حبیب بن مظاهر کیست و چگونه به شهادت رسید؟

شما درباره زندگی نامه یاران امام حسین علیه السلام در واقعه عاشورا تا چه میزان آشنایی دارید؟ یکی از از یاران با وفای آن حضرت در روز عاشورا، حبیب بن مظاهر به شمار می‌آید. وی فردی بزرگ منش و با تقوا بوده که با وجود سن بالا در آن زمان به یکی از شجاع‌ترین افراد در رکاب امام حسین علیه السلام مشهور شد. در این مقاله به بررسی زندگینامه، فضایل اخلاقی و نقش حبیب بن مظاهر در دوران پیامبر (ص)، امام علی (ع) و امام حسین (ع) می‌پردازیم.

 

خلاصه‌ای از زندگینامه حبیب بن مظاهر

“حبیب بن مظاهر اسدی” از یاران خاص امام علی (ع)، امام حسن (ع) و امام حسین (ع) بوده است. ‏وی اهل کوفه و از قبیله بنی اسد بوده و کنیه‌ای به نام ابوالقاسم داشت. سال تولد او را در برخی از کتب تاریخ به ۱۴ سال پیش از هجرت و یا یک سال پیش از بعثت نوشته اند. حبیب بن مظاهر در سال نهم هجری به همراه خانواده خود به مدینه مهاجرت کرده و در آنجا سکنا گزید. او در سن ۷۵ سالگی و در واقعه عاشورا به شهادت رسید.

 

فضایل اخلاقی حبیب ابن مظاهر

حبیب ابن مظاهر علاوه بر داشتن زندگی ساده و بی ریا که در آن نسبت به امور دنیوی کاملاً بی رغبت بود، از نظر اخلاقی و ایمانی درجه بالایی داشت. او فردی با تقوا و مخلص بود که هر شب را به عبادت خداوند بزرگ می‌پرداخت. حبیب ابن مظاهر حافظ کل قرآن کریم نیز بود و به فرموده امام حسین علیه السلام، هر شب یک ختم قرآن می‌کرد. حبیب در زمینه‌های دیگری مانند ادبیات، مناظره و جدل، تفسیر، علوم فقه و قرائت نیز تبحر خاصی داشت.

 

 

نقش حبیب بن مظاهر در دوران پیامبر اسلام

در دورانی که پیامبر اسلام حضرت محمد صلی الله علیه دعوت خود را در مکه آغاز کردند، حبیب بن مظاهر سن کمی داشت. در آن زمان، او هم بازی حسین بن علی علیه السلام بود؛ بنابراین پیامبر به او علاقه زیادی داشت و درباره او می‌فرمود: من او را دوست دارم، زیرا فرزندم حسین (ع) او را دوست دارد. وی پس از هجرت پیامبر از مکه به مدینه، نزد پیامبر رفته و احکام اسلام را از او فرا گرفت. پس از آن او در زمره اصحاب پیامبر قرار گرفته و به یکی از خدمت‌گزاران خوش نام پیامبر و اهل بیت تبدیل شد. حبیب هر گاه حدیثی از پیامبر می‌شنید آن را برای دیگران نیز بازگو می‌کرد.

 

نقش حبیب بن مظاهر در دوران امام علی علیه السلام

حبیب بن مظاهر هنگامی که امام علی علیه السلام کوفه را مرکز خلافت خویش قرار داد، به آن جا آمده و ساکن گردید. او در همه جنگ‌ها در رکاب امام علی علیه السلام قرار داشته و از یاران خاص آن حضرت محسوب می‌شد. یکی دیگر از وظایف او انتقال علم و دانش امام علی علیه السلام در کنار افراد دیگری همچون عمرو ابن حمق خزاعی، میثم تمار و رشید هجری به دیگران بود. همچنین او در در گروهی به نام “شرطه الخمیس” که شامل گروه خاصی از اصحاب امیرالمومنین می‌شد، قرار گرفته ماموریت‌های ویژه‌ای را از طرف آن حضرت انجام می‌داد.

 

نقش حبیب بن مظاهر در دوران امام حسین (ع) و قبل از عاشورا

در سال ۶۰ قمری و پس از از مرگ معاویه، حبیب بن مظاهر به همراه عده‌ای دیگر از بزرگان شیعه در کوفه مانند مسیب بن نجبه، سلیمان بن صرد و شداد بجلی از بیعت با یزید خودداری کردند. آن‌ها به امام حسین علیه السلام نامه نوشته او را برای قیام بر ضد عمر، به شهر کوفه دعوت کردند. همچنین هنگامی که مسلم بن عقیل به کوفه آمد، حبیب بن مظاهر برای حمایت از او در منزل مختار درباره مسلم سخن گفته و به یاری او شتافت. پس از خیانت کوفیان نسبت به امام حسین علیه السلام، حبیب بن مظاهر به سمت کربلا رفت. وی با مشاهده یاران اندک و دشمنان بسیار زیاد امام از او درخواست کرد که به نزد قبیله بنی اسد که در آن نزدیکی قرار داشت رفته و آن‌ها را دعوت کند. امام به او رخصت رفتن دادند. سپس او به آنجا رفته و شروع به موعظه کرد، اما در پایان عمر بن سعد با فرستادن سپاهی از پیوستن آن قبیله به یاران امام علیه السلام ممانعت به عمل آورد.

