بیشتر افراد طاووس را به واسطه زیبایی‌های ظاهری این پرنده می‌شناسند. این پرنده رابطه خویشاوندی و ژنتیکی با قرقاول‌ها دارد و با نام علمی Pave شناخته می‌شود. در زبان فارسی این پرنده را با نام فِرَش مرغ هم می‌شناسند. متاسفانه به دلیل زیبایی این پرنده و سودجویی برخی افراد، طاووس در لیست جانوران در خطر انقراض قرار گرفته است.

به طور کلی این پرنده از تیره قرقاولان و از سرده طاووس‌ها به شمار می‌رود. در بسیاری از کشورها و فرهنگ‌ها این پرنده نمادی از زیبایی و غرور است. در فرهنگ اعراب و در بعضی کشورهای خاورمیانه اما، این پرنده را نمادی از بدیمنی می‌دانند. این تفکر ریشه در باورهای آنان دارد که طاووس را مسبب رانده شدن آدم و هوا از بهشت می‌دانند!

به طور کلی طاووس‌ها پرندگان مهاجمی نیستند و رفتاری آرام دارند. در صورتی که پرنده نر احساس خطر کند، پرهای دم خود را برای حفاظت از خانواده خود باز می‌کند. این پرنده در صورت وجود تهدید، صدای شیپور مانندی از خود درمی‌آورد و ممکن است به مهاجم نوک بزند.

 

 

مشخصات ظاهری طاووس

اصلی‌ترین دلیلی که باعث شده تا طاووس در فرهنگ‌ها و در میان ملل مختلف محبوب باشد، زیبایی پرهای این پرنده است. پرنده نر در این گونه، به دلیل داشتن پرهای دم بسیار زیبا و طرحدار، مورد توجه قرار گرفته و طاووس ماده از نظر ظاهری تفاوت‌های زیادی با نوع نر دارد.

این پرنده یا به رنگ سبزآبی یا به رنگ سفید دیده می‌شود؛ البته طاووس‌های سفید بسیار نادر و کمیاب هستند. نوع ماده این گونه در بعضی موارد رنگ‌های کاملاً متفاوتی داشته و با ترکیب رنگی قهوه‌ای و خاکستری نیز دیده می‌شود.

طول پرهای این پرنده می‌تواند تا ۱.۵ متر هم برسد و با طرح‌های خاص‌اش، زیبایی چشمگیری را برای این پرنده رقم زده است. جثه نسبتاً بزرگ این پرنده، در کنار پرهای بلندی که دارد، سبب شده تا در میان بزرگ‌ترین پرندگان دنیا قرار گیرد.

از دیگر نکاتی که زمینه فرق طاووس نر و ماده می‌توان ذکر کرد، گردن پرنده نر است که به نسبت نوع ماده، بلندتر و به رنگ آبی می‌باشد. پرنده نر و ماده در این گونه، روی سر خود تاجی دارند که عموماً از کنار هم قرار گرفتن ۱۵ پر شکل گرفته است.

 

 

گونه های طاووس

به طور کلی تا امروز، ۳ گونه اصلی از این پرنده شناسایی شده‌اند. عمده تفاوت این سه گونه در مشخصات ظاهری آن‌ها است که هر یک را به نحوی، خاص و بی همتا ساخته است. در ادامه با ما باشید تا هر سه نوع طاووس را مورد بررسی قرار دهیم.

 

 

۱. گونه هندی / Indian Peafowl

عموماً تصاویری که از طاووس در ذهن افراد شکل گرفته، مربوط به این گونه است. زیستگاه اصلی طاووس هندی در کشورهای هند، پاکستان و سریلانکا است. در این کشورها، بسیار مشاهده می‌شود که این پرنده را در شرایط اسارت و به عنوان یک پرنده زینتی نگهداری می‌کنند.

