شما تا چه میزان از اشعار کنایه آمیز برای انتقال سخنان خود به دیگران استفاده میکنید؟ کنایه در لغت به معنای پوشیده و یا به اصطلاح در لفافه سخن گفتن است؛ که اگر به صورت حرفهای و توأم با کلمات زیبا و جذاب بیان شود، باعث ایجاد حس لذت در فرد خواننده خواهد شد. در میان اشعار فارسی مجموعه ای عظیم از تک بیتی های پرمعنا و کنایه آمیز سروده شده است. حتی گاهی افرادی برخی از ابیات شاعران بزرگ مانند تک بیتی حافظ و تک بیتی سعدی را جدا کرده و از آن به عنوان تک بیتی کنایه آمیز استفاده میکنند. در این مقاله تعدادی تک بیتی کنایه آمیز و زیبا در زمینه موضوعات مختلف گرد آوری شده است.
تک بیتی کنایه آمیز
از گذشته تا کنون همواره شاعران شیرین سخن فارسی، برای زیباتر کردن سخن خود از کلمات یا عبارات کنایی در اشعار خود استفاده کرده اند. در ادامه تعدادی از تک بیتهای کنایه آمیز با معانی و مضامین متنوع آورده شده است:
بر لبم کس خندهای هرگز مدید الا مگر
در میان گریه بر احوال خود خندیده ام
✰✰✰
من هجر یار دیده ام و باز زنده ام
این شرط عاشقی نبود، خاک بر سرم!
✰✰✰
آزرده دل از کوی تو رفتیم و نگفتی
کی بود؟ کجا رفت؟ چرا بود؟ چرا نیست؟
✰✰✰
تک بیتی کنایه آمیز
من بهشتی هم که باشم قصر میخواهم چکار؟
میروم چادر کنار حوض کوثر میزنم
✰✰✰
وحشت ما کم نگردد ز اجتماع دوستان
چون الف با هر چه پیوندیم تنهاییم ما
✰✰✰
هر کجا کردم محبت، غرق محنت شد دلم
یا من این حکمت ندانم، یا محبت باب نیست
✰✰✰
ما باده میخوریم و حریفان غم جهان
روزی به قدر همت هرکس میسر است
✰✰✰
از دشمنان برند شکایت به پیش دوست
چون دوست دشمن است، شکایت کجا بریم
✰✰✰
خنده رسوا مینماید پسته بی مغز را
چون نداری مایه، از لاف سخن خاموش باش
✰✰✰
ای دل صبور باش و مخور غم که عاقبت
این شام صبح گردد و این شب سحر شود
✰✰✰
روزی که دلت پیش دلم بود گرو
دامان مرا سخت گرفتی که مرو
✰✰✰
بی مروّت، اینقدر با موی خود بازی نکن
دکترم گفته برایم بی قراری خوب نیست
✰✰✰
تک بیتی کنایه آمیز
شنیدمت که نظر میکنی به حال ضعیفان
تبم گرفت و دلم خوش به انتظار عیادت
عاشقی را چه نیاز است به توجیه و دلیل
که تو ای عشق همان پرسش بی زیرایی
✰✰✰
توبه کردم که دگر شعر نگویم ز فراق
این دل توبه شکن با غم عشقت چه کند؟
✰✰✰
چون عاقبت کار جهان نیستی است
انگار که نیستی چو هستی خوش باش
✰✰✰
من از بیگانگان دیگر ننالم
که بامن هرچه کرد آن آشنا کرد
✰✰✰
سنگدل با من مدارا کن، فراموشم مکن
بر مزارم این غبار از سنگ هم سنگینتر است
✰✰✰
تک بیتی کنایه آمیز
ای آنکه دوست دارمت، اما ندارمت
بر سینه میفشارمت، اما ندارمت
✰✰✰
ما ز یاران چشم یاری داشتیم
خود غلط بود آنچه میپنداشتیم
تک بیتی سنگین و تیکه دار
کاش میشد شیشه غم را شکست
دل به دست آورد نه اینکه دل شکست
✰✰✰
تو را به تیغ چه حاجت، که با کمند نگاهت
همه یلان جهان را گرفتهای به اسیری
✰✰✰
هر چه هست از قامت نا ساز بی اندام ماست
ور نه تشریف تو بر بالای کس کوتاه نیست
✰✰✰
تک بیتی کنایه آمیز
عیب رندان مکن ای زاهد پاکیزه سرشت