 

حبیب بن مظاهر در عصر تاسوعا و شب عاشورا

حبیب بن مظاهر در عصر تاسوعا در جهت موعظه دشمنان امام حسین (ع) که در پی حمله به خیمه‌های آن حضرت بودند، آن‌ها را از جنگ بر حذر داشته و به ذکر اوصاف امام و یارانش پرداخت. همچنین وی فردی را که از طرف عمره بن سعد برای امام حسین علیه السلام نامه آورده بود، نصیحت کرده و از بازگشت به سمت ستمکاران بر حذر داشت. همچنین در شب عاشورا به همراه اصحاب امام حسین (ع) به نزد آن حضرت رفته و اعلام کرد که تا آخرین قطره خون خود از خاندان پیامبر اسلام صلی الله حمایت خواهد کرد.

 

نقش حبیب بن مظاهر در روز عاشورا و داستان شهادت وی

قبل از از شروع اوج گیری جنگ در صبح عاشورا، امام حسین علیه السلام، زهیر بن قین را در سمت راست لشکر، حبیب بن مظاهر در سمت چپ و حضرت ابوالفضل علیه السلام را با پرچم در قلب نیرو‌های لشکر خود مستقر کردند. در ابتدای جنگ که لشکریان عمر بن سعد شروع به طلبیدن مبارز کردن، حبیب بن مظاهر و بریر قصد رفتن به سوی میدان جنگ کرده، اما امام مانع از رفتن آن‌ها شد. در هنگام نماز ظهر عاشورا حبیب ابن مظاهر به “حصین بن نمیر” که خطاب به لشکر امام حسین علیه السلام میگفت نمازتان قبول نیست، حمله کرده و با شمشیر به صورت اسب او زده و به زمینش انداخت.

سپس یاران حصین حمله کرده و او را از چنگ حبیب نجات دادند. پس از شروع مجدد جنگ حبیب بن مظاهر با وجود سن بالا قهرمانانه در رکاب امام شمشیر زده و حدود ۶۲ نفر از لشکریان دشمن را به هلاکت رساند. سپس فردی از لشکریان دشمن به نام “بدیل بن صریم عقفانی ” حمله کرده و با شمشیر بر فرق سر او فرود آورد در این هنگام فرد دیگری نیز با نیزه به او حمله کرد و حبیب و از اسب به زمین انداخت. در پایان در حالی که محاسن حبیب با خون سرش خضاب شده بود، بدیل سر او را از تن جدا کرد.

 

متن رجز خوانی حبیب در ظهر عاشورا

من حبیبم و پدرم مظهر است، جنگاور میدان کارزار و آتش شعله ور نبردم. تعداد شما بیشتر و بالاتر است، ولی ما در راه حق از شما وفادارتر و بردبارتریم. حجت مان برتر و آشکارتر است در حقیقت از شما با تقواتر و پذیرفته تریم.

 

محل به خاک سپاری حبیب بن مظاهر

پس از پایان جنگ و هنگامی که قبیله بنی اسد اقدام به خاکسپاری شهدای کربلا کردند، جسد بدون سر حبیب که از بزرگان آن‌ها بوده را در ده متری قبر مطهر امام حسین علیه السلام به صورت جداگانه مدفون کردند. سال‌ها بعد مرقد حبیب بن مظاهر در داخل حرم امام حسین علیه السلام قرار گرفته و اکنون محل آن در رواق جنوبی حرم است. همچنین سر او در کنار سر علی اکبر و سر عباس بن علی در آرامگاه “باب الصغیر” در سوریه به خاک سپرده شد.

 

سخن آخر

درباره یاران باوفای امام حسین (ع) و رشادت‌های آن‌ها در روز‌های تاسوعا و عاشورا مطالب بسیار زیادی وجود دارد. حبیب بن مظاهر یکی از ۷۲ تن یاران آن حضرت بوده که در روز عاشورا با لب تشنه به مقام والای شهادت نائل شد. حادثه عاشورا از جهات مختلف مخصوصا از جنبه تاریخی قابل بحث و بررسی است. کارشناسان مذهبی ستاره، نگاهی به وقایع ظهر عاشورا از نگاه تاریخ داشته‌اند که مطالعه آن برای شما جالب خواهد بود. در صورتی که دیدگاه یا نقطه نظری خاص درباره زندگی حبیب بن مظاهر و نحوه شهادت او دارید، آن را با ما و دیگر مخاطبان ستاره در میان بگذارید.