نویسنده: مهناز پیرزاده
بروزرسانی: ۲۵ اردیبهشت ۱۴۰۱
موریانه با نام علمی Isoptera، حشراتی از راسته سوسک‌ها (Isoptera) و تورینه بالان (Dictyoptera) هستند. این حشرات بدن نرمی دارند و به آرامی حرکت می‌کنند. موریانه‌ها همه عمرشان را در تاریکی زندگی می‌کنند چراکه روشنایی آفتاب به شدت به آنها آسیب می‌رساند. این موجودات می‌توانند برای سازه‌های چوبی خطرناک‌ترین باشند، زیرا قادر هستند بدون این که کسی آنها را ببیند، یک سقف بزرگ را بجوند و به کل ویران کنند.
مشخصات ظاهری موریانه‌ها
بدن موریانه‌ها یک تکه است و مانند مورچه‌ها دارای سه قسمت مجزا نیستند. در واقع قفسه سینه و شکم موریانه به طور جداگانه قابل تشخیص نیست بلکه به صورت یکپارچه ظاهر می‌شوند. بنابراین بدن موریانه را می‌توان تنها متشکل از دو قسمت قابل تشخیص سر و بدن مشاهده کرد. طول بدن موریانه‌ها ۳.۱ تا ۲۵.۴ میلی‌متر است. به طور کلی ساختار بدن موریانه‌ها به شش قسمت اصلی تقسیم می‌شود که شامل موارد زیر می‌شوند:
- آرواره‌ها
- شاخک
- سر
- قفسه سینه
- پاها
- شکم
رنگ موریانه
رنگ موریانه‌ها بسته به نوع و سن آنها می‌تواند متفاوت باشد. موریانه‌ها عمدتاً در رنگ‌های سفید، رنگ قهوه‌ای و مشکی دیده می‌شوند.
شاخک موریانه‌ها
شاخک‌های موریانه مانند رشته‌ای هستند که از کنار هم قرار دادن تعدادی توپ کوچک به وجود می‌آیند. این دو شاخک به صورت دو منحنی باریک یا دو خط مستقیم از کناره‌های سر موریانه بیرون زده‌اند.
انواع موریانه
همانگونه که گفته شد موریانه‌ها حشراتی هستند که در ردیف Isoptera طبقه‌بندی شده‌اند که از ۷ خانواده آنها، ۲۳۰۰ گونه پدید آمده است. این حشرات با نام مورچه‌های سفید نیز شناخته می‌شوند، در صورتی که هیچ ارتباطی با مورچه‌ها ندارند. کلنی‌های بزرگ با جمعیت میلیونی از آنها، موریانه‌ها را به یکی از مخرب‌ترین آفات تبدیل کرده‌اند. موریانه‌ها انواع مختلفی دارند که شناسایی آنها را دشوار کرده و احتمال از بین بردن آنها را کم می‌کند. اما به طور کلی موریانه‌ها از نظر سبک زندگی به سه گروه اصلی تقسیم می‌شوند.
۱. موریانه‌های زیرزمینی
این موجودات قادرند دالان‌های زیرزمینی را حفر کنند و از طریق این دالان‌ها به خانه‌های خود برسند که بیشتر از این نوع موریانه‌ها در ایران وجود دارند
۲. موریانه‌های چوب خشک
این نوع از موریانه‌ها پس از، از دست دادن بال‌های خود از طریق سوراخ‌های روی چوب وارد آن شده و در کلنی‌ها به زندگی خود ادامه می‌دهند.
۳. موریانه‌های تپه ساز
با توجه به این نکته که این نوع موریانه از قدرت باروری زیادی برخوردار است، روز به روز بر جمعیت آن افزوده می‌شود. این گونه در آفریقا بیشتر یافت می‌شود و تنها یک گونه در بلوچستان ایران مشاهده می‌شود.
