نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 20 مرداد 1400
ستاره | سرویس آشپزی – حلیم جزو معروف‌ترین و محبوب‌ترین غذاهای سنتی ایران است که معمولاً در فصل پاییز و زمستان، در وعده صبحانه و در ایام ماه رمضان در وعده‌های افطاری و سحری پای ثابت سفره‌های ایرانی است. حلیم را معمولا با دارچین، شکر و گوشت ریش‌شده مرغ یا بوقلمون تزئین و سرو می‌کنند.
حلیم یا هلیم انواع مختلفی دارد که مواد اولیه آن‌ها با یکدیگر متفاوت هستند اما به طور کلی برای تهیه حلیم گندم از گندم پوست گرفته یا بلغور گندم به اضافه پیاز و گوشت گوساله سردست و مقداری روغن استفاده می‌شود.
حلیم بادمجان، حلیم بوقلمون، حلیم گندم با مرغ، حلیم گندم با گوشت، حلیم عدس و … از انواع حلیم‌های خوشمزه و بی‌نظیر ایرانی هستند.
حلیم به طور کلی غذایی پركالری است كه در ۱۰۰ گرم آن، ۱۹۰ كالری وجود دارد و حاوی ۶ گرم پروتئین، ۱۰ گرم چربی، ۲۰ گرم كربوهیدرات، یک میلی‌گرم آهن و ۹ میلی‌گرم كلسیم است. حلیم سنتی جزو غذاهای پركالری و خوش‌عطری است كه همه حتی بچه‌ها میل زیادی به خوردن آن دارند، پس بهتر است كه از این فرصت بهره برده و برای رشد و انرژی كودكان این غذای مغذی را در برنامه غذایی آن‌ها جای دهیم.
در اینجا قصد داریم طرز تهیه حلیم گندم بدون گوشت را به شما آموزش دهیم که نسبت به دیگر انواع حلیم ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر بوده و کالری کم‌تری دارد و برای افراد گیاه‌خوار نیز گزینه مناسبی است.
مواد لازم برای تهیه حلیم گندم بدون گوشت
| بلغور گندم | ۱/۵ لیوان |
| خرده برنج | ۲ ق غذاخوری |
| پیاز متوسط | ۱ عدد |
| شیر | ۱/۲ لیوان |
| نمک و فلفل | به میزان لازم |
| زردچوبه | به میزان لازم |
طرز تهیه حلیم گندم بدون گوشت
- برای تهیه حلیم گندم بدون گوشت ابتدا بلغور گندم یا جوانه گندم را پاک کنید و بعد بشویید.
- خرده‌برنج را هم بعد از پاک‌کردن به بلعور گندم افروده و هر دو را با آب گرم بخیسانید.
- بعد از گذشت سه الی چهار ساعت، مخلوط بلغور و برنج را داخل یک ظرف مناسب ریخته و حدود ۶ لیوان آب‌جوش به آن اضافه کنید.
- آب که به جوش آمد، کف روی آن را بگیرید و حرارت را کم کنید.
- درب قابلمه راکامل نبندید تا سر نرود.
- در طول پخت ممکن است بسته به نوع بلغور لازم شود که کمی آب‌جوش به مواد اضافه کنید.
- بعد از ۲۰ دقیقه، پیاز نگینی خردشده را با کمی زردچوبه و دارچین به مواد اضافه کنید و مواد را هم بزنید.
- بعد از ۱۵ دقیقه، دوباره مواد را هم بزنید و کمی نمک به آن‌ها اضافه کنید.
- اجازه دهید بلغور به آرامی به همراه برنج پخته و له شود.
- وقتی بلغور به اندازه‌ای نرم شد که قابل خوردن بود، شعله گاز را خاموش کنید و مواد را با گوشت‌کوب برقی له کنید.
- اجازه دهید مواد برای ۲۰ دقیقه دیگر با حرارت ملایم بپزند تا حلیم بهتر جا بیفتد.
- در این مرحله می‌توانید در صورت دل‌خواه، شیر یا مقداری شیر خشک سویا را همراه با کمی آب ولرم به حلیم اضافه کرده و با گوشت کوب یک دور دیگر حلیم را کاملا مخلوط کنید.
- برای شیرین‌کردن حلیم می‌توانید هنگام سرو یک قاشق مرباخوری عسل به آن اضافه کنید.
- حلیم آماده‌شده را با کمی دارچین و بادام خیس‌شده تزیین کنید.
- این حلیم بدون کره و روغن داغ هم لذیذ است.