این گونه گردنی آبی رنگ و پرهایی با طرح راه راه به رنگ مشکی و خاکستری دارد. نقطه ضعف این گونه از نظر زیبایی، پاهای او بوده که به نسبت گونه‌های دیگر بلندتر و البته بدون پوشش است.

۲. گونه سبز / Green Peafowl

این گونه با نام پرنده اژدهایی نیز شناخته می‌شود. این نام به دلیل جثه بزرگ و رنگ زیبایش به او نسبت داده شده است. لازم به ذکر است که در بیشتر زیستگاه‌ها، این گونه رو به انقراض بوده و تعداد بسیار کمی از آن‌ها در حیاط وحش مشاهده می‌شود.

طاووس سبز بومی شرق میانمار تا جاوه است و در سن بلوغ قدی ۲.۳۰ سانتیمتری دارد. این گونه صدایی بلند داشته و تنها برای جلب توجه پرنده ماده، پرهای خود را باز می‌کند. پرهای این گونه بر خلاف گونه‌های دیگر می‌تواند تا ۲ متر هم رشد کند و روی آن‌ها طرح‌ها چشم مانندی به رنگ سبز دیده می‌شود.

۳. گونه آفریقایی / African peafowl

این گونه را می‌توان خاص‌ترین نوع در میان تمام طاووس‌ها دانست. تعداد کمی از گونه آفریقایی این پرنده وجود دارند که از نظر ژنتیکی جهش یافته به حساب می‌آیند. تمام بدن و پرهای پرنده نر در این گونه، به رنگ سفید بوده و این موضوع سبب شده تا زیبایی خاصی داشته باشد.

این گونه را با نام اسپالدینگ هم می‌شناسند و اگر هر دو پرنده نر و ماده، از این نژاد باشند، جوجه آن‌ها نیز به همین رنگ خواهد بود. گونه آفریقایی این پرنده از نظر ساختار ژنتیکی با گونه سبز وحشی ارتباط نزدیکی دارد. 

نکته جالب دیگر در مورد گونه اسپالدینگ این پرنده را می‌توان پاهای به نسبت کوتاه‌تر و تا حدی پوشیده آن‌ها دانست که سبب زیباتر دیده شدنشان می‌شوند.

 

زیستگاه و تغذیه طاووس

به طور کلی این پرنده مانند طوطی ملنگو، بومی قاره آسیا است و در کشورهای هند، پاکستان، سریلانکا و مناطق دیگری دیده می‌شود. طاووس به خوبی با شرایط آب و هوایی نامساعد  سازگار است. با این وجود، طاووس‌ها عموماً در کنار رودخانه‌ها یا محیط‌هایی که به آب دسترسی دارند، زندگی و تولید مثل می‌کنند.

بهترین محیط زندگی برای این پرنده، در جنگل‌هایی با پوشش گیاهی متراکم و در ارتفاع کم‌تر از ۱۸۰۰ متر است. با گسترش شهرنشینی، شاهد هستیم گاهی این پرنده در نزدیکی انسان‌ها و روستاها هم زندگی می‌کند.

در کشورهای اروپایی نیز می‌توان این پرنده را مشاهده کرد، اما این پرنده توسط انسان به این قاره منتقل شده‌ و بومی اروپا نیست. در این که برای اولین بار چه کسی طاووس را به اروپا وارد کرده است، شایعاتی زیادی وجود دارد، اما برخی معتقدند اسکندر مقدونی برای اولین بار این کار را انجام داده است.

 

 

تولید مثل و طول عمر طاووس

این پرنده تقریباً یک موجود همه چیز خوار است. در رژیم غذایی طاووس حشرات، قورباغه، خزندگان کوچک، میوه، گیاهان مختلف یا دانه‌ها وجود دارند. در اصطلاحی این پرنده را با نام ground feeder  می‌شناسند؛ این عبارت به این معناست که طاووس عموماً از گیاهان یا موجودات روی زمین تغذیه می‌کند.

