سنگ کنگلومرا؛ طبقه‌بندی، ویژگی‌ها و تفاوت آن با ماسه سنگ

کنگلومرا نوعی سنگ رسوبی شبیه به بتون است که در ترکیب خود سنگریزه‌ها یا آوارهای گرد و بزرگی دارد. این مواد به وسیله‌ بافت‌های ساخته شده از کلسیت، اکسید آهن یا سیلیکا به همدیگر چسبیده اند. این سنگ از نظر مواد ساختاری شباهت زیادی به ماسه سنگ دارد. اما تقاوت کنگلومرا و ماسه سنگ چیست؟

سنگ کنگلومرا

ستاره | سرویس علوم – سنگ کنگلومرا، سنگ رسوبی ساخته شده از سنگریزه‌های گرد و شن و ماسه است که معمولا انسجام خود را با یکدیگر به وسیله‌ سیلیکا، کلسیت یا اکسید آهن حفظ می‌کنند. سنگ کنگلومرا شبیه ماسه سنگ است، اما ذرات تشکیل دهنده‌ی آن به جای ماسه از سنگریزه‌های زاویه دار یا گرد تشکیل شده است. سنگ کنگلومرا سنگ درشت بافی است که اغلب در مسیر رودخانه‌ها شکل می‌گیرد. سنگریزه‌ها و ماسه می‌توانند از بسیاری از مواد معدنی متفاوت تشکیل شده باشند، اما معمولا از مواد معدنی بر پایه‌ی کوارتز شکل گرفته اند. سنگ کنگلومرا درجه‌ی سختی متنوعی دارد و اغلب شبیه بتون به نظر می‌رسد و معمولا در لایه‌های طبقاتی عمدتا سفت و سخت یافت می‌شوند. بستر‌های کنگلومرا اغلب منابع آب زیرزمینی یا پترولیوم هستند و در صنایع ساختمانی به عنوان سنگ تزیینی به کار می‌رود.

 

چگونگی تشکیل سنگ کنگلومرا

سنگ کنگلومرا زمانی پدید می‌آید که شن‌ها یا ریگ‌ها می‌توانند با طی کردن مسافت‌ها مسیر گرد شوند یا دستخوش غلتیدن قرار گیرند. سواحل دریاها، بستر رودخانه‌ها و یخچال‌های طبیعی می‌توانند کنگلومرا تولید کنند. زمانی که سنگریزه‌ها و حتی تخته سنگ‌ها به اندازه‌ی کافی از محل اصلی خود جا به جا شوند و گرد شوند یا دستخوش حرکات مکانیسمی قرار گیرند، احتمال ایجاد کنگلومرا افزایش می‌یابد. کلسیت، سیلیکا یا اکسید آهن فضای بین سنگریزه‌ها را پر کرده و آن‌ها را محکم به یکدیگر می‌چسبانند. برخی اوقات همه‌ آوار‌های موجود در کنگلومرا به یک اندازه هستند، اما معمولا سنگریزه‌های کوچکتری وجود دارند که تا حدودی فضا‌های بین آوارهای بزرگتر را پر می‌کنند. مناطق مناسب برای تولید سنگ کنگلومرا سواحل، بستر رودخانه‌ها و یخچال‌هاست.

 

تشکیل کنگلومرا

 

تعریف مهم: آوار به دانه یا اجزای ریز سنگ‌های آواری مانند اجزای ماسه سنگ گفته می‌شود.

 

طبقه‌بندی سنگ کنگلومرا

ویژگی‌های زیر برای طبقه بندی و دسته بندی کردن سنگ کنگلومرا در نظر گرفته می‌شوند.

ترکیب آوارها

اگر همه‌ آوراهای موجود در کنگلومرا از یک نوع سنگ یا ماده‌ی معدنی باشد در گروه مونومیکتیک‌ها (Monomictic) قرار می‌گیرند، اما اگر آوارهای موجود از دو نوع سنگ یا ماده‌ی معدنی یا بیشتر تشکیل شده باشند پولی میکتیک (Polymictic) نامیده می‌شوند.

اندازه‌ی آوارها

سنگ تشکیل شده از آوارهای بزرگ قلوه سنگ نام دارد. اگر اندازه‌ی آوارها به اندازه‌ی سنگریزه‌ها باشد، آنرا پبل کنگلومرای سنگریزه‌ای (pebble conglomerate) و اگر آوارها دانه ریز باشند آن را کنگلومرای دانه ریز (granule conglomerate) می‌نامند.

مقدار و ترکیبات شیمیایی ماتریکس، بافت

اگر آوارها با یکدیگر ارتباط نداشته باشند (مقدار زیادی بافت) آنرا پاراکنگلومرا می‌نامند، اما اگر آوارها با یکدیگر در تماس باشند آنرا اورتوکنگلومرا می‌نامند. محیطی که مواد معدنی را ته نشین می‌کند سنگ کنگلومرا ممکن است از محیط‌های آب‌های عمیق دریا، یخچال‌های طبیعی، آبرفتی، رودخانه‌ای یا محیط‌های دریایی کم عمق تشکیل شود.

