حساسیت به پنی سیلین؛ علت، علائم و راه‌های پیشگیری

ستاره | سرویس سلامت – از دهه ۴۰ میلادی تا کنون از پنیسیلین برای درمان عفونت‌های ناشی از باکتری استفاده می‌شود، اما بدن بعضی از افراد نسبت به آن واکنش بدی نشان می‌دهد. سیستم ایمنی بدن باید با باکتری‌های بیماری‌زا مبارزه کند، اما بدن بعضی از افراد پنی سیلین را به عنوان یک عامل مخرب شناسایی می‌کند. به همین دلیل برخی دچار حساسیت به پنی سیلین هستند، در این مطلب علت، علائم و راهکار پیشگیری از آلرژی به پنی سیلین را شرح خواهیم داد.

 

حساسیت به پنی سیلین

حساسیت به پنی سیلین یک واکنش غیرطبیعی سیستم ایمنی بدن به داروی آنتی بیوتیک پنی سیلین است. پنی سیلین برای درمان عفونت‌های باکتریایی تجویز می‌شود. علائم این حساسیت شامل کهیر، بثورات و خارش است. واکنش‌های شدید نیز منجر به آنافیلاکسی (شوک مرگبار ناشی از آلرژی) می‌شود که بر سیستم‌های مختلف بدن اثرمی گذارد.

از آنجا که آلرژی به این آنتی بیوتیک می‌تواند زندگی فرد را به مخاطره بیندازد. پیش از تزریق پنی سیلین، آن را تست می‌کنند. توجه داشته باشید که اگر فردی به پنی سیلین حساسیت دارد، سایر آنتی بیوتیک‌ها به خصوص آنان که خواصی مشابه پنی سیلین دارند نیز می‌توانند برای او آلرژی زا باشند. با  عوارض آمپول پنی سیلین چیست؟ (موارد تجویز پنی سیلین) آشنا شوید.

 

علائم آلرژی به پنی سیلین

علائم حساسیت به پنی سیلین اغلب در عرض یک ساعت پس از مصرف دارو نمایان می‌شوند. البته در برخی موارد نادر ممکن است این اتفاق چند ساعت، چند روز یا حتی چند هفته بعد رخ دهند.

علائم و نشان‌های آلرژی به پنی سیلین عبارتند از:

• بثورات پوستی
• کهیر
• خارش
• تب
• ورم
• تنگی نفس
• خس خس کردن ریه
• آبریزش بینی
• خارش و آبریزش چشم
• آنافیلاکسی

 

 

۱. آنافیلاکسی

آنافیلاکسی یک واکنش حساسیتی نادر و مرگبار است که اختلالات گسترده‌ای در دستگاه‌های بدن ایجاد می‌کند. علائم انافیلاکسی عبارتند از:

• تنگ شدن راه‌های هوایی و گلو و در نتیجه مشکل در تنفس
• تهوع یا گرفتگی شکمی
• استفراغ یا اسهال
• سرگیجه
• ضعف
• ضربان قلب سریع
• افت فشار خون
• تشنج
• از دست دادن هشیاری

 

۲. سایر مشکلات ناشی از آلرژی به پنی سیلین

آلرژی به پنی سیلین علائم نادر دیگری نیز می‎تواند داشته باشد که معمولا چند ساعت، چند روز یا چند هفته بعد از مصرف دارو بروز می‌کنند. اغلب این علائم تا مدتی پس از قطع مصرف دارو نیز ادامه می‌یابند. این نشانه‌ها عبارتند از:

• بیماری سروم، که ممکن است باعث تب، درد مفاصل، بثورات، تورم و تهوع شود.
• کم خونی ناشی از دارو، کاهش میزان گلبول‌های قرمز که می‌تواند خستگی، ضربان قلب نامنظم، تنگی نفس و علائم و نشانه‌های دیگری ایجاد کند.
• ائوزینوفیلیا و علائم سیستماتیک که باعث بروز خارش، افزایش تعداد گلبول‌های سفید خون، تورم، ورم غدد لنفاوی و عود عفونت هپاتیت خاموش می‌شوند.
• التهاب در کلیه‌ها (نفریت)، که می‌تواند باعث تب، خون در ادرار، تورم عمومی بدن، گیجی و علائم و نشانه‌های دیگر شود.

بسته به نوع پنی سیلین، عوارض جانبی رایج شامل تهوع خفیف یا اسهال، سردرد یا خارش واژن است. در برخی شرایط احتمال دارد علائم عفونتی که برای درمان آن پنی سیلین دریافت کرده اید، یا علائم مشکلات دیگر با آلرژی به پنی سیلین اشتباه گرفته شوند.

 

زمان مراجعه به پزشک

در صورتی که شاهد بروز علائم آلرژی به پنی سیلین هستید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. بسیار حیاتی است که واکنش آلرژیک شما بررسی شود تا بدانید بدن شما تنها یک واکنش ساده نشان می‌دهد و یا نیاز به درمان وجود دارد.

