نویسنده: ندا علی‌خانی
بروزرسانی: ۳ مهر ۱۴۰۲
در ادبیات فارسی هموار تلاش شده در قالب شعر و متن به عظمت و بزرگی خداوند و به نعمت‌های فراوانی که به بندگانش بخشیده، اشاره شود. شاعران و هنرمندان بسیاری شعرهای زیبایی درباره خدا سروده‌اند؛ شعرهایی در وصف خدا از ابوسعید ابوالخیر، اشعار سنایی و شاعرانی همچون نظامی و محمود شبستری که هر کدام آثار شناخته‌شده‌ای در وصف پروردگار دارند.
محمود شبستری از جمله هنرمندانی است که اشعار محبوبی همچون شعر به نام آنکه جان را فکرت آموخت و شعر «جهان، جمله فروغ روی حق دان» که مضامینی عرفانی داشته را سروده‌است. در این مطلب از ستاره می‌توانید معنی شعر جهان جمله فروغ روی حق دان را به همراه شعر کامل این بیت بخوانید. شعری که در کتاب فارسی پایه هفتم هم آورده شده‌است.
معنی شعر جهان، جمله فروغ روی حق دان
جهان جمله فروغ نور حق دان
معنی: مصراع اول این بیت به این معناست که تمام جهان را پرتوی نوری از وجودِ خداوند بدان.
حق اندر وی ز پیدایی است پنهان
معنی: مصراع دوم به این معناست که حضور خداوند در تمام آفریده‌هایش بیش از اندازه آشکار است؛ به طوریکه از دید جهانیان پنهان بوده و نمی‌توان متوجه حضور خدا شد.
آرایه‌های شعر جهان، جمله فروغ روی حق دان
۱. آرایه تضاد: پیدا و پنهان
۲. آرایه تکرار: حق و حق
مفهوم شعر جهان، جمله فروغ روی حق دان
شاعر در این بیت تلاش کرده به حضور خداوند در تمام آفریده‌ها و پدیده‌هایش اشاره کند. هر آنچه که در اطرافمان می‌بینیم، همگی جلوه‌ای از حضور خداوند است. نور خداوند و نعمت‌های بیکرانش تمام هستی را فراگرفته‌است. از این رو اگر کمی دقت کنیم و در آنچه می‌بینیم تفکر کنیم، شاید بتوانیم حضور خدا را احساس و درک کنیم. چراکه جهان و هر آنچه در آن وجود دارد، همگی نشانه‌ای از حضور خدا است.
در مصراع دوم هم به حضور خداوند در آفریده‌هایش اشاره داشته که این نشانه‌ها و جلوه‌گری به قدری زیاد است که انسان توان درک و دیدن خداوند را ندارد.
از این رو بارها و بارها در قرآن کریم این عبارت آورده شده‌است: «در آیات الهی تفکر کنید، در آن نشانه‌هایی برای خردمندان است.» در حقیقت خردمندان و کسانی که اهل تفکر و تعقل هستند، شاید بتوانند نشانه‌های خدا را در میان آفریده‌هایش درک کنند و از حضور خدا غافل نشوند.
شعر کامل جهان، جمله فروغ روی حق دان
شعر جهان، جمله فروغ روی حق دان، شعری بوده که در قالب مثنوی سروده شده‌است. این شعر در کتاب مثنوی «گلشن راز» محمود شبستری که یکی از مهم‌ترین و باارزش‌ترین آثار وی بوده، آورده شده‌است.
اگر خورشید بر یک حال بودی
شعاع او به یک منوال بودی
ندانستی کسی کین پرتو اوست
نبودی هیچ فرق از مغز تا پوست
جهان جمله فروغ نور حق دان
حق اندر وی ز پیدایی است پنهان
چو نور حق ندارد نقل و تحویل
نیاید اندر او تغییر و تبدیل
تو پنداری جهان خود هست قائم
به ذات خویشتن پیوسته دائم
کسی کو عقل دوراندیش دارد
بسی سرگشتگی در پیش دارد
ز دوراندیشی عقل فضولی
یکی شد فلسفی دیگر حلولی
خرد را نیست تاب نور آن روی
برو از بهر او چشم دگر جوی
دو چشم فلسفی چون بود احول
ز وحدت دیدن حق شد معطل
ز نابینایی آمد راه تشبیه
ز یک چشمی است ادراکات تنزیه
تناسخ زان سبب کفر است و باطل
که آن از تنگ چشمی گشت حاصل
چو اکمه بی‌نصیب از هر کمال است
کسی کو را طریق اعتزال است
رمد دارد دو چشم اهل ظاهر
که از ظاهر نبیند جز مظاهر
کلامی کو ندارد ذوق توحید
به تاریکی در است از غیم تقلید
در او هرچ آن بگفتند از کم و بیش
نشانی داده‌اند از دیدهٔ خویش
منزّه ذاتش از چند و چه و چون
«تَعالیٰ شَانُهُ عَمّا یَقولون»
سخن پایانی
در این مطلب تلاش شد به مفهوم و معنی شعر جهان، جمله فروغ روی حق دان که به عظمت خدا اشاره دارد، پرداخته شود. شما می‌توانید در سایت ستاره اشعار دیگری در وصف خدا و یاد خدا را بخوانید.
