غزل شماره ۴۹۵ حافظ: می خواه و گل افشان کن از دهر چه می‌جویی

می خواه و گل افشان کن از دهر چه می‌جویی
این گفت سحرگه گل بلبل تو چه می‌گویی
مسند به گلستان بر تا شاهد و ساقی را
لب گیری و رخ بوسی می نوشی و گل بویی
شمشاد خرامان کن و آهنگ گلستان کن
تا سرو بیاموزد از قد تو دلجویی
تا غنچه خندانت دولت به که خواهد داد
ای شاخ گل رعنا از بهر که می‌رویی
امروز که بازارت پرجوش خریدار است
دریاب و بنه گنجی از مایه نیکویی
چون شمع نکورویی در رهگذر باد است
طرف هنری بربند از شمع نکورویی
آن طره که هر جعدش صد نافه چین ارزد
خوش بودی اگر بودی بوییش ز خوش خویی
هر مرغ به دستانی در گلشن شاه آمد
بلبل به نواسازی حافظ به غزل گویی

معنی و تفسیر غزل شماره ۴۹۵ حافظ

می‌ خواه و گل افشان کن از دهر چه می‌جویی
این گفت سحرگه گل بلبل تو چه می‌گویی

سحرگاهان گل گفت: شراب بطلب و گلریزان کن. اکنون‌ ای بلبل، نظر تو چیست؟

بیت دوم

مسند به گلستان بر تا شاهد و ساقی را
لب گیری و رخ بوسی می‌ نوشی و گل بویی

تخت و بساط عیش را به سوی گلزار ببر تا در آنجا لب زیبارویان گرفته و چهره ساقی را ببوسی، شراب بنوشی و گل ببویی.

بیت سوم

شمشاد خرامان کن و آهنگ گلستان کن
تا سرو بیاموزد از قد تو دلجویی

این قد همچون شمشاد خود را با حرکات موزون به سوی باغ هدایت کن تا سرو باغ از اندام تو شیوه دلبری بیاموزد.

✦✦✦✦

تا غنچه خندانت دولت به که خواهد داد‌
ای شاخ گل رعنا از بهر که می‌رویی

تا ببینم که لب و دهان خندان تو چه کسی را از نعمت خود بهره‌مند می‌کند،‌ ای شاخ گل آراسته برای خاطر چه کسی خودنمایی می‌کنی؟

✦✦✦✦

بیت پنجم

امروز که بازارت پرجوش خریدار است
دریاب و بنه گنجی از مایه نیکویی

امروز که بازار تو از بسیاری مشتری پر از جوش و خروش است، به هوش باش و بهره‌ای از سرمایه زیبایی خود بیندوز.

✦✦✦✦

بیت ششم.

چون شمع نکورویی در رهگذر باد است
طرف هنری بربند از شمع نکورویی

از آنجا که شمع زیبایی و جمال صورت در مسیر باد زوال قرار دارد، از این زیبایی بهره فضیلتی برگیر.

✦✦✦✦

بیت هفتم

آن طره که هر جعدش صد نافه چین ارزد
خوش بودی اگر بودی بوییش ز خوش خویی

آن زلفی که هر چین و شکن آن با صد کیسه مشک سیاه و خوشبوی تاتار برابری می‌کند، چه خوب بود اگر از خوش‌رفتاری با دل‌ها نیز بویی برده بود.

✦✦✦✦

بیت هشتم

هر مرغ به دستانی در گلشن شاه آمد
بلبل به نواسازی حافظ به غزل‌گویی

هر پرنده‌ای با نیرنگی و سرودی خود را به باغ شاه رساند، بلبل با نغمه‌سرایی و حافظ با غزل‌سرایی خود.

منبع: شرح جلالی بر حافظ با تصرف و تلخیص.