آشنایی با «ملخ»؛ تغذیه، تولیدمثل، مزایا و معایب

ملخ‌ها به‌طور معمول حشرات زمینی با پاهایی قدرتمند در انتهای بدن خود هستند که به آنها اجازه می‌دهد با جهش شدید از تهدیدها فرار کنند. همچنین به عنوان حشراتی با فرایند دگردیسی ناقص، دچار دگردیسی کامل نمی‌شوند.

 

قدمت ملخ‌ها

این بندپایان، احتمالاً قدیمی‌ترین گروه زنده از حشرات گیاهخوار هستند که قدمت آن‌ها به تریاس اولیه، در حدود ۲۵۰ میلیون سال پیش باز می‌گردد. ملخ‌ها معمولاً دارای پاهای عقبی قدرتمند هستند که به آن‌ها اجازه می‌دهد در روی زمین با جهش شدید به جلو از تهدیدها فرار کنند.

ملخ‌ها به چه راسته‌ای تعلق دارند؟

ملخ‌ها به زیر راسته Caelifera تعلق دارند.  Caelifera شامل حدود ۲۴۰۰ جنس معتبر و حدود ۱۱۰۰۰ گونه شناخته شده است. بسیاری از گونه‌های کشف نشده نیز احتمالاً وجود دارند، به ویژه در جنگل‌های مرطوب استوایی.

افزایش تحریک لمسی پاهای عقبی این جانوران، باعث افزایش سطح سروتونین می‌شود. این موضوع باعث می‌شود جانور تغییر رنگ دهد، بیشتر تغذیه کند و سریعتر تولید مثل کند.

 

 

ویژگی ظاهری ملخ‌ها

ملخ‌ها دارای طرح بدن حشرات معمولی مانند سر، سینه و شکم هستند. سر به صورت عمودی و با بدن و دهان در پایین نگه داشته می‌شود. سر دارای یک جفت چشم مرکب بزرگ است که دید همه جانبه را ارائه می‌دهد، چشمان این حشره می‌تواند نور و تاریکی را تشخیص دهد و یک جفت آنتن نخ مانند نیز دارد که به لمس و بو حساس هستند.

قسمت‌های دهانی رو به پایین برای جویدن اصلاح می‌شوند و دو لمس حسی در جلوی فک‌ها وجود دارد. قفسه سینه و شکم قطعه قطعه هستند و دارای یک کوتیکول سفت و سخت است که از صفحات روی هم پوشانده شده از کیتین تشکیل شده است.

سه بخش سینه‌ای به هم پیوسته و دارای سه جفت پا و دو جفت بال هستند. بال‌های جلویی که به نام تگمینا شناخته می‌شوند باریک و چرمی هستند در حالی که بال‌های عقب بزرگ و غشایی هستند.

پاها برای گرفتن، دارای چنگال هستند و پای عقبی قدرتمندتر است. استخوان ران قوی است و دارای برجستگی‌های متعددی است که در آن سطوح مختلف به هم می‌پیوندند و در برخی از گونه‌ها برجستگی‌های داخلی دارای میخ‌های حرکتی هستند. 

داخل قفسه سینه ماهیچه‌هایی را در خود جای داده است که بال‌ها و پاها را کنترل می‌کنند.

شکم دارای یازده بخش است که بخش اول به قفسه سینه متصل شده و شامل اندام تمپان و سیستم شنوایی است. بخش‌ها دو تا هشت حلقه‌ای هستند و توسط غشاهای انعطاف‌پذیر به هم متصل می‌شوند. اندازه بخش‌های نهم تا یازدهم رو به کاهش می‌روند و دارای اندام‌های تولید مثل هستند.

گردش خون 

مانند سایر حشرات، آنها دارای سیستم گردش خون باز هستند و حفره‌های بدن آنها پر از همولنف است. یک ساختار قلب مانند در قسمت بالای شکم وجود دارد که مایع را به سمت سر پمپ می کند، این سیستم مواد مغذی را در سراسر بدن به گردش در می‌آورد و ضایعات متابولیکی را برای دفع به روده حمل می کند.

 

ویژگی‌ رفتاری ملخ ها

برخی از گونه‌های ملخ در تراکم جمعیت بالا و تحت شرایط محیطی خاص می‌توانند رنگ و رفتار خود را تغییر داده و گروه‌هایی را تشکیل دهند.

این حشرات گیاه خوار هستند و تعداد کمی از گونه‌ها گاهی به آفات جدی غلات، سبزیجات و مراتع تبدیل می‌شوند، به خصوص وقتی که میلیون‌ها ملخ ازدحام می‌کنند، می‌توانند محصولات کشاورزی را در مناطق وسیعی از بین ببرند.

آن‌ها با استتار از خود در برابر شکارچیان محافظت می‌کنند. هنگامی که شناسایی می‌شود، بسیاری از گونه‌ها سعی می‌کنند تا با پریدن به هوا خود از چنگ شکارچی نجات دهند و معمولاً فقط برای مسافت کوتاهی پرواز می‌کنند. گونه‌های دیگر مانند ملخ رنگین کمانی، رنگ هشدار دهنده‌ای دارند که شکارچیان را از نزدیک شدن به آن‌ها منع می‌کند.

