معنی شعر دفتر زمانه (هرگز دلم برای کم و بیش غم نداشت)

ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – گلایه از دیدگاه مردم و فرخوان آن‌ها به آزادگی همواره یکی از موضوعات مورد نظر شاعران بوده است. فرخی یزدی یکی از شاعرانی است که در شعر دفتر زمانه این موضوع را مطرح می‌کند و مردم کشورمان را به وارستگی، احترام به جامعه و داشتن آرامش با وجود تهیدستی دعوت می‌کند. در ادامه به خواندن این شعر فرخی یزدی و معنی آن به همراه معنی کلمات و آرایه‌های ادبی خواهیم پرداخت.

 

 

معنی شعر دفتر زمانه

هرگز دلم برای کم و بیش غم نداشت
آری نداشت غم که غمِ بیش و کم نداشت

معنی بیت: من هرگز در بند مادیات و داشتن و نداشتن نبوده‌ام؛ چرا که هر کس در بند جهان مادی نباشد غم نخواهد داشت.

آرایه های ادبی:

• مجاز: دل مجاز از کل وجود
• تضاد: تضاد بین کم و بیش
• جناس: جناس بین کم و غم

 

در دفتر زمانه فتد نامش از قلم
هر ملتی که مردم صاحب­ قلم نداشت

معنی بیت: هر ملتی که از داشتن نویسندگان و شاعران (اهل اندیشه)، محروم بود، در گذر روزگار فراموش خواهد شد.

آرایه های ادبی:

• تشبیه: دفتر زمانه اضافه تشبیهی
• کنایه: افتادن نام از قلم کنایه از فراموش شدن است، مردم صاحب ­قلم نیز کنایه از نویسندگان و شاعران است
• مجاز: قلم مجاز از اندیشه است
• واژه آرایی: قلم
• تناسب: تناسب بین دفتر، قلم، صاحب قلم

 

در پیشگاه اهل خرد نیست محترم
هر کس که فکر جامعه را محترم نداشت

معنی بیت: هر کسی که به اندیشه‌­های مردم جامعه احترام نگذارد، نزد افراد خردمند محترم نخواهد بود.

 

با آن­که جیب و جام من از مال و می تهی است
ما را فراغتی است که جمشید جم نداشت

معنی بیت:مهم نیست که فقیر هستم، در واقع با آن­که فقیر هستم اما آسایشی دارم که حتی پادشاهی چون جمشید نیز آن را نداشت.

معنی کلمات:

• فراغت: آسایش
• آرامش جم: جمشید

آرایه های ادبی:

• لف و نشر: جیب و جام، مال و می
• کنایه: تهی بودن جیب و جام از مال و می کنایه از فقیر بودن است و تهی بودن جام از می نیز کنایه از نداشتن رفاه و خوشی است
• مراعات نظیر: مراعات نظیر بین جیب و جام، مال و می
• تلمیح: تلمیح به پادشاهی جمشید، پادشاهی اساطیری در ایران باستان
• جناس: جناس ناهمسان بین جام و جم و جناس ناقص بین مال و ما

 

انصاف و عدل داشت موافق بسی ولی
چون فرخی موافق ثابت ­قدم نداشت

معنی بیت: افراد بسیاری در راه عدالت قدم نهاده‌­اند، اما هیچ­کدام به اندازه فرخی، ثابت­ قدم و با اراده نبوده‌­اند.

معنی کلمات:

موافق: هم‌­رای و همراه

آرایه های ادبی:

• تشخیص: داشتن موافق و همراه برای انصاف و عدل
• تضاد: تضاد بین داشت و نداشت
• تشبیه: چون فرخی