نویسنده: ندا علی‌خانی
بروزرسانی: ۲۸ شهریور ۱۴۰۲
شعر زنگ آفرینش یکی از سروده‌های هنرمند محبوب ایرانی، قیصر امین پور است. شاعری که سابقه‌ی طولانی در زمینه‌ی سرودن اشعار و داستان‌های فارسی برای کودکان و نوجوانان دارد. این شعر در درس اول کتاب فارسی پایه هفتم آورده شده‌است. برای خواندن معنی شعر زنگ آفرینش، معنی لغات و آشنایی با آرایه‌های ادبی این شعر با مطلب پیش رو همراه شوید.
معنی شعر زنگ آفرینش به همراه لغات و آرایه‌های ادبی
۱.
صبح یک روز نوبهاری بود
روزی از روزهای اول سال
معنی: صبح یکی از روزهای فصل بهار بود، یکی از روزهای آغازین سال تحصیلی جدید.
آرایه‌های ادبی: آرایه تکرار در کلمه: «روز» / مراعات نظیر در کلمه‌های: صبح، روز، نوبهار، سال
این بیت ۴ جمله دارد.
۲.
بچه‌ها در کلاس جنگل سبز
جمع بودند دور هم خوشحال
معنی: بچه‌ها در کلاس جنگل سبز دور هم جمع شده و خوشحال بودند.
آرایه ادبی: آرایه تشبیه در «کلاس جنگل سبز»
۳.
بچه‌ها گرم گفتوگو بودند
باز هم در کلاس غوغا بود
معنی: بچه‌ها مشغول صحبت با یک‌دیگر بودند و کلاس پر از سروصدا و شلوغ بود.
معنی لعات:
- گرم: مشغول، سرگرم
- غوغا: آشوب، سروصدا، همهمه
آرایه ادبی: آرایه کنایه: گرم گفتوگو بودند کنایه از مشغول صحبت بودند.
۴.
هر یکی برگ کوچکی در دست
باز انگار، زنگِ انشا بود
معنی: هر کدام از بچه‌ها برگه‌‌ی کاغذی در دست خود داشتند. به نظر می‌رسید که دوبار زنگ انشا است.
معنی کلمه: انگار: گویی
۵.
تا معلّم ز گَردِ راه رسید
گفت با چهره‌ای پر از خنده:
معنی: معلم به محض ورود به کلاس، با چهره‌ای شاد و خندان گفت:
آرایه ادبی: آرایه کنایه: ز گرد راه رسید کنایه از وارد شدن شخص.
۶.
باز موضوع تازه‌ای داریم
«آرزوی شما در آینده»
معنی: برای انشا موضوع جدیدی داریم و آن «آرزوی شما در آینده» است.
معنی کلمه: موضوع: مطلب
۷.
شبنم از روی برگِ گل، برخاست
گفت: می‌خواهم آفتاب شوم
معنی: شبنم از روی برگ گل بلند شد و گفت: من می‌خواهم آفتاب شوم. (آرزوی شبنم آفتاب شدن بود)
آرایه ادبی: آرایه تشخیص: شبنم حرف می‌زند و آرزوی خود را می‌گوید.
۸.
ذرّه ذرّه به آسمان بروم
ابر باشم، دوباره آب شوم
معنی: کم کم به آسمان بروم، به ابر تبدیل شده و دوباره به آب تبدیل شوم.
معنی کلمه: ذره ذره: کم کم
آرایه ادبی: مراعات نظیر: آسمان، ابر، آب، آفتاب (آفتاب در بیت قبلی آورده شده‌است)
۹.
دانه آرام بر زمین غلتید
رفت و انشای کوچکش را خواند
معنی: دانه آهسته آهسته بر روی زمین چرخید، غلت خورد و خواندن انشای کوچک خود را شروع کرد.
معنی کلمه: غلتید: از پهلویی به پهلوی دیگر چرخید.
آرایه ادبی: آرایه تشخیص: دانه انشا می‌خواند و کاری مخصوص انسان را انجام می‌دهد.
۱۰.
گفت: باغی بزرگ خواهم‌شد
تا ابد سبزِ سبز خواهم‌ماند
معنی: (دانه) در انشای خود نوشته‌بود: من باغ بزرگی می‌شوم و برای همیشه سرسبز می‌مانم.
۱۱.
غنچه هم گفت: گرچه دل‌تنگم
مثل لبخند، باز خواهم‌شد
معنی: غنچه هم گفت: من با این‌که دل‌تنگ و ناراحت هستم اما مانند لبخند، شکوفا و شکفته می‌شوم.