طاووس به عنوان یک پرنده چند همسر شناخته می‌شود. در فصل جفت‌گیری و تولید مثل، پرنده نر می‌تواند نهایتاً با ۶ ماده جفت‌گیری کند. نوع نر برای انتخاب ماده و جلب توجه آن‌ها، از پرهای خود استفاده می‌کند. پرنده‌ای که حرکات و پرهای زیباتری داشته باشد، می‌تواند با ماده مورد نظر خود جفت‌گیری کند. در این فصل حتی ممکن است پرنده‌های نر برای جفت‌گیری با یک ماده با هم درگیر شوند.

فصل تخم‌گذاری برای همه گونه‌های این پرنده، فصل بهار است. در این بازه، هر طاووس ماده می‌تواند بین ۳ تا ۵ تخم بگذارد که به رنگ قهوه‌ای روشن بوده و مسئولیت خوابیدن روی تخم‌ها با پرنده ماده است. پس از ۲۸ روز مراقبت و خوابیدن روی تخم، جوجه‌ها از تخم خارج می‌شوند.

جوجه‌های متولد شده توسط ماده و نر محافظت و غذا داده می‌شوند و جالب است بدانید که پرنده نر تا ۳ سالگی دم نخواهد داشت. 

طول عمر این پرنده در هر سه گونه شناخته شده، چیزی بین ۱۰ تا ۲۵ سال است؛ این عدد برای شرایطی است که پرنده به طور طبیعی و در زیستگاه خود، زندگی می‌کند. در شرایط اسارت و پرورش توسط انسان و در بعضی شرایط خاص، سن این پرنده ممکن است به ۵۰ سال هم برسد!

لازم به ذکر است که شکارچیان اصلی این پرنده را می‌توان ببرها یا پلنگ‌ها دانست.

 

 

روش نگهداری و پرورش طاووس

برای نگهداری این پرنده خارج از محیط اصلی زندگی، نیاز به زمین بزرگی دارید. طاووس‌ پرنده‌ای خودنما و مغرور است، پس زمین‌های کوچک می‌توانند حکم قفس را برای آن‌ها داشته باشد. انبار دپوی خوراک، چاله ضد عفونی، حصارکشی و منابع آب تمیز مهمترین نیازهای شما برای راه اندازی محل نگهداری طاووس است.

هر جفت طاووس به طور متوسط به ۹ متر مربع فضای آزاد و باز نیاز دارد. بستر و محل استراحت این پرنده باید با استفاده از کاه یا علف‌های خشک پوشانده شود.

نکته مهم برای نگهداری و پرورش طاووس، رعایت نکات بهداشتی محیط زندگی آن است. این پرنده بسیار در معرض بیمارهای تنفسی مانند برونشیت است و باید به خوبی به نکات بهداشتی محیط زندگی آن‌ها دقت شود.

 

 

نکات نهایی

برای پرورش طاووس در مقیاس صنعتی، می‌توانید اقدام به دریافت مجوزهای لازم کنید. نگهداری این پرنده چندان دشوار نیست و مهم‌ترین نکته، حفظ سلامت و بهداشت این پرنده است. 

زیبایی این پرنده باعث شده تا انسان‌های منفعت‌طلب و سودجو دست به شکار، یا نگهداری غیر قانونی آن‌ها در شرایط نامناسب بزنند. این موارد باعث شده تا از نیمه دوم قرن بیستم میلادی این پرنده در فهرست گونه‌های در معرض انقراض قرار گیرد. پس لازم است همه ما، به عنوان انسان‌های دوست‌دار طبیعت، با این حیوانات رفتار صحیحی داشته باشیم تا از خطر انقراض آنها جلوگیری کرده باشیم.

در آخر شما نیز اگر نظر و یا اطلاعات تکمیلی در مورد این پرنده‌ زیبا دارید، در پایین همین مطلب با ما در میان بگذارید.