راه های شناسایی موریانه در خانه
چگونه می‌توان فهمید که خانه مورد حمله موریانه‌ها قرار گرفته؟ به دلیل شباهت‌هایی که بین مورچه‌ها و موریانه‌ها وجود دارد، آنها را مورچه‌های سفید می‌نامند. موریانه‌ها حشرات کوچکی هستند که با توجه به نشانه‌هایی که در بالا از مشخصات ظاهری‌شان توصیف شد، می‌توان شناخت. اما برای اینکه بتوان علائم وجودشان در خانه را بررسی کرد، نسبت به نشانه‌های زیر باید هشیار بود:
۱. وسایل چوبی آسیب‌دیده
اگر خانه شما چوبی است، بیشتر مراقب باشید. بهتر است هفته‌ای یک بار به کف یا سازه‌های چوبی خانه نگاهی بی‌اندازید تا مطمئن شوید که آسیبی ندیده است. اگر محیط ساکت باشد و موریانه‌ها در حال فعالیت باشند، می‌توان صدای جویدنشان را شنید.
۲. بال‌های رهاشده
موریانه‌ها بال دارند. از این رو ممکن است بال‌های آنها را در نزدیکی پنجره‌ها، درها یا سایر نقاط دسترسی به خانه مشاهده کنید. وقتی موریانه‌ها در جای مناسب برای خوردن چوب قرار می‌گیرند، بال‌های خود را باز می‌کنند، زیرا می‌دانند که دیگر نیازی به بال نخواهند داشت. بال موریانه مانند بال مورچه است. اگر بال پیدا کردید، فوراً دست به کار شوید.
۳. تونل‌های گلی
گل و لای را می‌توان در نزدیکی درختان یا انبارها یا جایی که زمین خانه شما را به هم متصل می‌کند، یافت. موریانه‌ها برای زنده ماندن به دمای خاصی نیاز دارند. آنها در مکان‌هایی که رطوبت وجود دارد رشد می‌کنند. لوله‌ها و تونل‌ها برای آنها بسیار مناسب است. می‌توانید بخشی از لوله را بردارید تا ببینید موریانه‌ها در حال بیرون آمدن هستند یا خیر.
۴. فضله‌های قهوه‌ای رنگ
فضولات موریانه ممکن است به شکل قرص قهوه‌ای تیره یا رنگ چوب باشند. این فضولات معمولاً در نزدیکی چوب ضعیفی که موریانه‌ها به آن حمله کرده‌اند، یافت می‌شود.
راه های از بین بردن موریانه
راه‌های زیادی برای خلاص شدن از شر موریانه‌ها وجود دارد که می‌توانید از یکی از روش‌های زیر استفاده کنید.
۱. نور خورشید
در خانه‌هایی که نور خورشید نتواند نفوذ کند، موریانه‌ها می‌توانند آن خانه را خراب کنند، زیرا نور خورشید نقش مهمی در کشتن موریانه‌ها دارد، بنابراین اجازه دهید نور خورشید در سراسر خانه شما پخش شود.
۲. آب فراوان
از آب نیز می‌توانید برای کشتن موریانه‌ها استفاده نمایید. برای این کار باید در محلی که موریانه‌ها در آن جمع شده‌اند و کلنی خود را تشکیل داده‌اند، حفاری کرده و آن را با آب پر کنید تا موریانه‌ها از بین بروند.
۳. نمک
یک راه طبیعی و مؤثر برای کشتن موریانه‌ها استفاده از نمک است. برای این کار باید یک لیوان پر از نمک و آب داغ تهیه کنید (توجه داشته باشید که مقدار نمک باید خیلی زیاد باشد). حالا یک سرنگ بردارید و آن را با آب نمک پر کنید و روی نواحی آسیب دیده توسط موریانه‌ها بریزید. این کار باعث می‌شود موریانه‌ها از این آب تغذیه کنند و آب بدن خود را از دست داده و سپس می‌میرند.