 

علت حساسیت به پنی سیلین

آلرژی به پنی سیلین زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن شما دارو را به عنوان یه عامل خطرناک بشناسد. قبل از اینکه سیستم ایمنی بدن بتواند نسبت به پنی سیلین حساس شود، باید یکبار از این دارو استفاده کرده باشید. بنابراین پس از اولین مرتبه استفاده از پنی سیلین، سیستم ایمنی بدن یک آنتی بادی در واکنش به آن تولید می‌کند.

به همین ترتیب، دفعه‌ بعد که پنی سیلین می‌زنید، این آنتی بادی‌های مخصوص، آن را شناسایی می‌کنند و سیستم ایمنی بدن مستقیما به آن حمله می‌کند. در نتیجه‌ علائم و واکنش‌هایی را تجربه خواهید کرد که به آن حساسیت به پنی سیلین گفته می‌شود.

اولین روبه‌رویی بدن با پنی سیلین را ممکن است نتوانید تشخیص دهید. بعضی شواهد نشان می‌دهند که تنها مقدار کمی از این ماده در مواد غذایی، می‌توانند برای سیستم ایمنی بدن کافی باشد تا در برابر آن آنتی بادی تولید کند.

 

پنی سیلین و دارو‌های مشابه

پنی سیلین‌ها متعلق به یک گروه دارویی ضد باکرتی به نام آنتی بیوتیک بتا – لاکتام هستند. اگرچه مکانیزم‌های هرکدام از این دارو‌ها متفاوت است، اما به طور کلی همه آن‌ها با حمله به دیواره سلولی باکتری‌ها، آنها را از بین می‌برند. اگر به پنی سیلین آلرژی دارید، احتمالا بتا لاکتام‌های دیگر نظیر سفالوسپورین‌ها نیز می‌توانند در شما واکنش آلرژیک ایجاد کنند.

 

 

اگر بدن شما نسبت به یک نوع پنی سیلین حساسیت دارید، ممکن است (نه الزاما) این واکنش را نسبت به دریافت سایر انواع پنی سیلین یا برخی سفاسپورین‌ها نیز نشان بدهد. سایر داروهای مشابه پنیسیلین عبارتند از:

• آموکسی سیلین
• آمپی سیلین
• دیکلوکسا سیلین
• نافیلین
• اکساسیلین
• پنی سیلین جی
• پنی سیلین وی
• پیپرا سیلین
• تیکار سیلین

سفالوسپورین‌ها نیز عبارتند از:

• سفاکلور
• سفادروکسیل
• سفازولین
• سفادینیر
• سفاتتان
• سفپروزیل
• سفورکسیم
• سفالکسین
• سفپیم

 

افراد در معرض خطر آلرژی

درحالیکه هرکسی ممکن است نسبت به پنی سیلین حساسیت داشته باشد، چند عامل می‌توانند خطر بروز این واکنش را افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:

• سابقه آلرژی‌های دیگر مانند آلرژی غذایی یا تب یونجه
• واکنش آلرژیک به سایر دارو‌ها
• سابقه خانوادگی آلرژی دارویی
• افزایش دریافت پنی سیلین، افزایش دوز‌های دریافتی، تکرار مصرف یا مصرف بلند مدت این دارو
• برخی بیماری‌ها مثل ایدز یا ویروس Epstein-Barr با واکنش‌های آلرژیک دارویی مرتبط هستند 

 

پیشگیری از بروز آلرژی به پنی سیلین

اگر شما به پنی سیلین حساسیت دارید، بهترین پیشگیری، اجتناب از مصرف این دارو است. به منظور پیشگیری از بروز مجددا علائم آلرژی باید به پزشکان را از حساسیتی که نسبت به پنی سیلین دارید، آگاه کنید. اطمینان حاصل کنید که آلرژی به پنی سیلین یا سایر حساسیت‌های آنتی بیوتیکی در پرونده پزشکی شما درج شده باشد. این موضوع را حتی با دندانپزشک خود نیز در میان بگذارید.
می‌توانید از دستبند‌های مخصوص برای هشدار نسبت به حساسیت خود استفاده کنید. این اطلاعات می‌توانند به درمانگران هنگام کمک رسانی اورژانسی کمک کنند.

 

 

همواره اپی نفرین اورژانسی را همراه داشته باشید. اگر حساسیت شما باعث آنافیلاکسی یا سایر واکنش‌های حساسیتی شدید شود، پزشک شما احتمالا یک سرنگ تزریق خودکار تجویز خواهد کرد.

 

جمع بندی

بسیاری از افراد نسبت به پنی سیلین و سایر دارو‌های مشابه آلرژی دارند. بدن این اشخاص هنگام دریافت این داروها، آن‌ها را عامل خطر شناسایی می‌کند و نسبت به آن‌ها واکنش محافظتی نشان می‌دهد. از آنجا که حساسیت به پنی سیلین ممکن است زندگی فرد را در معرض خطر قرار دهد، درصورت مشاهده هرکدام از علائمی که در به آن پرداختیم، سریعا به پزشک مراجعه و از آن پس از مصرف این دارو‌ها جدا خودداری کنید. اگر شما هم به پنی سیلین حساسیت دارید، لطفا در بخش ارسال نظر به ما و سایر مخاطبان ستاره داروهای جایگزینی را که استفاده کرده‌اید، معرفی کنید.

برگرفته از: mayoclinic