گل گلایل؛ انواع، روش کاشت، نگهداری، خواص دارویی و زینتی

گلایل یا گلایلوس (Gladiolus hortensis L)، ملکه گل‌های پیازدار، متعلق به خانواده Iridaceae (زنبق)، یکی از محبوب‌ترین گیاهان زینتی است که به‌خاطر گل‌های جذابش در بسیاری از نقاط جهان به صورت تجاری رشد داده می‌شود. این گل یکی از مهمترین محصولات زینتی است که به صورت شاخه‌ای، هم در بازار داخلی و هم در بازار بین المللی جایگاه محوری دارد.

منشاء بیشتر گونه‌های وحشی گلایل که تقریباً به ۳۰۰ گونه می‌رسد، از آفریقای جنوبی و تعداد کمی هم از مدیترانه و نواحی مجاور اروپا است. این گل عمدتاً به دلیل داشتن سنبله‌های گل با شکوه و داشتن گلچه‌هایی با اشکال، اندازه‌ها، رنگ‌های مختلف و کیفیت نگهداری عالی در بین مردم محبوبت زیادی دارد.

محبوبیت روزافزون این محصول به عنوان گل شاخه‌ای، به دلیل حفظ کیفیت و طیف رنگی نامحدود سنبله‌های آن است. گلایل یک گیاه چند ساله علفی باریک با برگ‌های شمشیری شکل است که هم برای باغ‌ها و هم برای تزئینات رشد داده می‌شود.

 

 

بوته‌های گلایل‌ معمولاً به ارتفاع ۶۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر می‌رسند. اندازه گل‌های زیبای آن به طور متغیر از شکوفه‌های «مینیاتوری» با قطر کمتر از ۷ سانتی‌متر گرفته تا گل‌های «غول‌پیکر» با عرض بیش از ۱۲ سانتی‌متر نیز رشد می‌کنند!

 

نحوه کاشت و تکثیر گل گلایل

بهترین زمان کاشت گل گلایل

بهترین زمان کاشت گلایل گفته شده که در اواسط بهار است؛ اما با توجه به این که کشور ما در برخی مناطق به دلیل گرمای زودرس، اواسط بهار ممکن است خیلی دیر باشد، بنابراین همین که زمستان تمام شد و اطمینان حاصل کردید که سرما و یخبندان رخ نخواهد داد و دمای هوا در سردترین زمان شب، از حداقل ۵ درجه سانتی گراد نیز کمتر نخواهد شد، می‌توانید گلایل‌های خود را بکارید.

در نواحی نسبتاً معتدل، معمولا یکی دو هفته پس از نوروز و در نواحی نسبتاً گرمسیر حتی زودتر از این زمان هم می‌توانید کاشت این گل را انجام دهید. فقط سعی کنید تا کاشت این آن از اواخر اردیبهشت به بعد انجام نشود زیرا هوا بسیار گرم می‌شود و احتمال دارد حتی سبز نشود!

درصورتی که در نواحی سردسیر نیز این گل را زودتر از موعد بکارید، باز این نکته را در نظر داشته باشید که دمای پایین احتمال دارد که به این گل آسیب برساند و باعث شود تا گلایل هم رشد طبیعی نداشته باشد و هم دیرتر از موعد گل دهد.

 

 

نحوه کاشت گل گلایل

پیازهای گلایول بزرگ هستند. آنها یک لفاف الیاف قهوه‌ای با کف کوچک صاف دارند. گاهی اوقات ممکن است که دارای حدود نیم تا یک سانتی‌متر جوانه نیز داشته باشند. این پیازها در کنار پیاز گل اصلی تولید می‌شوند و با جدا کردن آن‌ها و کاشتن در زمین یا گلدانی دیگر می‌توان این گل زیبا را تکثیر کرد.

برای کاشت پیاز گلایل، پیازهای گلایل را عمیق‌تر از حد معمول و تقریبا در عمق ۲۰ سانتی متری بکارید زیرا این گل‌ها پس از رشد برگ‌های بلندی دارند. این کار باعث می‌شود تا لنگر بیندازند و به خصوص اگر در معرض باد قرار گیرند خیلی زود روی زمین می‌خوابند. بنابراین مواظب باشید و در کنار گل چه در گلدان یا باغچه چوبی به عنوان تکیه‌گاه به صورت قائم فرو کنید.

زمان گل‌دهی گلایل

عواملی مانند نوع پیاز، اندازه پیاز، شرایط انبارداری پیاز، شرایط خاک و کود، درجه دمای رشد، میزان نوردهی، عمق قرارگیری پیاز در گلدان و زمان کاشت که در چه ماه و فصلی انجام شود، بر میزان رشد، مدت و زمان گل‌دهی این گل تأثیر می گذارد.

بطور کلی گلایل‌ها را معمولا به دو نوع «زود گل‌» و «دیر گل» تقسیم می‌کنند. گلایل‌های زود گل معمولاً از اوایل خردادماه گل می‌دهند و دیرگل نیز ممکن است تا یک ماه پس از این تاریخ شروع به گل دهی کنند. دوران گل‌دهی به طور معمول تا اوایل پاییز به طول می‌انجامد.

این گل زیبا به طور معمول از تاریخ کاشت حداقل بین ۶۰ تا ۷۵ روز طول می‌کشد تا به گل‌دهی برسد. البته نوع دیرگل آن شاید حتی پس از ۱۱۰ تا ۱۲۰ روز گل دهد که عوامل متعددی در این امر دخیل هستند.