۴. رفع رطوبت
شما باید تمام سازه‌های چوبی را تا حد امکان خشک نگه دارید، اما اگر حتی یک ذره رطوبت در چوب پخش شود، منجر به هجوم سریع موریانه‌ها می‌شود.
۵. محلول سرکه و آب‌لیمو
سرکه را می‌توان یکی از بهترین موادی دانست که برای از بین بردن موریانه‌ها و سایر حشرات استفاده می‌شود. همچنین افزودن مقداری لیمو به این ماده می‌تواند روند کشتن موریانه‌ها را تسریع کند، زیرا لیمو حاوی دی لیمونن است که قاتل طبیعی حشرات است.
برای استفاده از این ماده باید یک فنجان سرکه را با نصف فنجان لیمو ترکیب کرده و در بطری بریزید و مستقیماً روی موریانه‌ها اسپری کنید. نکته مهم این است که استفاده از این ماده خطری برای سلامت خانواده ندارد و می‌توانید به اندازه نیاز خود را در منزل نگهداری کنید.
راه های خلاص شدن از شر موریانه های چوب خشک
روش‌های زیادی برای کشتن موریانه‌ها وجود دارد و هر نوع موریانه با یک روش از بین می‌رود. در اینجا نحوه خلاص شدن از شر موریانه‌های چوب خشک آمده است.
۱. روغن پرتقال
روغن پرتقال برای از بین بردن انواع حشرات از جمله موریانه بسیار مفید است، بنابراین می‌توانید در چوب آسیب دیده شکاف ایجاد کنید و مقداری از این روغن را داخل آن بریزید و بعد از دو هفته نتیجه را ببینید. اما توجه داشته باشید که این روغن به هیچ وجه نباید توسط انسان مصرف شود.
۲. جریان برق
استفاده از الکتریسیته برای کشتن موریانه‌ها ممکن است کمی عجیب به نظر برسد، اما یکی از مؤثرترین روش‌ها برای از بین بردن موریانه‌ها است. در این روش نیازی به حفر چاله نیست اما اگر این کار را انجام دهید نتایج بهتری به شما می‌دهد.
۳. نور خورشید
نور یک راه سریع و مؤثر برای از بین بردن موریانه است، زیرا نور برای آنها مضر است، بنابراین اگر میز یا صندلی شما آلوده است، می‌توانید آن را به مدت سه روز در معرض نور خورشید قرار دهید.
راه های خلاصی از شر موریانه های زیرزمینی
برای کشتن موریانه‌های زیرزمینی می‌توان از روش‌های مختلفی استفاده کرد که در ادامه به شرح آنها می‌پردازیم.
۱. اسید بوریک
این ماده یک حشره کش طبیعی به حساب می‌آید که می‌توانید در محل زندگی موریانه‌ها را با این حشره کش اسپری کنید. اما این ماده قابل استنشاق است و می‌تواند برای شما سمی باشد به همین دلیل استفاده از ماسک و دستکش در هنگام استفاده ضروری است.
۲. نماتدها
نماتدها نوعی کرم هستند که موریانه‌ها را می‌تواند در عرض ۴۸ ساعت از بین ببرند.
۳. بمب حشرات
این ماده حاوی مایع حشره کش هستند که روی زمین می‌ریزد و به مناطق دیگر سرایت می‌کند و موریانه‌ها به محض تماس با سم از بین می‌روند. اما این سم نمی‌تواند در چوب نفوذ کند و به لانه موریانه‌ها برسد.
سخن پایانی
موریانه‌ها حشراتی هستند که می‌توانند سازه‌ها و وسایل چوبی را به راحتی خراب کنند و بخورند. آنها تاریکی را دوست دارند و نور آفتاب می‌تواند دشمن جانشان باشد. همان‌طور که پیش‌تر به آن اشاره شد، با شناخت نوع موریانه و یافتن نشانه‌های وجود موریانه در خانه، می‌توانید با روش‌های زیادی از شر موریانه‌ها خلاص شوید.
