درگیری ریه؛ از کجا بفهمیم ریه درگیر شده است؟

ستاره | سرویس پزشکی – کرونا ویروس‌ها، خانواده بزرگی از ویروس‌ها هستند که می‌توانند به طیف وسیعی از عفونت‌های دستگاه‌های تنفس منجر شوند. کروناویروس SARS-CoV-2 که به تازگی کشف شده، عامل ابتلا به بیماری کووید-۱۹ است. در بسیاری از افراد مبتلا به کووید-۱۹، قبل از ظهور علائم کرونا، ویروس آسیب قابل توجهی به اندام‌های حیاتی بدن وارد کرده و باعث درگیری ریه می‌شود. در بعضی موارد، بیمارانی‌ که ریه‌ آن‌ها درگیر شده به بستری شدن در بیمارستان و اکسیژن درمانی نیاز پیدا می‌کنند. با توجه به شیوع بیماری کرونا و اهمیت تشخیص به موقع آن، در این مقاله قصد داریم درباره علائمی که نشان‌دهنده درگیری ریه هستند، صحبت کنیم. با ما همراه باشید.

کرونا ویروس‌ها و تاثیر آن‌ها روی ریه

SARS-CoV-2، ویروسی که باعث بیماری کووید-۱۹ می‌شود، جزئی از خانواده کروناویروس‌ها است. هنگامی که ویروس وارد بدن می شود، با غشای مخاطی بینی، دهان و چشم تماس پیدا می‌کند. ویروس وارد سلول‌ سالم شده و از آن برای ساخت ویروس‌های جدید استفاده می‌کند. در نتیجه، ویروس تکثیر شده و ویروس‌های جدید سلول‌های مجاور را آلوده می‌کنند.

 

 

دستگاه تنفس خود را به صورت یک درخت وارونه در نظر بگیرید. نای که تنه درخت را تشکیل می‌دهد در داخل ریه‌ها به شاخه‌های کوچک‌تر تقسیم می‌شود. در انتهای هر شاخه کیسه‌های هوایی کوچکی به نام آلوئول (alveoli) وجود دارد. کیسه هوایی جایی است که اکسیژن وارد خون شده و دی اکسید کربن از آن خارج می‌شود.

ویروس کرونا می‌تواند قسمت‌های فوقانی یا تحتانی دستگاه تنفسی را آلوده کند. ویروس از مجاری هوایی عبور کرده و باعث تحریک و التهاب دیواره داخلی آن‌ها می‌شود. در بعضی موارد، عفونت می‌تواند به انتهای آلوئول‌ها برسد. کووید-۱۹ یک بیماری جدید است که دانشمندان هر روز درباره تاثیر آن روی ریه‌ها اطلاعات بیشتری کسب می‌کنند. آن‌ها معتقدند که تاثیر این بیماری روی بدن به سایر بیماری‌های مرتبط با کروناویروس‌ها یعنی سندرم حاد تنفسی (SARS) و سندرم تنفسی خاورمیانه (MERS) شباهت زیادی دارد.

 

موارد خفیف و متوسط درگیری ریه

هنگامی که عفونت به دستگاه تنفس می‌رسد، سیستم ایمنی بدنتان شروع به مقابله می‌کند. ریه‌ها و مجاری تنفسی شما متورم و ملتهب می‌شود. این اتفاق می‌تواند از یک قسمت ریه شروع شده و سپس گسترش پیدا کند.

حدود ۸۰ درصد بیماران مبتلا به کووید-۱۹ علائم خفیف تا متوسط این بیماری را تجربه می‌کنند. این بیماران ممکن است سرفه خشک یا گلودرد داشته باشند. بعضی از افراد هم به پنومونی (ذات الریه) مبتلا می‌شوند. پنومونی، یک نوع عفونت ریوی است که باعث التهاب آلوئول‌ها می‌شود.

 پزشکان می‌توانند با انجام سی تی اسکن (CT) علائم التهاب دستگاه تنفس را مشاهده کنند. اگر درگیری ریه رخ داده باشد، لکه‌های سفید رنگی روی ریه دیده می‌شود که اصطلاحا به آن‌ها کدورت شیشه مات (ground-glass opacity) می‌گویند. در افراد سالم، رنگ ریه‌ها کاملا سیاه است.

 

 

موارد شدید درگیری ریه

حدود ۱۴ درصد افراد به نوع شدید بیماری مبتلا شده و عفونت هر ۲ ریه را درگیر می‌کند. در این بیماران، ریه‌ها پر از مایع می‌شوند. کیسه‌های هوایی از مخاط، مایع و سایر سلول‌هایی که سعی می‌کنند با عفونت مقابله کنند، پر می‌شوند. این موضوع می‌تواند دریافت اکسیژن را برای بدن دشوار کند. به همین دلیل، سرعت تنفس بیشتر شده و تنگی نفس رخ می‌دهد. اگر پزشک سی تی اسکن قفسه سینه انجام دهد، به نظر می‌رسد که نقاط مات موجود در ریه‌ها در حال اتصال به یکدیگر هستند.

