نویسنده: مهدی درخشان
بروزرسانی: ۱۱ مرداد ۱۴۰۱
ماهی زینتی را می‌توان به سه دسته کلی تقسیم کرد که شامل گونه‌های گوشتخوار، گیاهخوار یا همه چیزخوار می‌شوند. ماهی اسکار به عنوان یکی از اعضای خانواده ماهی‌های زینتی و گوشتخوار شناخته می‌شود که طرفداران زیادی هم دارد.
این ماهی در زبان انگلیسی با نام Oscar fish شناخته می‌شود و در خانواده بزرگ سیچلاید (Cichlidae) قرار می‌گیرد. ماهی اسکار را در تحقیقات علمی با نام Astronotus ocellatu نیز می‌شناسند. اولین چیزی که در مورد این ماهی ممکن است جلب توجه کند، ظاهر زیبا و رنگ‌بندی آن است.
موضوع با زیبایی ظاهری این گونه خاص تمام نمی‌شود و برای نگهداری از آنها لازم است اطلاعات کاملی در مورد شرایط نگهداری آنها داشته باشید، که در ادامه این مطلب به آنها خواهیم پرداخت.
مشخصات ظاهری ماهی اسکار
این ماهی یکی از بزرگترین ماهی‌های آکواریومی است که وجود آن می‌تواند جلوه ظاهری آکواریوم شما را دگرگون کند. اسکار رشد بسیار خوبی دارد و به طور متوسط در آکواریوم می‌تواند ماهانه تا ۲.۵ سانتیمتر رشد طولی داشته باشد.
در شرایط طبیعی این ماهی می‌تواند تا ۶۰ سانتیمتر هم رشد داشته باشد، اما در آکواریوم این میزان بین ۳۰ تا ۴۰ سانتیمتر محدود می‌شود. در سنین بلوغ، وزن این ماهی می‌تواند به ۱.۶ کیلوگرم نیز برسد. دقت داشته باشید که هر چه فضای بزرگ‌تری را در اختیار ماهی اسکار قرار دهید، رشد سریع‌تری خواهد داشت.
باله‌های پشتی و فوقانی این ماهی در امتداد بدن و تا انتهای دم او کشیده شده‌اند و همین موضوع باعث شده تا آنها را با نام طاووس ماهی نیز بشناسند. این نام به دلیل پهن و بزرگ بودن دم و باله‌های این ماهی و شباهتش با پرهای دم طاووس، به آن داده شده است.
عموماً ماهی اسکار را می‌توانید در فروشگاه‌ها با رنگ‌های مشکی، سفید، زرد، سورمه‌ای یا خاکستری با لکه‌هایی که در بیشتر موارد به رنگ نارنجی هستند، مشاهده کنید. چشم‌های بزرگ و بیرون‌زده این گونه در کنار شکل خاص دهانش، ظاهری خشن را ایجاد کرده‌اند که البته با ماهیت گوشتخوار ماهی اسکار سازگار خواهد بود.
ویژگی های رفتاری ماهی اسکار
با توجه به گوشتخوار بودن این ماهی، می‌توان انتظار داشت که رفتارهای خشن و پرخاشگرانه‌ای را از خود نشان دهد. در هنگام تغذیه یا تولید مثل، حتی میزان پرخاشگری در این ماهی ممکن است افزایش داشته باشد. از طرفی اسکارها هیچ ترسی از حمله به ماهی‌ها کوچک‌تر یا حتی بزرگ‌تر از خود ندارند و ممکن است گونه‌های ضعیف‌تر را بخورند.
با توجه به موارد عنوان شده، دقت کنید که در آکواریوم این ماهی از گونه‌ها سازگار با آن نگهداری کنید.
موقعیت شنای این ماهی در میانه آب خواهد بود، هرچند که ممکن است گاهی برای یافتن غذا به کف آکواریوم رفته و در میان گیاهان به دنبال غذا بگردند. در این پروسه ممکن است طاووس ماهی، گیاهان آکواریومی را از بین ببرد، پس در زمان نصب به خوبی آنها را در جای خود محکم کنید.
