معنی شعر به نام خدایی که جان آفرید (به نام خداوند جان آفرین)

ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – شعر زیبای به نام خدایی که جان آفرید که با بیت به نام خداوند جان آفرین / حکیم سخن در زبان آفرین یکی از شعرهای زیبای استاد سخن، یعنی سعدی شیرازی است. در این مطلب شما را با معنی شعر به نام خداوند جان آفرین کلاس هشتم آشنا خواهیم کرد.

 

بیشتر بخوانید: معنی حکایت به خدا چه بگویم و بازنویسی به زبان ساده امروزی

 

 

معنی شعر به نام خدایی که جان آفرید

به نام خداوند جان آفرین
حکیم سخن در زبان آفرین

معنی: به نام خدایی که به ما حیات و زندگی بخشید و به انسان‌ها قدرت سخن گفتن را داد

معنی کلمات:

جان: روح

آرایه‌های ادبی:

تلمیح: اشاره به سوره الرحمن ( انسان را آفرید و به او قدرت تکلم داد)

این بیت سه جمله است.

 

~★~★~★~

 

خداوند بخشنده دستگیر
کریم خطا بخش پوزش پذیر

معنی: خدایی که همیشه یار و کمک کننده به ماست و یاری رسان است و بخشنده و توبه پذیر است.

معنی کلمات:

• کریم: بخشنده
  
• دستگیر: یاری دهنده
• خطا بخش: پوزش پذیر

آرایه‌های ادبی:

• کنایه: دستگیر کنایه از یاری دهنده است.
• واج آرایی: واج آرایی -ِ و ش

این بیت دو جمله است.

 

~★~★~★~

 

پرستار امرش همه چیز و کس
بنی آدم و مرغ و مور و مگس

معنی: او خدایی است که تمام موجودات عالم تحت فرمان او هستند؛ از انسان‌ها گرفته تا پرندگان و تمام حشرات و مورچه‌ها و مگس‌ها

معنی کلمات:

پرستار: مطیع

آرایه‌های ادبی:

• مراعات نظیر:  بین مرغ مور مگس مراعات نظیر یا تناسب وجود دارد.
• مجاز جز به کل: بنی آدم و مرغ و مور و مگس: مجاز جز به کل (از همه موجودات)

این بیت یک جمله است.

 

~★~★~★~

 

یکی را به سر برنهد تاج بخت
یکی را به خاک اندر آرد ز تخت

معنی: او خداوندی است که با اراده و حکمت خود یکی را خوش بختی می‌رساند و دیگری را از خوشبختی کنار می‌گذارد

معنی کلمات:

تاج بخت: تاج خوشبختی

آرایه‌های ادبی:

• کنایه: تاج بر سر نهادن کنایه از به بزرگی رساندن / از تخت به خاک آوردن کنایه از پست کردن
• جناس ناقص: بین “بخت و تخت” و “سر و َبر”
• اضافه تشبیهی: تاج بخت
• تلمیح: اشاره به سوره آل عمران آیه ی ۲۲ (حکومت و فرمانروایی را به هر کس بخواهد می دهد واز هر کس بخواهد می گیرد)

این بیت ۲ جمله است.

 

~★~★~★~

 

گلستان کند آتشی بر خلیل
گروهی بر آتش برد ز آب نیل

معنی: او قادر است تا آتش را برای حضرت ابراهیم (ع) تبدیل به گلستان کند و کسانی را هم در زیر آب نیل فرو برد

معنی کلمات:

خیلیل: دوست،در این درس منظور حضرت ابراهیم (ع) است.

آرایه‌های ادبی:

• تلمیح: اشاره به داستان عبور حضرت ابراهیم از آتش وغرق شدن فرعونیان
• تضاد: تضاد بین آب و آتش

این بیت ۲ جمله دارد.

 

~★~★~★~

 

به درگاه لطف و بزرگیش بر
بزرگان نهاده بزرگی ز سر

معنی: در نزد او تمام بزرگان کوچک و ناتوان هستند

آرایه‌های ادبی:

• کنایه: ازسر نهادن کنایه از فراموش کردن
• تکرار: تکرار واژه بزرگ
• جناس ناقص اختلافی: جناس ناقص اختلافی بین َسر و َبر

این بیت ۱ جمله دارد.

 

~★~★~★~

 

جهان متفق بر الهیتش
فرومانده از کنه ماهیتش

معنی: همه جهانیان بر خدایی او متفق و هم نظر هستند و دنیا ناتوان مانده از یافتن ذات او

معنی کلمات:

• فروماندن: عاجز شدن
• کنه: ریشه،عمر

آرایه‌های ادبی:

کنایه: فرومانده کنایه از ناتوانی

این بیت ۲ جمله دارد.

 

~★~★~★~

 

بشر ماورای جلالش نیافت
بصر منتهای جمالش نیافت

معنی: انسان همچو او کسی را نخواهد یافت و دیدگان انسان در یافتن انتهای جمال او ناتوان هستند

آرایه‌های ادبی:

جناس ناقص حرفی: جناس ناقص حرفی بین  َب َشر و َب َصر / جالل و جمال

بیت دارای ۲ جمله است.

 

~★~★~★~

 

تامل در آیینه دل کنی
صفایی به تدریج حاصل کنی

معنی: اگر قلبا به خودت فکر کنی و خودت را خوب بشناسی و در ویژگی‌های خود بیندیشی، کم کم می‌توانی وجودت را با صفا کنی چون خودشناسی مقدمه ی خداشناسی است

معنی کلمات:

تامل: تفکر

آرایه‌های ادبی:

اضافه ی تشبیهی: آیینۀ دل

بیت دارای ۲ جمله است. 

محال است که سعدی راه صفا
توان رفت جز بر پی مصطفی

معنی: ای سعدی بدان و آگاه باش که محال است راهی راست جز راه راست و حق حضرت محمد (ص) بروی