایه هدایت |
۳۵ | آیة النبوة | نشان نبوت |
۳۶ | شفیعة العصاة | شفاعتکننده گناهکاران |
۳۷ | ام الخیرة | مادر نیکوکاران |
۳۸ | تفاحة الجنة | سیب بهشتی |
۳۹ | مطهره | پاکیزه |
۴۰ | سیده النسا | بزرگ بانوی زنان |
۴۱ | بنت المصطفی | دختر حضرت مصطفی |
۴۲ | صفوة ربها | برگزیده پروردگار |
۴۳ | موطن الهدی | جایگاه هدایت |
۴۴ | قرة العین المصطفی | نور چشم پیامبر اکرم |
۴۵ | بضعة المصطفی | پاره تن پیامبر |
۴۶ | مهجة المصطفی | آخرین قطرات خون در قلب مصطفی |
۴۷ | بقیة المصطفی | بازمانده حضرت رسول (ص) |
۴۸ | حکیمه | با حکمت، فهم و ادراک |
۴۹ | فهیمه | بافهم |
۵۰ | عقیله | خردمند |
۵۱ | محزونه | غمگین |
۵۲ | مکروبه | دلشکسته |
۵۳ | علیله | بیمار و مریض |
۵۴ | عابده | پرستنده |
۵۵ | زاهده | پارسا |
۵۶ | قوامه | شبزندهدار |
۵۷ | باکیه | گریهکننده |
۵۸ | بقیة النبوة | بازمانده پیامبر |
۵۹ | صوامه | بسیار روزهگیر |
۶۰ | عطوفه | باعاطفه و محبت |
۶۱ | رئوفه | دلسوز و مهربان |
۶۲ | حنانه | غمخوار و بامحبت |
۶۳ | بِره | نیکوکار |
۶۴ | شفیقه | دلسوز و مهربان |
۶۵ | انانه | دردمند |
۶۶ | والدة السبتین | مادر دو نواده پیامبر |
۶۷ | دوحة النبی | شاخسار پیامبر |
۶۸ | نور السماوی | نور آسمانی |
۶۹ | زوجة الوصی | همسر جانشین پیامبر |
۷۰ | بدر التمام | ماه شب چهارده |
۷۱ | غرة الغراء | سپیدروی نورانی |
۷۲ | درة البیضا | گوهر تابناک |
۷۳ | روح ابیها | روح و روان پدر |
۷۴ | واسطة قلادة الوجود | حلقه اتصال زنجیر هستی |
۷۵ | درة البحر الشرف و الجود | در دریای شرافت و سخاوت |
۷۶ | ولیة الله | دوست خدا و ولی از جانب خدا |
۷۷ | سر الله | راز نهان خدا |
۷۸ | امینة الوحی | امین وحی الهی |
۷۹ | عین الله | چشم خدا |
۸۰ | مکینة فی عالم السما | دارای جایگاه در عالم آسمان |
۸۱ | جمال الآبا | موجب زیبایی پدران |
۸۲ | شرف الابنا | افتخار فرزندان |
۸۳ | دُرة البحر العلم و الکمال | دردانه دریای علم و کمال |
۸۴ | جوهرة العز و الجلال | گوهر تابناک عزت و بزرگواری |
۸۵ | مجموعه الماصر العلیه | گردآورنده یادگاریهای برین |
۸۶ | مشکوة نور الله | چراغدان نور الهی |
۸۷ | زجاجة | شیشه و چراغدان نور الهی |
۸۸ | کعبة الآمال لاهل الحاجة | کعبه آرزوهای نیازمندان |
۸۹ | لیلة القدر | شب قدر |
۹۰ | لیلة المبارکة | شب بابرکت |
۹۱ | ابنة من صلت به الملائکة | دختر کسی که فرشتگان به او اقدار کردند و نماز خواندند |
۹۲ | قرار قلب امها المعظمة | آسایشبخش دل مادر |
۹۳ | عالیة المحل | بلند جایگاه |
۹۴ | سر العظمة | راز بزرگی و بزرگواری |
۹۵ | مسکورة الضلع | پهلوشکسته |
۹۶ | رضیض الصدر | سینهشکسته |
۹۷ | مغصوبة الحق | کسی که حقش غصب شده |
۹۸ | خفی القبر | کسی که قبرش پنهان است |
۹۹ | مجهولة القدر | قدرناشناخته |
۱۰۰ | ممتحنة | آزمایششده |
۱۰۱ | المظلوم زوجها | کسی که همسرش ستم دیده است |
۱۰۲ | المقتول ولدها | کسی که فرزندانش کشته شدهاند |
۱۰۳ | کوثر | دارای خیر فراوان، دارای فرزندان بسیار |
۱۰۴ | حورا انسیه | حوریهای به صورت انسان |
۱۰۵ | حرّه | آزاد |
۱۰۶ | بتول | ممتاز از دیگران از جانب خدا |
۱۰۷ | حصان | پاکدامن |
۱۰۸ | مریم کبری | مریم بزرگ |
۱۰۹ | نوریه | نورانی |
۱۱۰ | تقیه | پرهیزکار |
۱۱۱ | نقیه | خالص و ناب |
فاطمه و زهرا
در میان تمام نامها و القاب حضرت زهرا (س)، نامهای فاطمه و زهرا بیشتر به گوش خورده اند و در میان شیعیان از محبوبیت بیشتری برخوردارند. به شکلی که طبق آمارهای رسمی سازمان ثبت احوال کشور، در سالهای گذشته اسمهای فاطمه و زهرا در صدر لیست محبوبترین نامهای دخترانه در ایران بوده اند. در کتب اسلامی احادیث زیادی درباره معانی و وجه تسمیه این دو اسم ذکر کرده اند که به گوشهای از آنها میپردازیم:
درباره نام فاطمه (س)
- لانها فطمت عن الطمت: بدان خاطر که از آزار حیض بازداشته شده.