همزیستی اسکار با گونه های دیگر
با توجه به رفتار عصبی و پرخاشگرانه این ماهی که ممکن است به گونه‌های کوچک‌تر آسیب وارد کند، بهتر است از ماهی‌های گوشتخوار با جثه‌هایی بزرگ‌تر از اسکار در آکواریوم نگهداری کنید؛ به عنوان مثال می‌توانید از گربه ماهی‌ها، ماهی نایف، رد تیل، اسکات و … در کنار این گونه نگهداری کنید.
همچنین توجه داشته باشید که ماهی اسکار، سازگاری مناسبی با ماهی فلاور و ماهی پرت ندارد. اما به طور کلی توصیه می‌کنیم که در آکواریوم ماهی اسکار، فقط همنوعانش را قرار دهید؛ تنش در میان همنوعان ماهی طاووسی نیز وجود دارد، اما حداقل به اندازه پرخاشگری آنها در مقابل دیگر گونه‌ها نخواهد بود.
زیستگاه و طول عمر ماهی اسکار
این ماهی یکی از گونه‌های سازگار با آب شیرین است که در شرایط طبیعی می‌تواند تا ۱۵ سال نیز عمر کند. اما در آکواریوم ممکن است این عدد کمی متغیر باشد و عموماً طول عمر آنها ۱۰ سال گزارش شده است.
خانواده ماهی‌های سیچلاید عموما یا در آفریقا هستند یا در کشورهای جنوب آمریکا که طاووس ماهی متعلق به کشورهای آمریکای جنوبی مانند پرو، فرانسه، اکوادور، برزیل و کلمبیا خواهد بود. در آب‌های شیرین رودخانه‌های آمازون می‌توان این ماهی را در یک زیست بودم بسیار فعال و در کنار ماهی‌هایی مانند پیرانا، آروانا یا فلاورها مشاهده کرد.
البته در رودخانه‌های کشورهای چین و تایوان نیز می‌توان انواع خاصی از این ماهی را مشاهده کرد، که باله‌های به نسبت کوتاه و کوچک‌تر دارند.
انواع ماهی اسکار
این ماهی یکی از بزرگترین گونه‌های گوشتخوار و سازگار با آب شیرین است که رشد سریعی داشته و می‌تواند شکارگر خوبی باشد. انواع مختلف این ماهی تفاوت‌هایی از لحاظ رنگ‌بندی بدن و ابعاد خواهند داشت، اما از نظر رفتاری یا رژیم غذایی تفاوت چندانی با هم ندارند.
۹ گونه اصلی از ماهی اسکار:
- اسکار مسی / Red Oscar fish
- اسکار آلبینو قرمز / Albino Red Oscar
- اسکار تایگر / Tiger Oscar
- اسکار تایگر آلبینو / Albino Tiger Oscar
- اسکار سلطنتی
- اسکار باله بلند
- اسکار بالونی یا کوتوله
- بلوبری اسکار
- اسکار لیمویی یا خورشیدی
حدود ۶۰ سال از اولین رویارویی انسان با این ماهی خاص می‌گذرد. پس از شناخته شدن اسکار به عنوان یک گونه زینتی، پرورش و تکثیر آن رواج پیدا کرد و آزمایش‌های زیادی برای اصلاح ژنتیکی روی آنها انجام شد. بلوبری اسکار یا اسکار رنگین کمانی در نتیجه یکی از همین اصلاحات ژنتیکی به وجود آمد که از نظر رنگ‌بندی بدن، کاملاً با دیگر گونه‌ها متفاوت است.
روش نگهداری ماهی اسکار
نگهداری از طاووس ماهی در آکواریوم به نسبت گونه‌های دیگر می‌تواند کمی مشکل‌تر باشد. در ادامه این مطلب ۳ پارامتر اصلی، یعنی آکواریوم، آب و تغذیه این ماهی را بررسی خواهیم کرد.
آکواریوم مناسب ماهی اسکار
در هنگام خرید اجازه ندهید جثه کوچک این ماهی در سنین پایین شما را گول بزند، چرا که رشد ماهی اسکار بسیار زیاد است. اگر قصد نگهداری از یک اسکار کوچک را دارید، باید از آکواریومی با حداقل گنجایش ۱۰۰ لیتر استفاده کنید، اما اگر جثه این ماهی بزرگ‌تر باشد، برای نگهداری نیاز به آکواریوم بزرگ‌تر خواهید داشت.