که گناه دیگران بر تو نخواهند نوشت
✰✰✰
شرمنده از آنیم، که در روز مکافات
اندر خور عفو تو، نکردیم گناهی
✰✰✰
من یک شب از تو دور شدم، سوختم ز غم
خورشید از فراق تو هر شب چه میکند؟
✰✰✰
یک نفر با او بگوید آه من دنبال اوست
دلبری بسیار کرده کاش دل کم بشکند
✰✰✰
پای ما لنگست و منزل، چون بهشت
دست ما کوتاه و خرما بر نخیل
✰✰✰
غمناک نباید بود از طعن حسود ای دل
باشد که چو وابینی خیر تو در این باشد
✰✰✰
تک بیتی کنایه آمیز
ز نامردان علاج درد خود جستن، بدان ماند
که خار از پا برون آرد کسی، با نیش عقربها
دشمن دوست نما را نتوان كرد علاج
شاخه را مرغ چه داند كه قفس خواهد شد؟
✰✰✰
دانی چرا کنند نهان گنج زیر خاک؟
یعنی که خاک بر سر اسباب دنیوی
✰✰✰
آنکس که چو منصور زند لاف انالحق
از طعنه نامحرم اسرار نترسد
✰✰✰
تک بیتی کنایه آمیز
حکایتها که بعد از من تو خواهی گفت با خاکم
کنون تا زنده ام بینی، بگو با جان غمناکم
اشعار کنایه دار و کوبنده
زنده را تا زنده است باید به فریادش رسید
ورنه بر سنگ مزارش آب پاشیدن چه سود؟
✰✰✰
از گلوی خود بریدن وقت حاجت همت است
ورنه هرکس وقت سیری پیش سگ نان افکند
✰✰✰
گويند بهشت است همان راحت جاويد
جايی كه به داغی نتپد دل، چه مقام است
✰✰✰
پیری آن نیست که بر سر بزند موی سپید
هر جوانی که به دل عشق ندارد پیر است
✰✰✰
پرده مردم دریدن عیب خود بنمودن است
عیب خود میپوشد از چشم خلایق عیبپوش
ریشه نخل کهنسال از جوان افزونتر است
بیشتر دلبستگی باشد به دنیا پیر را
✰✰✰
تک بیتی کنایه آمیز
هزار دل شکند تا یکی بدست آرد
فلک طبیعت شاگرد شیشه گر دارد
✰✰✰
دامن مکش به ناز که هجران کشیده ام
نازم بکش که ناز رقیبان کشیده ام
✰✰✰
شیشه با سنگ نمی سازد و مشتاقی بین
با دل سنگ تو دارد، چه مدارا دل من
✰✰✰
من از دلبستگی های تو با آیینه دانستم
که بر دیدار طاقت سوز خود عاشقتر از مایی
✰✰✰
دوزخی تا نبود سوی عبادت نرویم
چه توان کرد که ما عاشق زوریم هنوز
✰✰✰
سينه گر خالي ز معشوقي بُوَد
سينه نبْوَد، كهنه صندوقي بُوَد
شد عمر تمام و، ناتماميم هنوز
صدبار بسوختيم و خاميم هنوز
✰✰✰
صد حيف كه ما پير جهانديده نبوديم
روزی كه رسيديم، به ايام جواني
✰✰✰
تک بیتی کنایه آمیز
یوسف ما ز تهیدستی خلق آگاه است
به چه امید به بازار رساند خود را؟
✰✰✰
بسکه بد می گذرد زندگی اهل جهان
مردم از عمر چو سالی گذرد عید کنند
✰✰✰
گرچه بود از هر دو جانب بر دهن مهر سکوت
ناز او را با نیاز من سخن بسیار بود
سخن آخر
همان گونه که پیداست، کنایه شیوهای غیر مستقیم برای انتقال اندیشه و احساسات است. در اشعار کنایه آمیز برای زیباتر شدن کلام گاهی از صناعات شعر مانند ایهام، مبالغه، ایجاز و … استفاده میشود. در این نوع از اشعار از موضوعات گوناگون از جمله عشق، بی وفایی، موضوعات اجتماعی، سیاسی، دوستی، دشمنی و … صحبت شده است. علاوه بر شعر کنایی، جملات سنگین و تیکه دار نیز روش خوبی برا رساندن چنین مفاهیمی به شمار میآید. شما چه تک بیتیهای کنایه آمیز دیگری را بلدید؟ لطفا آن را با ما و دیگر مخاطبان ستاره در میان بگذارید.