 

موارد بحرانی درگیری ریه

در موارد بحرانی که حدود ۵ درصد بیماران را درگیر می‌کند، عفونت به دیواره‌ها و پوشش کیسه‌های هوایی داخل ریه‌ها آسیب می‌زند. همان‌طور که بدن سعی می‌کند با عفونت مقابله کند، ریه‌ها ملتهب‌تر شده و با مایع بیشتری پر می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود که تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن سخت‌تر شود.

ممکن است به پنومونی شدید یا سندرم دیسترس تنفسی حاد (ARDS) مبتلا شوید. در بحرانی‌ترین موارد، ریه‌های شما برای انجام وظایف خود به کمک دستگاهی به نام ونتیلاتور نیاز دارند. شواهد نشان می‌دهد که ۳۰-۲۰ درصد بیماران بدحال در ریه‌ها، قلب، مغز و پاهای خود دچار لخته خون می‌شوند. این پدیده بسیار خطرناک بوده و زندگی بیمار را تهدید می‌کند.

 

علائم درگیری ریه

هنگامی که ویروس به سرعت در بدن گسترش یافته و محل ورود خون حاوی اکسیژن را به ریه‌ها مسدود می‌کند، سطح اکسیژن کاهش یافته و مشکلات تنفسی ایجاد می‌شود. بروز علائم زیر می‌تواند نشانه‌دهنده درگیری ریه باشد:

• تنگی نفس که در هنگام فعالیت بدنی بیشتر می‌شود
• ضعف و بی‌حالی شدید که برطرف نمی‌شود
• سرفه که به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهد
• تب که بیش از ۷۲ ساعت طول کشیده و با قطع مصرف داروی تب‌بر دوباره برمی‌گردد
• درد قفسه سینه
• کاهش اکسیژن خون به زیر ۹۴ درصد

 

 

عوارض ریوی بیماری کرونا

بعد از ابتلا به کووید-۱۹ مدتی طول می‌کشد که کاملا بهبود پیدا کنید. ممکن است تا مدت‌ها کمی بیش از حد معمول احساس خستگی داشته باشید یا متوجه شوید که نمی‌توانید مانند گذشته ورزش کنید. بعضی از بیماران حتی پس از بهبودی از کووید-۱۹ سرفه می‌کنند. بعضی از آن‌ها هم در ریه‌های خود دچار اسکار (زخم) هستند.

پزشکان درباره این موضوع که این عوارض دائمی بوده یا به مرور زمان بهبود پیدا می‌کنند، در حال تحقیق هستند. با این حال، این احتمال وجود دارد که بیمار به دلیل آسیب شدید ناشی از بیماری کرونا به پیوند ریه نیاز داشته باشد.

 

پیشگیری از درگیری ریه در بیماران مبتلا به کرونا

در بیماران مبتلا به کرونا، احتمال آسیب دیدن ریه‌ها و بازیابی عملکرد آن‌ها به ۳ عامل بستگی دارد:

• شدت بیماری: احتمال اینکه موارد خفیف بیماری باعث ایجاد زخم‌های ماندگار در ریه شوند، کمتر است.
• وضعیت سلامتی: ابتلا به بیماری‌های زمینه‌ای مثل بیماری قلبی یا بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) احتمال ابتلا به نوع شدید کرونا را افزایش می‌دهد. سالمندان هم در برابر کووید-۱۹ آسیب‌پذیرتر هستند. چون بافت ریه‌های آن‌ها از انعطاف‌پذیری کمتری برخوردار بوده و ممکن است به دلیل افزایش سن ایمنی بدنشان ضعیف شده باشد.
• درمان: زمان شروع درمان روی شدت بیماری کرونا و احتمال آسیب‌دیدگی ریه‌ها تاثیر دارد. درمان به موقع به خصوص در موارد شدید بیماری، آسیب ریه را به حداقل می‌رساند.

توصیه‌های زیر احتمال درگیری ریه را کاهش می‌دهد:

• اگر به بیماری‌های زمینه‌ای مثل دیابت یا بیماری قلبی مبتلا هستید، داروهای خود را طبق دستور پزشک مصرف کنید تا بیماری‌تان به خوبی کنترل شود.
• تغذیه مناسب داشته باشید. از مصرف غذاهای فرآوری شده خودداری کرده و میوه و سبزی بیشتری بخورید.
• به اندازه کافی آب بنوشید.

 

 

کلام پایانی

همه بیماران مبتلا به کرونا به درگیری ریه دچار نمی‌شوند. اما اگر تب شما برای مدت طولانی ادامه داشت یا به علائمی مثل سرفه مداوم، درد قفسه سینه، تنگی نفس و ضعف شدید مبتلا شدید، باید سی تی اسکن انجام دهید.