 

شرایط مراقبت و نگهداری از گل گلایل

خاک مناسب

گلایول‌ها معمولا نسبت به خاک خیلی حساس نیستند اما خاک با زهکشی خوب و حتی شنی را ترجیح می‌دهند. برای گلدان این گل، ابتدا یک لایه خاک بدون کود، پهن کنید و سپس از خاک و کود ۵-۱۰-۱۰ یا ۵-۱۰-۵ استفاده کنید.

سعی کنید کود با خاک به خوبی مخلوط شده باشد زیرا اگر مقدار زیادی کود در کنار پیاز جمع شود، باعث سوختگی آن می‌شود. سپس در بالا یک لایه نازک خاک بدون کود بریزید. سعی کنید چند روز پس از جوانه زدن پیاز و یک بار هم در زمان گل‌ها به گلدان کود اضافه کنید.

نور مناسب 

گل گلایل پس از سبز شدن مکان‌های آفتابی و نور زیاد را دوست دارند. درصورتی که به این گل نور کافی نرسد باعث عقیم شدن، طول کمتر برای خوشه گل و کاهش تعداد جوانه‌های آن می‌شود.

آبیاری

از آبیاری گلدان گلایل غافل نشوید. سعی کنید خاک گلدان همیشه مرطوب باشد اما آبیاری زیاد نیز باعث پوسیدگی پیاز می‌شود. خشکی خاک و کم آبی نیز باعث کوتاه ماندن و کج شدن ساقه، کاهش تعداد گلچه‌ها و عمر کمتر گل‌دهی یا گل‌دهی دیرتر از موعد می‌شود. پس از برداشت گل نیز سعی کنید تا هنگامی که برگ‌های آن زرد می‌شود، به طور مرتب به آبیاری ادامه دهید.

به طور معمول در تابستان هفته‌ای دو بار و در زمستان هفته‌ای یک بار گلدان گلایل را آبیاری کنید.

 

 

دمای مورد نیاز برای رشد گلایل

گل گلایل اگرچه گیاهی مقاوم بوده و خیلی به شرایط حساس نیست اما عاشق نور خورشید است. در دمای حداقل ۵ درجه سانتی‌گراد (سلسیوس) به بالا شروع به رشد می‌کند اما اگر سعی شود در دمای حداقل ۸ درجه به بالا قرار گیرد، رشد آن بهتر و طبیعی تر خواهد بود. سریع‌ترین میزان رشد آن نیز در دمای بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد بعلاوه‌ی قرار گرفتن روزانه از ۱۲ تا ۱۴ ساعت در زیر نور خورشید انجام می شود.

رشد گلایل در دمای خیلی پایین و معمولا کمتر از ۷ درجه سانتی‌گراد و یا دمای بالا و بیش از ۲۸ درجه سانتی گراد کند شده و در دمای کمتر از ۵ و بیش از ۳۰ درجه سانتی گراد متوقف می‌شود.

 

مراقبت از گلایل در فصل زمستان

پیازهای گلایل می‌توانند برای کاشت در بهار مورد استفاده قرار گیرند بنابراین:

• در اوایل زمستان سعی کنید پیازهای این گل را از زمین خارج کنید.
• خاک اطراف آن را تا حدی که امکان دارد و به پیاز آسیب وارد نشود، پاک کنید.

 

 

• برگ‌ها را طوری جدا کنید که حدود ۲.۵ سانتی‌متر از طول پیاز باقی بماند.
• می‌توانید پیاز را یک هفته به حال خود رها کنید تا خاک دور آن کاملا خشک شده و بریزد.
• پیاز را داخل یک لنگه جوراب یا کیسه دارای روزنه بگذارید و در محیطی تاریک، خشک و سرد قرار دهید تا اگر رطوبت اندکی داشت توسط کیسه یا جوراب گرفته شود و کپک نزند.
• پیاز گلایل را در قسمتی از انباری منزل نگهداری کنید که از دسترس موش‌ها دور باشد زیرا این موجودات موذی به پیاز گلایل خیلی علاقه دارند.

 

استفاده دارویی از گل گلایل

گلایل از قدیم‌الایام تا به امروز مورد توجه بشر قرار داشته است. در زمان‌های قدیم از این گل استفاده دارویی می‌شده است. در کتب قدیمی آمده است که این گل مصارف دارویی داشته و حتی برای درمان یا تسکین دردهای مفاصل مورد استفاده قرار می‌گرفته است.

این گل برای حیوانات خانگی از قبیل سگ و گربه سمی است و در صورتی که توسط این حیوانات خورده شود، عوارض شدید گوارشی در پی خواهد داشت. همچنین برای افرادی که دارای پوستی حساس هستند، بهتر است که با استفاده از دستکش لمس شود، زیرا احتمال بروز حساسیت وجود دارد.

همچنین گفته شده که از گل این گیاه به عنوان جوشانده یا چای استفاده می‌شود. هرچند که گفته شده خوردن جوشانده این گیاه منجر به زیبایی و استحکام ناخن و مو می‌شود اما سعی کنید بدون تحقیق و اطمینان این کار را انجام ندهید.

همچنین گفته شده که مصرف این گل به صورت دم کرده یا جوشانده برای زنان باردار، شیرده و کسانی که دارای ناراحتی‌های گوارشی، قلبی، کلیوی و کبدی هستند به هیچ عنوان مناسب نیست.

 

سخن آخر

در این مقاله سعی کردیم شما را بطور خلاصه با نحوه کاشت و نگهداری از گل گلایل آشنا کنیم. همانگونه که متوجه شدید این گیاه به نور و رطوبت کافی بسیار حساس است و اگر در معرض تاریکی و خشکی قرار بگیرد، از بین خواهد رفت. برای تکثیر، کاشت و نگهداری از گلایل، حتما به تمام نکات اشاره شده در این مقاله توجه داشته باشید.