خواص گندم و حلیم گندم
حلیم گندم علاوه بر داشتن خاصیت سیركنندگی، منبع بسیار خوبی از روی، منیزیم، آهن و نیاسین است. معمولا برای تهیه حلیم، از گندم سبوس‌دار استفاده می‌شود كه این ماده به دستگاه گوارش كمك زیادی می‌كند. این غذا مزایای دیگری هم دارد که در ادامه به آن اشاره می کنیم:
- فیبر موجود در گندم سبوس‌دار باعث كاهش كلسترول خون، كاهش فشارخون، كنترل قندخون و كاهش احتمال لخته‌شدن خون شده و منجر به حفظ سلامت قلب و كاهش بیماری‌های قلبی می‌شود.
- فیبر موجود در گندم به رفع مشکل یبوست کمک کرده و برای درمان سرطان‌هایی مثل سرطان روده بزرگ بسیار مفید است.
- گندم سبوس‌دار دارای خاصیت ضدانگلی است و از بروز حساسیت‌ها و عدم تحمل غذایی مثل سندرم روده تحریك پذیر، التهاب مفاصل و بیماری‌های عصبی جلوگیری می‌كند.
- اگر در پخت حلیم از نخود استفاده كنید، این غذا را سرشار از فولات، ویتامین ۶B، ویتامین C و روی خواهید کرد.
- حلیم به طور کلی به علت داشتن گندم و گوشت، منبع خوبی از آهن بوده و برای زنان، دختران‌جوان و افرادی كه در معرض كم‌خونی هستند، بسیار مناسب است.
توصیه‌هایی برای مصرف حلیم
- حلیم غذایی ساده و پر خاصیت است اما گاهی افراد از چاشنی‌های مضری برای صرف این غذای مقوی استفاده می‌کنند و به بدن خود ضرر می‌رسانند. کره و روغن جزو چاشنی‌های مضری هستند که میزان كلسترول دریافتی شما را افزایش داده و در صورتی که چربی خون بالا داشته باشید، برای شما مثل سم خواهند بود.
- هرگز پودر نارگیل به حلیم اضافه نكنید زیرا بر خلاف تصور، این ماده مملو از اسیدهای چرب اشباع است و می‌تواند چربی خون را بالا ببرد.
- افزودن شكر به حلیم، موجب افزایش وزن و چاقی می‌شود. به علاوه مصرف شكر یا مواد شیرین به مقدار زیاد موجب بالارفتن تری‌گلیسیرید خون شده و به سلامت قلب و عروق لطمه می‌زند. همچنین شكر و مواد شیرین باعث پوسیدگی و خرابی دندان‌ها می‌شوند، بنابراین بهتر است مصرف آن‌ها را محدود کنید.
- در مقابل، برخی افراد عادت دارند به حلیم، نمک اضافه کنند که در صورت بالا بودن فشار خون بهتر است این عادت را نیز ترك كنند.
- در خوردن حلیم معمولی زیاده‌روی نکنید. یک کاسه حلیم تقریبا ۱۵۰ کالری انرژی دارد که اگر با یک قاشق شکر، یک کف دست نان و روغن مصرف شود، ۳۵۰ تا ۳۰۰ کالری انرژی خواهد داشت.
- اگر می‌توانید حلیم را در منزل و با استفاده از جوانه گندم یا گندم سبوس‌دار تهیه کنید.
- حلیم شب‌مانده را مصرف نکنید، زیرا اگر حلیم چند ساعت یا چند روز بماند، مواد نشاسته‌ای آن غیرقابل هضم می‌شوند و نشاسته آن به نشاسته مقاوم تبدیل شده و موجب ناراحتی‌های گوارشی می‌شود.
- برخی در پخت حلیم از جوانه گندم استفاده می‌کنند. در این صورت حلیم به دلیل داشتن جوانه گندم، علاوه بر خاصیت سیرکنندگی بالا، منبع بسیار خوبی از انواع ویتامین‌ها و املاح خواهد بود. از سوی دیگر با توجه به فعل و انفعالاتی که طی جوانه‌زدن در دانه گندم اتفاق می‌افتد، میزان کالری جوانه‌گندم به مقدار زیادی کاهش می‌یابد که این مورد، یکی از مزایای حلیم خانگی نسبت به حلیم‌های بازار است.
- حلیم منبعی عالی از پروتئین بوده و از غذاهایی است که دیر هضم می‌شود، به همین علت مصرف آن در وعده سحری موجب سیر نگه داشتن طولانی‌تر فرد خواهد شد.
- در هنگام افطار حلیم را با شکر و روغن زیاد نخورید، زیرا باعث تحریک معده، اضافه‌وزن و نیز عطش شدید می‌شود. اغلب این تشنگی را با نوشیدن مقادیر زیاد آب و نوشیدنی‌های سرد جبران می‌کنند. این کار باعث رقیق‌شدن شیره‌معده و تاخیر هضم غذا می‌شود. عاقبت این رفتار نفخ شکم و سایر ناراحتی‌های گوارشی است.
- پس از خوردن حلیم بلافاصله دراز نکشید، زیرا این غذا دیرهضم است و باعث سوزش و ناراحتی معده می‌شود.