معنی کلمه: دل‌تنگ: ناراحت، اندوهگین
آرایه‌های ادبی: آرایه تشخیص: غنچه حرف می‌زند. / آرایه تشبیه: مثل لبخند باز شدن / آرایه کنایه: دل‌تنگ بودن: کنایه از ناراحت و غمگین بودن
۱۲.
با نسیمِ بهار و بلبلِ باغ
گرم راز و نیاز خواهم‌شد
معنی: با باد ملایم بهاری و بلبلِ باغ مشغول راز و نیاز و صحبت می‌شوم.
آرایه ادبی: مراعات نظیر: نسیم، بهار، بلبل، باغ، غنچه، لبخند
۱۳.
جوجه گنجشک گفت: می‌خواهم
فارغ از سنگِ بچّه‌ها باشم
معنی: جوجه گنجشک گفت: می‌خواهم از پرتاب سنگ بچه‌ها در امان باشم.
معنی کلمه: فارغ: آسوده، راحت
آرایه ادبی: آرایه تشخیص: حرف زدن جوجه
۱۴.
روی هر شاخه جیک‌جیک کنم
در دلِ آسمان، رها باشم
معنی: روی شاخه‌ی درختان آواز بخوانم و در آسمان آزادانه پرواز کنم.
۱۵.
جوجه‌ی کوچک پرستو گفت:
کاش با باد رهسپار شوم
معنی: جوجه پرستوی کوچک گفت: کاش من بتوانم با باد همراه شوم.
آرایه ادبی: آرایه تشخیص: جان‌بخشی به پرستو
۱۶.
تا افق‌های دور، کوچ کنم
باز پیغمبر بهار شوم
معنی: (پرستو گفت) تا اوج آسمان پرواز کنم و دوباره پیام‌آور فصل بهار شوم.
معنی لغات: پیغمبر: پیام‌آور / افق: کرانه‌های آسمان
آرایه ادبی: مراعات نظیر: پرستو، کوچ، افق، باد
۱۷.
جوجه‌های کبوتران گفتند:
کاش می‌شد کنار هم باشیم
معنی: جوجه کبوترها گفتند: ای کاش می‌شد دور هم جمع شویم.
آرایه ادبی: آرایه تشخیص: جان‌بخشی به کبوتر
۱۸.
توی گلدستههای یک گنبد
روز و شب، زائرِ حرم باشیم
معنی: روز و شب را درون گلدستههای گنبدی در یک حرم، مشغول زیارت باشیم.
معنی لغات: گل‌دسته: مناره / گنبد: سقفی بزرگ که به شکل یک نیم‌کره بوده و در مکان‌های مذهبی و زیارتی وجود دارد. / زائر: دیدار کننده / حرم: فضای داخلی مکان زیارتی
آرایه‌های ادبی: مراعات نظیر: گل‌دسته، گنبد، زائر، حرم / آرایه تضاد: میان روز و شب
۱۹.
زنگ تفریح را که زنجره زد
از هم در کلاس غوغا شد
معنی: هنگامی که جیرجیرک زنگ تفریح را به صدا درآورد، کلاس شلوغ و پر از همهمه شد.
معنی کلمه: زنجره: حشره‌‌ای کوچک شبیخ به ملخ
آرایه‌های ادبی: آرایه تشخیص: زنجره زنگ را به صدا در می‌آورد / مراعات نظیر: زنگ تفریح، معلم، بچه‌ها، کلاس
۲۰.
هر یک از بچّه‌ها به سویی رفت
و معلّم دوباره تنها شد
معنی: هر کدام از بچه‌ها به طرفی رفتند و معلم دوباره در کلاس تنها ماند.
۲۱.
با خودش زیر لب، چنین می‌گفت:
آرزوهایتان چه رنگین است!
معنی: (معلم) زیر لب با خودش صحبت می‌کرد و می‌گفت: چه آرزوهای زیبا و رنگی رنگی دارید.
۲۲.
کاش روزی به کام خود برسید،
بچّه‌ها، آرزوی من این است!
معنی: بچه‌ها، آرزوی من این است که ای کاش همه‌ی شما روزی به آرزوهایتان برسید.
معنی کلمه: کام: آرزو، میل، خواسته
این بیت ۴ جمله دارد.
تعداد جملات این شعر: شعر زنگ آفرینش ۲۲ بیت و ۴۴ مصراع دارد. اما برخی از فعل‌ها در بعضی بیت‌ها به قرینه‌ی معنوی حذف شده‌است. در نتیجه تعداد جمله‌های این شعر کمتر از ۴۴ جمله است.
سخن پایانی
با گشتی در بخش محتوای کمک درسی سایت ستاره می‌توانید پاسخ بسیاری از پرسش‌های کتاب‌های درسی، معنی اشعار و ضرب المثل‌ها را بخوانید.