همانطور که ذکر شد، هر چه فضای بیشتری برای حرکات آزادانه در اختیار این ماهی باشد، رشد بهتری خواهد داشت.
غذای ماهی اسکار
برای این ماهی گوشتخوار می‌توانید یک رژیم غذایی مشخص تعیین کنید که شامل غذای خشک، میکس دل، غذای پولکی، انواع کرم‌ها یا حتی سبزیجات می‌شود. البته این ماهی در محیط زندگی طبیعی خود از سخت‌پوستان، حشرات و ماهی‌های کوچک هم تغذیه می‌کند.
آب مناسب
ماهی اسکار به سختی آب چندان حساسیتی ندارد و سازگاری خوبی با آب آکواریوم خواهد داشت، اما بهتر است ph آب آکواریوم را بین ۷ یا ۸ ثابت نگه دارید. دمای ایده‌آل برای ماهی اسکار می‌تواند بین ۲۳ تا ۲۸ درجه سانتی‌گراد باشد. دقت داشته باشید که تغییر ناگهانی دما یا ph آب، ممکن است به این ماهی آسیب وارد کند.
تکثیر ماهی اسکار
این ماهی در سن ۱۸ ماهگی قادر به تولید مثل و تخم‌گذاری خواهد بود. پیش از تخم‌گذاری، ماهی اسکار حفره‌هایی را در شن‌های کف آکواریوم ایجاد می‌کند که محل قرارگیری تخم‌ها خواهند بود. ۳ روز طول می‌کشد تا تخم‌ها تبدیل به نوزاد شوند و پس از ۴ الی ۵ روز، شروع به شنا می‌کنند و لازم است به خوبی تغذیه شوند.
نحوه تشخیص ماهی اسکار نر از ماده
تشخیص جنسیت این ماهی تنها از ۲ راه قابل تشخیص خواهد بود:
- روش اول بررسی مجراهای قسمت پایینی و انتهایی بدن آن‌هاست؛ جفت نر و ماده دارای دو مجرا هستند که در ماهی نر این دو مجرا به هم چسبیده بوده و در ماهی ماده کمی با هم فاصله دارند و همچنین مجرایی که به دم نزدیک است، بزرگ‌تر خواهد بود.
- در روش دوم می‌توانید از شکل لب‌ها و برآمدگی روی سر، جنسیت را تشخیص دهید؛ ماهی نر لب‌های ضخیم و پهنی دارد و برآمدگی روی سرش، بزرگ‌تر از جنس ماده است.
پاسخ به سوالات متداول در مورد ماهی اسکار
۱. چگونه ماهی اسکار را جفت کنیم؟
برای این کار بایستی ماهی نر را در آکواریومی جدا از دیگر ماهی‌ها نگهداری کنید و ماهی ماده را به واسطه یک شیشه از جفت نر جدا کنید. پس از دو روز شیشه میان آنها را بردارید تا با هم تماس داشته باشند. اگر اسکار نر و ماده جفت شوند، با هم شروع به ایجاد حفره‌هایی در کف آکواریوم خواهند کرد.
۲. ماهی اسکار چند سال عمر می‌کند؟
در شرایط طبیعی تا ۱۵ سال و در آکواریوم تا ۱۰ سال عمر می‌کنند.
۳. چرا ماهی اسکار گوشه‌گیر می‌شود؟
سرد بودن آب آکواریوم، می‌تواند مهم‌ترین دلیل گوشه‌گیری اسکارها باشد.
۴. آیا ماهی اسکار دندان دارد؟
ماهی اسکار فاقد دندان است و غذای خود را می‌بلعد.
سخن آخر
ماهی اسکار همانند ماهی فایتر از نوع ماهی‌های گوشتخوار بوده که لازم است در مورد همزیستی این گونه با ماهی‌های دیگر دقت کافی را به کار برید تا مشکلی برای آنها پیش نیاید.
امیدواریم از این مطلب استفاده لازم را برده باشید؛ فراموش نکنید نظرات خود را در پایین همین مطلب با ما در میان بگذارید.