پریدن

این جانور می‌تواند بدون استفاده از بال‌هایش حدود یک متر (بیست برابر طول بدن) بپرد. اوج شتاب در حدود ۲۰ گرم است. آنها با دراز کردن پاهای عقب بزرگ خود و فشار دادن به سطحی که روی آن قرار دارند، (زمین، یک شاخه، یک تیغه علف یا…) می‌پرند.

 

 

انواع ملخ و طول عمر آنها

آنها به دو گروه اصلی شده‌اند:

• ملخ‌های شاخ کوتاه و ملخ‌ های شاخ بلند
• جیرجیرک ها و کتیدیدها

ملخ های شاخ کوتاه نیز به سه دسته تقسیم می‌شوند:

۱. ملخ های سیخ گلو

۲. ملخ‌ های بال نواری

۳. ملخ‌ های کج‌ صورت خاموش (که به آن پا دندانه دار نیز گفته می شود)

یک ملخ بالغ بین ۳ تا ۶ ماه طول عمر دارد.

ازدحام دسته‌های میلیاردی ملخ‌ها

ملخ‌ها در هنگام ازدحام دسته‌های بسیار بزرگی را تشکیل می‌دهند که اندازه آن گاه به بیش از ده‌ها کیلومتر مربع می‌رسد.

بزرگترین دسته ثبت شده توسط ملخ کوه راکی ​​که اکنون منقرض شده در سال ۱۸۷۵ تشکیل شد. این ازدحام  حدود ۲۹۰۰ کیلومتر طول و ۱۸۰ کیلومتر عرض داشت. تخمین زده شده تعداد ملخ‌های این دسته در حدود ۳.۵ تریلیون ملخ بوده است.

 

 

تولید مثل ملخ ها

دیده شده نرها ممکن است برای ماده تخمگذار بجنگند. درگیر شدن در دست و پنجه نرم کردن، گاز گرفتن، لگد زدن و سوار شدن خلاصه می‌شود.

نوع ماده پس از باروری و یک تا دو هفته قبل از تخم‌گذاری، وزنش افزایش می‌یابد و تخم‌هایش بالغ می‌شوند.

پس از جفت‌گیری، ماده بسیاری از گونه‌ها  سوراخی حفر می‌کنند و دسته‌ای از تخم‌ها را در یک غلاف در زمین نزدیک گیاهان (و معمولا در تابستان)، قرار می‌دهند. پس از تخم گذاری، سوراخ را با خاک و بستر می‌پوشاند. برخی گونه‌ها مانند Cornops aquaticum نیمه آبزی، غلاف را مستقیماً در بافت گیاه قرار می‌دهند. 

تخم‌های غلاف در برخی از گونه‌ها با کف به هم می‌چسبند. پس از چند هفته رشد، تخم‌های اکثر گونه‌ها در آب و هوای معتدل به حالت دیاپوز می‌روند و زمستان را در این حالت پشت سر می‌گذارند. به محض اینکه دمای زمین از یک حد معین گرم شود، رشد دیاپوز دوباره از سر گرفته می‌شود. دیاپوز در حشرات دوره‌ای از توقف رشد و نمو است که به صورت یک دوره سازگاری برای بقا، در شرایط نامطلوب و برگشت پذیری که به صورت فصلی رخ می دهد، ایجاد می‌شود.

جنین‌ها عموماً همه در عرض چند دقیقه از یکدیگر بیرون می‌آیند. آن‌ها به زودی غشاهای خود را می‌ریزند و اسکلت بیرونی آن‌ها سخت می‌شود. سپس این حشرات بسیار ریز تازه متولد شده می‌توانند از پیش شکارچیان دور بپرند.

 

 

پیدا کردن جفت

آن دسته از گونه‌هایی که از خود صدا تولید می‌کنند معمولاً این کار را با مالیدن پاهای عقبی روی لبه‌های بال‌های جلویی انجام می‌دهند. این صداها عمدتاً توسط نرها برای جذب ماده‌ها تولید می‌شوند، اگرچه در برخی از گونه‌ها ماده‌ها نیز صدای خش خش از خود تولید می‌کنند.

انواع ماده معمولاً بزرگ‌تر از نرها هستند و دارای دوره‌های تخم‌گذاری کوتاه مدت هستند.

 

غذای ملخ 

آنها تقریباً منحصراً گیاهخوار هستند و احتمالاً قدیمی‌ترین گروه زنده حشرات گیاهخوار جونده هستند.

این جانوران از گیاهان تغذیه می‌کنند، اما برخی از آنها همه چیزخوار هستند و علاوه بر گیاهان، بافت و حتی مدفوع حیوانات را می‌خورند. به طور کلی ترجیح آن‌ها برای خوردن علف است. همچنین بسیاری از غلات نیز از غذاهای مورد علاقه این حشرات هستند.

