گل لاله، آشنایی با اصول نگهداری، کاشت و مراقبت از گل لاله

گل لاله که در فرهنگ‌‌های مختلف به عنوان نماد قدرت، دوستی، شادابی، عشق و خوشبختی شناخته می‌شود یکی از گونه‌های گل های پیازداری است که به آن‌ها گیاهان سوخ دار هم گفته می‌شود. سوخ اشاره به پیاز این گیاه دارد که نشان می‌دهد این گل تقریباً دائمی خواهد بود. هر پیاز این گیاه که به گل‌دهی می‌رسد تا یک سال زراعی عمر می‌کند و پس از آن یک سوخ یا پیاز جدید جایگزین شده و گیاه به گل‌دهی در سال جدید ادامه می‌دهد. 

در ادامه این مطلب با ما باشید تا ویژگی‌های ظاهری، نحوه مراقبت و تکثیر این گل را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم.

 

محل پیدایش گل لاله

این گل که در زبان انگلیسی با نام  TULIP شناخته می‌شود، از خانواده گل‌های سوسنی یا همان LILIACEAE است. نام علمی گل لاله، TULIPA SPP بوده و دارای ۱۰۰ تا ۱۵۰ گونه مختلف است که از لحاظ ظاهر یا نجوه تکثیر با هم متفاوت هستند. آسیای مرکزی را می‌توان مبدأ اصلی برای پیدایش این گونه دانست. در قاره آفریقا و اروپا نیز می‌توان این گل را همانند آسیا به صورت خود رو یافت. بسیاری از محققان ایران را منشا اصلی این گل می‌دانند، چرا که بهترین شرایط آب و هوایی مناسب برای این گل را داراست.

 

 

مشخصات ظاهری و انواع گل لاله

رنگ

گل لاله از جمله گونه‌هایی است که تنوع رنگی بسیار زیادی دارد. به طور کلی می‌توان تمام این رنگ‌بندی‌ها را در ۷ گروه تقسیم کرد که شامل سفید، زرد، نارنجی، قرمز، بنفش، صورتی و سبز خواهد بود. این گروه‌ها تقسیم بندی کلی را نشان می‌دهند، اما این گل گاهی دو رنگ، حاشیه دار یا دارای رگه‌هایی است که باعث تفاوت گونه‌های آن می‌شوند.

طول

طول این گل در بیشترین حالت خود و تنها در بعضی از گونه‌ها به ۲۰ سانتی‌متر هم می‌رسد. گلبرگ‌های این گیاه زمانی که به طور کامل باز شوند، قطری حدود ۱۵ سانتی متری خواهند داشت که برای گونه‌های مختلف کمی متغیر خواهد بود.

برگ‌ها

برگ‌های این گیاه در بیشتر انواع کاملاً کشیده و بلند هستند. در زمان گل‌دهی این گیاه عموماً یک یا دو گل خواهد داشت که شاخه گل دهنده آن از میان برگ‌ها رشد می‌کنند. همه انواع این گل دارای ۳ گلبرگ و ۳ کاسبرگ هستند و در داخل هر کدام از گل‌ها ۶ پرچم وجود دارد.

همانند بسیاری از انواع گیاهان، این گل نیز می‌تواند به صورت خود‌رو یا پرورشی تکثیر شود. تفاوت ظاهری بین گل‌های پرورشی و خود‌رو در این گونه واضح است و به راحتی قابل تشخیص هستند. گونه پرورشی دارای گل‌های برزگ‌تر و تنوع رنگی متفاوت‌تری خواهد بود.

 

 

انواع گل لاله

این گل را می‌توان از لحاظ گل‌دهی به ۳ دسته اصلی زودرس، میان رس و دیر رس تقسیم کرد. گل لاله از نظر ظاهر و شکل گل‌ها گونه‌های متفاوت‌تری دارد که می‌توانید در ادامه برخی از آن‌ها را مشاهده کنید:

• زودرس تک پر
• زودرس پٌر پَر
• دیر رس تک پر
• دیر رس پُر پَر
• میان رس پیروزی
• دورگه داروین
• شبه سوسنی
• حاشیه دار
• سبز بهاری
• رامبراند
• طوطی

دسته‌ بندی دیگری برای این گل‌ها وجود دارد که دقیق‌تر بوده و عموماً از آن برای شناسایی این گل استفاده می‌شود. این دسته‌بندی شامل ۵ گروه مختلف است که از محبوبیت بیشتری هم برخوردارند.

