به محض ورود به یک جامعه جدید با دیدن نشانه‌هایی می‌توانید به عقاید و تفکرات آن‌ها پی ببرید. در جامعه‌های اسلامی نیز همین موضوع مصداق دارد. ما در این مقاله به بررسی ویژگی های فرهنگ اسلامی خواهیم پرداخت. علاوه بر آن درباره ویژگی های فرهنگ ایرانی اسلامی و خرده فرهنگ های رایج درون این فرهنگ عمومی نیز توضیحاتی خواهیم داد.
در این مقاله به فرهنگ، فرهنگ ایرانی اسلامی و ویژگی های فرهنگ اسلامی می‌پردازیم.
فرهنگ چیست؟
واژه فرهنگ، واژه‌ای پر بحث است که تعاریف مختلفی دارد. فرهنگ در “فرهنگ سخن”، به عنوان ترکیبی از رسوم، اندیشه، دین، هنر و شیوه زندگی تعریف شده که در تجربه تاریخی اقوام شکل می‌‌گیرد و قابل انتقال به نسل‌های بعدی است.
فرهنگ اسلام و ویژگی‌های فرهنگ اسلامی
اسلام، طرز تفکر مخصوص به خود را دارد و به مسلمانان، جهان‌بینی خاص خود را می‌آموزد تا عقاید، اعمال و اخلاق آنان بر اساس آن جهان‌بینی ساخته شود و رنگ اسلامی به خود بگیرد.
برخی از ویژگی‌های فرهنگ اسلامی عبارتند از:
۱. منابع مورد اتکاء فرهنگ اسلامی در نوع خود بی‌نظير است
اولین ویژگی فرهنگ اسلامی این است که از دو منبع عظيم، تغذيه می‌شود که شامل «قرآن کریم» و «سنت معصومین» است.
۲. دومین ویژگی فرهنگ اسلامی، این است که اصول و مبانی فرهنگ اسلامی ثابت است
ثابت بودن اصول فرهنگ اسلامی و قوانين و الگوهای فرهنگ اسلامی باعث می‌شود که فعاليت‌های مسلمانان، اعم از خلاقيت‌ها، ابتکارات، نوآوری‌ها و دستاوردهایشان، چارچوب فرهنگ اسلامی را از مسير اصلی خود منحرف نسازد. فرهنگ اسلامی، با اقدامات مسلمانان در جوامع، اشاعه پیدا می‌کند و فرهنگ مسلمانان را که شامل دستاوردهای مادی و معنوی آن‌هاست، تکامل می‌بخشد.
۳. احکام، قوانين و الگوهای ارائه شده در فرهنگ اسلامی روشن و کاملند
احکام و دستورات خداوند که توسط پيامبر برای مردم فرستاده شده، با مسير هدايتی انسان به سوی کمال، متناسب است و از جانب فطرت، که در همه انسان‌ها يکسان است، تأييد می‌شود.
قوانين و الگوهای فرهنگ اسلامی بر تمام نيازهای اعتقادی، عملی و اخلاقی انسان در ارتباط با خودش، مبدأ هستی، محيط اجتماعی و طبيعتش شمول دارد. دين اسلام، مجموعه‌ای از حقايق و احکام را برای انسان به ارمغان آورده که هم انسان را از تاريکی و نادانی خارج می‌کند، هم با دستورات و قوانين خویش، انسان را در مسير هدايت به سوی کمال سوق می‌دهد.
ویژگی‌های فرهنگ عمومی ایرانی- اسلامی
فرهنگ ایرانی- اسلامی از لحاظ ریشه، اساس و مبانی، وجوه تشابه و اشتراکات بسیاری دارند. فرهنگ ایرانی، همان فرهنگ انسانی است و همین مبانی، ریشه‌ها و منابعی که در فرهنگ ایرانی مطرح است در فرهنگ اسلامی هم مورد تأیید و تاکید است.
در فرهنگ دینی و اسلامی، هم به عقل و دانش تجربی و بشری سفارش شده، هم فطرت و قلب انسان‌ها به عنوان منابع شناخت و معرفت مورد تاکید قرار گرفته. با این وجود، فرهنگ اسلامی نسبت به فرهنگ ایرانی (بشری) در جایگاهی برتر و شایسته‌تر قرار گرفته. وحی معصومانه که در قالب قرآن و سنت مطرح می‌شود، علت این برتری است.
در فرهنگ اسلامی، آموزه‌های وحیانی در قالب اصول و ارزش‌های دینی و الهی، به عنوان چراغ راه زندگی مطرح می‌شود و انسان را در مسیر صراط مستقیم کمال و هدایت قرار می‌دهد، اما در فرهنگ‌های بشری و انسانی از جمله در فرهنگ ایرانی، جای خالی این فاکتور مهم، احساس می‌شود.
در فرهنگ دینی و اسلامی، نه تنها مبانی، اصول و منابع فرهنگ ملی و انسانی در سطحی عمیق‌تر، قاعده‌مند‌تر و اصیل‌تر مطرح می‌شود، بلکه این فرهنگ، ریشه‌ها، مبانی، برنامه و دستورالعمل دقیق‌تر و عمیق‌تری را برای تحقق کمال مورد نیاز جامعه، دارا است.
به همین دلیل فرهنگ دینی و اسلامی بر فرهنگ بشری و ملی ارجحیت دارد و از جایگاهی ویژه و خاص برخوردار است. اگر جامعه‌ای بتواند از هر دو سرمایه فرهنگ دینی و اسلامی در کنار فرهنگ ملی و بشری، به شکل درست و منطقی استفاده کند، کامل‌تر و جامع‌تر است.
از جمله ویژگی‌های‌های فرهنگ دینی و اسلامی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- انسان‌سازی
- عدالت‌محوری
- کمال‌محوری
- توجه به علم و دانش
- توجه به قانون‌گرایی و عقلانیت
- توجه به حق فرد و جامعه
- رعایت ارزش‌های متعالی دین
- توجه به آزادی‌های حقیقی
- ترویج روح ظلم‌ستیزی
- ترویج روح حمایت از مظلوم و ضعفا
- اهمیت وحدت و همبستگی ملی و مذهبی
- احترام به آداب و رسوم و علایق اقوام و ملل مختلف
خرده فرهنگ‌های رایج فرهنگ ایرانی- اسلامی
خرده فرهنگ‌های اقوام مختلف سرزمین ایران، خرده فرهنگ‌های مشاغل و صنف‌های مختلف مانند خرده فرهنگ طلاسازان و جواهرفروشان، خرده فرهنگ پزشکان، خرده فرهنگ رانندگان و کامیون‌داران و خرده فرهنگ معلمان، برخی از خرده فرهنگ‌های رایج فرهنگ ایرانی- اسلامی هستند.
هنوز دیدگاهی ثبت نشده است.