 

کنگلومرا

 

ویژگی‌ها و کاربردها

ویژگی اصلی سنگ کنگلومرا وجود آوارهای گرد و قابل رویت درون بافت است. وقتی آوارها را لمس می‌کنیم احساس نرمی می‌کنیم هر چند بافت می‌تواند یا نرم باشد یا سخت و خشن. سختی و رنگ سنگ بسیار متنوع است. وقتی بافت نرم باشد، ممکن است به عنوان ماده‌ی پرکردنی در ساختمان‌ها و صنایع حمل و نقل خرد شود. اما کنگلومرای سفت و سخت ممکن است برای ساخت سنگ بعد برای زیبا‌تر به نظر رسیدن دیوار‌ها و کف‌ها برش داده و صیقل داده شوند.

 

سنگ کنگلومرا به عنوان کف پوش

 

سنگ کنگلومرا را کجا می‌توان پیدا کرد؟

سنگ کنگلومرا در مناطقی یافت می‌شود که آب یک مرتبه طغیان می‌کند یا یخچال‌های طبیعی وجود دارد. این مکان‌ها شامل دره‌ی مرگ پارک ملی (Death Valley National Park)، پرتگاه‌ها در امتداد سواحل غرب اسکاتلند، تپه‌های گنبدوار Kata Tjuta در استرلیا، زغال سنگ‌های زیرین مناطق زغال خیز پنسیل وانیا و مرکز کوه‌های سانگری دو کریستو (Sangre de Cristo) در کولورادو. برخی اوقات سنگ به اندازه‌ی کافی برای ساخت ساختمان محکم و قوی است. برای مثال، سانتا مریا دو مونتسرات ابی (Santa Maria de Montserrat Abbey) از سنگ کنگلومرا مونتسرات، نزدیک بارسلونا در اسپانیا ساخته شده است.

 

سنگ کنگلومرا در مریخ

زمین تنها مکان یافتن سنگ کنگلومرا نیست. در سال ۲۰۱۲، ناسا عکس‌هایی مبنی بر وجود سنگ کنگلومرا و ماسه سنگ در سطح مریخ به دست آورد. وجود کنگلومرا دلیل قانع کننده‌ای است که سطح مریخ را یک مرتبه آب فرا گرفته است. سنگریزه‌ها درون صخره‌ها گرد شده اند و این نشان می‌دهد که آن‌ها در امتداد جریان آب حمل شده و به هم ساییده شده اند. (باد به حد کافی قوی نیست تا سنگریزه‌های تا این حد بزرگ را جا به جا کند.)

 

تفاوت سنگ کنگلومرا و ماسه سنگ

ماسه سنگ به عنوان سنگی تعریف می‌شود که متشکل از دانه‌هایی به اندازه‌ی ماسه‌ است و از مواد معدنی متنوع و عمدتا یک اندازه و اغلب نرم و گرد تشکیل شده اند. ماسه سنگ‌ها در بسیاری از رنگ‌ها و طرح‌ها قابل دسترس است. عموما سفت و سخت است و دارای رگه و بافت است. کنگلومرا سنگ رسوبی است که از سنگریزه‌های گرد و آوراهای به اندازه‌ی تخته سنگ که درون بافت به همدیگر چسبیده اند، تشکیل شده اند. کنگلومرا دارای کلسیت نرم است و یکی از قدیمی‌ترین سنگهاست و بافت متغیری دارد. ویژگی‌های سنگ کنگلومرا بستگی به ترکیب آن دارد و می‌تواند در هر رنگی یافت شود و سخت یا نرم باشد. سنگ سخت می‌تواند برش و صیقل داده شوند و سنگ بعد را بسازند.

 

مبنای مقیسه کنگلومرا ماسه سنگ
رنگ بژ، سیاه، قهوه‌ای، نخودی، خاکستری روشن تا تیره، نارنجی، حنایی، سفید و زرد بژ، سیاه، قهوه‌ای، بی‌رنگ، کرم، قهوه‌ای تیره، خاکستری، سبز روشن، خاکستری روشن تا تیره، صورتی، قرمز، سفید و زرد
مقاومت نسبت به آب و اسید مقاوم نیست مقاوم است
ظاهر عمومی گرد و براق سخت و محکم
عناصر تشکیل دهنده خاک رس، شن و ماسه، سیلیکا، گل و لای، نمک، کلسیت. کلسیت، خاک رس، مواد معدنی حاوی رس، فلدسپار، میکا، کوارتز، اکسید آلومینیوم، اکسید آهن ۳، اکسید پتاسیم، منیزیم اکسید، اکسید سدیم، سی لی کن دی اکسید.
غلظت
۱.۷ الی ۲.۳ گرم بر سانتی متر مکعب
۲.۲ الی ۲.۸ گرم بر سانتی متر مکعب
سختی ۳-۲ ۷-۶
کاربردها کنگلومرا برای سنگ ساختمان، سنگ روکار، تزیینات باغ‌ها، ساختمان‌های اداری، کفپوش پشت بام‌ها، به عنوان سنگ بعد، تولیدات سنگ سیمان، مصالح ساختمانی، برای مصالح راه‌ها و سنگ‌های جاده‌ها به کار می‌رود. ماسه سنگ برای سنگ‌های ساختمانی، به عنوان سنگ روکار، ادارات و ساختمان‌ها، تولیدات سیمانی، مصالح ساختمانی و برای مصالح جاده‌ها، تولیدات شیشه و سرامیک و ماده‌ی خام تولیدات ملاط و سیمان کاربرد دارد.
 
یادتون نره این مقاله رو به اشتراک بگذارید.
مطالب مرتبط

نظر خود را بنویسید