• لاله نیلوفر آبی
• لاله امپراطور
• گونه شنل قرمزی
• لاله سیاه
• لاله زرد

 

 

بهترین شرایط برای نگهداری گل لاله

این گل برای نگهداری در محیط خانه نیاز به شرایط خاص و گلخانه‌ای ندارد و به نسبت دیگر گل‌ها نگهداری از آن کار آسان‌تری خواهد بود. با این وجود این گل نیز مانند تمام گیاهان نیازهای اساسی و مهمی دارد که باید در زمان مناسب به آن‌ها توجه کافی داشته باشید و منابع مورد نیاز را در اختیار گل قرار دهید.

آبیاری

برنامه آبیاری این گل باید مشخص و دقیق باشد و در زمان نیاز آب کافی را در اختیار آن قرار دهید. برای اطلاع از زمان آبیاری لازم است اجازه دهید خاک گلدان حداقل تا عمق ۲ سانتی متری خشک شود. آبیاری بیش از اندازه می‌تواند سلامت گیاه را به خطر بیاندازد و موجب پوسیدگی و خرابی ریشه و پیاز آن گردد.

دما و رطوبت مورد نیاز گل لاله

خوشبختانه این گل به دماهای پایین و سرما بسیار مقاوم است و کمتر دچار آسیب می‌شود. بهترین دما برای رشد و تکثیر این گیاه بین ۱۵ تا ۲۰ درجه سانتی گراد است. در این بازه دمایی گل شادابی و طراوت بسیار بیش‌تری خواهد داشت.

باید دقت داشته باشید که گل لاله را در معرض نور مستقیم و در کل محیط‌های با دمای بالا قرار ندهید، چرا که گل‌دهی آن در چنین شرایطی به حداقل می‌رسد و گاهاً متوقف می‌شود. بر خلاف بسیاری از گیاهان دیگر این گل برای رشد نیاز به رطوبت زیاد نخواهد داشت و همین موضوع باعث شده تا نگه‌داری از آن بسیار آسان‌تر باشد.

خاک

بهترین ترکیب برای خاک این گیاه، استفاده از خاک کوکوپیت، پیت ماس، ماسه و پرلیت است که زهکشی بالایی دارد و به ریشه گیاه اجازه تنفس و تبادل هوا را به پیاز گیاه می‌دهد. در کل باید خاک این گل، سبک باشد و بهتر است در قسمت ته گلدان از سنگ ریزه استفاده کنید تا زهکشی خاک را بالا ببرید.

نور

نیاز به نور آفتاب در این گیاه تقریبا بالا بوده و روزانه حداقل ۳ تا ۴ ساعت بایستی در معرض نور غیر مستقیم قرار گیرد تا بهترین رشد را داشته باشد. بهترین مکان با چنین شرایطی در محیط خانه، پنجره‌های جنوبی خانه هستند. اگر نور مورد نیاز گیاه در طول روز وجود نداشته باشد، این گل پس از مدتی گل‌دهی را متوقف خواهد کرد.

کود دهی گل لاله

گل‌ها و به طور کلی تمام گیاهان علاوه بر نور، خاک مناسب و نگهداری در دمای مناسب به کوددهی نیز نیاز خواهند داشت. بهترین کود برای این گل را می‌توان کودهای دارای پتاسیم یا فسفر بالا دانست که پیاز آن را تقویت می‌کنند. دقت داشته باشید گل‌های پیاز دار به کودهای نیتروژن بالا حساس هستند و لازم است از آن‌ها استفاده نکنید.

 

 

نحوه کاشت و تکثیر گل لاله

گل لاله در بازه اواخر اسفند تا اواخر اردیبهشت گل‌دهی دارد، اما بهترین زمان برای کاشت یا تکثیر آن اواسط پاییز خواهد بود. از اواسط خرداد ماه تا اواسط تیر ماه بهترین زمان برای جدا کردن و درجه بندی کردن پیازهای رشد کرده است. پس از آن پیازها در شرایط کنترل شده‌ای انبار می‌شوند تا برای تکثیر مورد استفاده قرار گیرند.

این گل از ۲ روش اصلی یعنی کاشت بذر و استفاده از پیاز آن می‌‌تواند تکثیر شود، اما باید توجه داشته باشید که در هر دو روش نیاز به خاک، نور، دما، و آبیاری مناسب است.

۱. استفاده از پیاز گل لاله

در این روش مهم است که از پیازهای سالم و مناسب استفاده کنید تا امکان خرابی آن در حین رشد، به حداقل برسد. عمقی که باید پیاز در آن کاشته شود به اندازه ۲ برابر اندازه آن خواهد بود و اگر بخواهید چند پیاز در کنار هم بکارید، باید به اندازه قطر سه پیاز بین آن‌ها فاصله بگذارید.