 

 

آواز خواندن ملخ‌ها

نوع نر بیشتر روز را به راه رفتن می‌گذراند، در شرایط بهینه آواز می‌خواند و در شرایط نامساعد آرام‌تر می‌شود. 

گاهی دیده می‌شود که انواع نر، در مراحل ورود به بلوغ این حرکات را به صورت رگباری انجام می‌دهند، اگرچه این حشرات فاقد دستگاه لازم برای تولید صدا هستند که اهمیت این ویژگی رفتاری را نشان می‌دهد، اما تولید این آهنگ‌ها درواقع یک وسیله ارتباطی است. 

به نظر می‌رسد که آواز خواندن یا سر و صدا کردن نوع نر بیانگر بلوغ باروری، تمایل به انسجام اجتماعی، رفاه فردی و پیدا کردن جفت است.

 

 

بیماری ها و دشمنان ملخ

این حشرات در مراحل مختلف زندگی خود طیف وسیعی از شکارچیان دارند. تخم‌ها توسط زنبور عسل، سوسک‌های زمینی و سوسک‌های تاول زا می‌شوند.  

حشرات بالغ توسط حشرات دیگر مانند مورچه‌ها، مگس‌های دزد و زنبورهای کروی، عنکبوت‌ها و بسیاری از پرندگان و پستانداران کوچک از جمله سگ و گربه شکار می‌شوند.

تخم‌ها توسط پارازیتوئیدها از جمله مگس‌های بادکنکی، مگس‌های گوشتی و مگس‌های تاچینید مورد حمله قرار می‌گیرند. انگل‌های خارجی حشرات بالغ، شامل کنه‌ها هستند. حشرات انگلی شده توسط کنه‌ها، تخم‌های کمتری تولید می‌کنند و بنابراین فرزندان کمتری نسبت به نوع سالم دارند.

کنه‌ انگلی (Mermis nigrescens) یک کرم بلند و باریک است که این حشرات را آلوده کرده و در هموکول حشره زندگی می‌کند. کرم‌های بالغ روی گیاهان تخم می‌گذارند و ملخ با خوردن شاخ و برگ به آن آلوده می‌شود.

این حشرات تحت تأثیر بیماری‌های ناشی از باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و تک یاخته‌ها قرار می‌گیرند. باکتری‌های Serratia marcescens و Pseudomonas aeruginosa هر دو در ایجاد بیماری در این جانور دخیل هستند.

 

 

دفاع در برابر شکارچی

ملخ‌ها اغلب استتار می‌کنند تا از دید شکارچیانی که با دید شکار می‌کنند، پنهان بمانند. برخی از گونه‌ها می‌توانند رنگ خود را متناسب با محیط اطراف خود تغییر دهند.

 

مزایای ملخ

در برخی کشورها از این حشره به عنوان غذا استفاده می‌شود. در جنوب مکزیک، آنها، معروف به شاپولین، در غذاهای مختلفی مانند تورتیلا، با سس فلفل خورده می‌شوند. این حشره در برخی از بازارهای مواد غذایی چین، مانند بازار شبانه دونگ‌هوامن، روی سیخ سرو می‌شود. 

ملخ سرخ شده (walang goreng) در منطقه Gunung Kidul Regency، Yogyakarta، جاوه در اندونزی خورده می‌شود. همچنین این حشرات یک غذای لذیذ محبوب در اوگاندا هستند و به صورت سرخ شده خورده می‌شوند (بیشتر در ماه‌های نوامبر و مه پس از باران).

 

 

در سال‌های اخیر، با جست‌وجوی منابع پروتئینی سالم و پایدار، این حشرات توسط شرکت‌های تجاری که مزارع ملخ را اداره می‌کنند معرفی شده و به عنوان مکمل‌های غذایی و پروتئینی مورد استفاده قرار می‌گیرند.

– در رمان «چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم» نوشته خانم زویا پیرزاد خواندم که در کشور ایران نیز، مردم حوالی آبادان، این حشره را بو می‌دهند و مثل تخمه می‌خورند. 

 

ملخ‌ها آفات مزارع کشاورزی

این حشرات هم در بزرگسالی و هم در طول رشد خود مقادیر زیادی شاخ و برگ می‌خورند و می‌توانند آفات جدی زمین‌های خشک و دشت‌ها باشند. مراتع، غلات، علوفه، سبزیجات و سایر محصولات زراعی می‌توانند تحت تأثیر قرار گیرند. آنها اغلب در آفتاب غرق می‌شوند و در شرایط آفتابی گرم رشد می‌کنند، بنابراین خشکسالی باعث افزایش جمعیت آنها می‌شود.

 

روش مبارزه با ملخ

روش های تهاجمی و ارگانیک زیادی برای دفع این جانور وجود دارد که در اینجا به چند مورد به صورت خلاصه اشاره می‌کنیم:

• شخم زدن زمین
• استفاده از آرد
• استفاده از پرندگان
• روغن چریش
• اسپری سیر
• اسپری فلفل
• استفاده از درختان مانع شونده