- لانها فطمت عن الشر: زیرا که او از شر بریده و جداست.
- لانها فطمت عن الخلق: زیرا که او از مردم بریده شده.
- لانها فطمت محبیها عن النار: زیرا که دوستدارانش از آتش دوزخ دور و برکنارند.
- لانها فطمت و شیعتها عن النار: زیرا که او و شیعیانش از آتش دور و برکنارند.
- لان الخلق فطموا عن کنه معرفتها: زیرا که مردم از کنه معرفتش بازداشته شده اند.
- لانها فطمت عن ماسوی الله: زیرا که او از غیر خدا بریده است.
امام صادق (ع) نیز میفرمایند:
لقد فطمها بالعلم و عن الطمث فی المیثاق
– فسماها فاطمة – ثم قال انی فطمتک بالعلم و فطمتک بالطمث.
و فرمود: تو را از کسب دانش اکتسابی بازداشتم و از پلیدیها دور نمودم.
درباره نام زهرا (س)
زهراء، مونث واژه أزهر است، که در لغت، درخشنده، روشن، معنی میدهد. جابر از امام حسین (ع) سؤال کرد: چرا فاطمه را «زهراء» نامیدهاند؟ او فرمود: خداوند فاطمه را از نور عظمت خود آفرید. وقتی فاطمه درخشید، زمین و آسمان را نورانی کرد. چشمهای ملائکه غرق نور شد و خداوند را سجده کردند و از روی تعجب گفتند: خداوندا! این چه نوری است؟ وحی شد که این یکی از نورهای من است، در آسمان جایش دادم و او را از طریق پیامبر متولد گردانیدم و او را بر همهٔ پیامبران برتری دادم و از آن نور، ائمهٔ هدی به وجود آمدند، تا دستورات مرا اجرا نمایند و مردم را هدایت کنند، آنها بعد از قطع شدن وحی، جانشینان من در زمین هستند.
کنیههای حضرت فاطمه (س)
ام الحسن | ام الحسین | ام المحسن |
ام الائمه | ام ابیها | ام الخیرة |
ام المومنین | ام الاخیار | ام الفضایل |
ام العلوم | ام السما | حانیة |
اسامی ترکیبی با زهرا
نام زهرا یکی از نامها و القاب حضرت فاطمه و به معنی روشن، درخشان و سپیدروی است. ترکیب این نام با اسمهای دیگر اسمی بسیار زیبا و پرمعنا حاصل میکند. از جمله این اسامی زیبا میتوان به نازنین زهرا، زهرا بانو و … اشاره کرد. برای آگاهی از فهرست کامل اسامی ترکیبی به مقاله زیباترین اسامی ترکیبی با نام زهرا مراجعه نمایید.
اسامی ترکیبی با فاطمه
همانگونه که گفته شد فاطمه یکی از اسامی زیبا و محبوب در بین ایرانیان است. به همین منظور ترکیب این نام با دیگر اسامی بیش از پیش رواج پیدا کرده و در سالهای اخیر اسامی گوناگونی با این ترکیبات میشونیم. برای آگاهی از لیست کامل و اسامی زیبای ترکیبی میتوانید مقاله لیست اسامی ترکیبی با فاطمه خاص و زیبا را مطالعه نمایید.
جایگاه حضرت فاطمه (س) در میان شیعیان
حضرت فاطمه (س) یکی از شخصیتهای محبوب نزد شیعیان و حتی مسلمانان اهل سنت است. شیعیان برای او شخصیت بسیار بلند مرتبهای در نظر دارند و معتقدند ایشان فرشته وحی جبرئیل را مشاهده میکرده است و حتی بعد از رسول اکرم هم دریافتهایی وحی گونه ای از جانب جبرئیل داشته است که اگر چه با وحی قرآن کاملا فرق داشته، ولی این مکالمات در مصحف فاطمه ثبت شده و نزد امامان شیعه نگهداری میشده است. حضرت فاطمه (س) متناسب با صفاتی اخلاقی و شخصیتی که داشته اند اسامی و القاب مختلفی از خداوند، رسول اکرم و ائمه اطهار دریافت کرده اند که همگی نشان از جایگاه بلند ایشان در میان باورهای شیعه دارند. به عنوان مثال لقب “محدثه” یکی از القاب ایشان است که اشاره به دریافتهای وحیانی وی از جبرئیل دارد.