بهتر است از پیازهای یک شکل و یک رنگ استفاده کنید تا گل‌هایی که رشد می‌کنند از نظر رنگ‌بندی به هم نزدیک باشند. دقت داشته باشید که لازم است از خاک مناسب و بهترین مکان برای تکثیر این گیاه استفاده کنید و توصیه‌های بیان شده در مورد دمای مناسب آن را رعایت مورد توجه قرار دهید.

روش کاشت پیاز گل لاله به این صورت است که پس از ضد عفونی کردن پیازهای سالم و مرغوب لاله در مهر تا آذر، بسته به زمان گلدهی، پیازها را داخل گلدان کشت دهید. بهترین زمان اواخر آبان و اوایل آذر است.

جهت کاشت پیاز در گلدان، کف گلدان مقداری پوکه معدنی جهت ایجاد زهکش قرار داده سپس خاک را در گلدانی که برای کاشت انتخاب شده است بریزید و پیاز ها را نزدیک سطح خاک بکارید، به نحوی که جوانه آن تقریبا مماس با سطح خاک باشد. پس از کاشت آبیاری فقط یک بار انجام می‌گردد. پس از اتمام کاشت، گلدان‌ها را در محلی خشک، تاریک و خنک (دمای کمتر از ۱۰ درجه سانتیگراد) به مدت ۶-۵ هفته نگهداری کنید. (در این مدت نیاز به آبیاری مجدد نیست) پس از این مدت گلدان‌ها را به مکانی با دمای ۲۵-۲۴ درجه سانتی گراد و نور مناسب منتقل کرده و هر ۴-۳ روز آبیاری کنید.

به محض اینکه نقطه رشد می‌خواهد از زیر خاک خارج شود، اگر زمان گلدهی آن زود است می‌توان روی آن را پوشاند و با تاریکی گلدهی را به تاخیر انداخت و مجددا یک هفته قل از گل خواستن، گیاه را در معرض نور قرار داد.

زمان گلدهی لاله ماه‌های فروردین و اردیبهشت است. پس از پایان عمر گل‌ها، باید آبیاری قطع شود و ساقه گل دهنده را با قیچی جدا کرد و به گیاه فرصت داد تا برگ‌هایش خشک گردد. وقتی برگ‌ها خشک شدند باید پیازها را به آرامی طوری که آسیب نبینند از زمین یا گلدان خارج کرد. ریشه و ساقه آن را قیچی کنید، سپس آن را درون یخچال طبقه زیرین تا سال بعد نگهداری کنید و در اواخر بهمن بکارید.

 

۲. کاشت بذر

در این روش که مدت زمان زیادی برای جوانه زدن و رشد نیاز خواهد بود گاهاً تا ۵ سال هم طول می‌کشد که گیاه به گل‌دهی برسد. برای کاشت بذر باید دقت داشته باشید که شرایط دمایی را برای آن به خوبی فراهم کنید.

پیشنهاد می‌شود برای تکثیر یا کاشت این گیاه از روش‌های دیگر استفاده کنید که مدت زمان کوتاه‌تری را نیاز دارند. همچنین این روش کمی نیاز به تخصص و شرایط خاص دارد که در گلخانه‌ها بهتر فراهم می‌شود.

 

 

بیماری ها و آفات گل لاله

به جز بیماری‌هایی که در اثر نگه‌داری نامناسب ممکن است برای این گیاه ایجاد شوند، بیماری خاصی برای آن وجود ندارد. البته که آفاتی هم‌چون شته یا کرم‌ها ممکن است به سراغ آن بیایند که با آفت کش‌ها می‌توان از این اتفاق جلوگیری کرد.

تنها بیماری شایع در بین گونه‌ها این گیاه را می‌توان TULIP BREAKING VIRUS دانست که توسط شته منتقل می‌شود و باعث شکستگی و تغییر شکل برگ‌های گل لاله خواهد شد.

 

سخن آخر

نکته مهم در مورد این گل، خواص درمانی آن است. گل لاله برای درمان سرماخوردگی، سرفه، درد سینوس، تب و سردرد بسیار عملکرد خوبی دارد. این گل همچنین می‌تواند در پیش‌گیری از سرطان نیز نقش داشته باشد. البته که مصرف مستقیم آن توصیه نمی‌شود و باید برای مصارف دارویی فرآوری‌‌های لازم روی آن انجام شوند. در نهایت لازم است اشاره کنیم که گل لاله از معروف‌ترین و زیباترین گل‌هایی است که در مراسم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند و وجود آن در دسته گل می‌تواند جذابیت زیادی برای دسته گل به همراه داشته باشد.