دعای مطالعه به منظور تقویت حافظه

در روایات دینی توصیه شده که برای بهره مندی از فوائد مطالعه و مصونیت از هرگونه پیامدهای منفی مطالب و نیز برای تقویت و افزایش حافظه در آغاز مطالعه این دعا خوانده شود. دعای زیر به عنوان دعای مطالعه معروف است و برای آرامش و تمرکز قبل از مطالعه بسیار مفید و موثر است.

 

متن دعای مطالعه با معنی

اللّٰهُمَّ أَخْرِجْنِي مِنْ ظُلُماتِ الْوَهْمِ،
خدایا، مرا بیرون آور از تاریکی‌های وهم

وَأَكرِمْنِي بِنُورِ الْفَهْمِ.
و به نور فهم گرامی‌ام بدار

اللّٰهُمَّ افْتَحْ عَلَيْنا أَبْوابَ رَحْمَتِكَ،
خدایا درهای رحمتت را به روی ما بگشا

وَانْشُرْ عَلَيْنا خَزائِنَ عُلُومِكَ،
و خزانه‌های علومت را بر ما باز کن

بِرَحْمَتِكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ.
به مهربانی‌ات ای مهربان‌ترین مهربانان.

(منبع خلاصه الاذکار)

 

 

دعای مطالعه از پیامبر (ص)

در كتاب شریف مفاتیح ‏الجنان در فصل اول از باب اول كه درباره تعقیبات است این دعا را نقل نموده است و مى‏‌گوید: این دعا را پیغمبر (ص) به امیرالمؤمنین (ع) براى حافظه تعلیم نمود. پس از این دعا نیز به عنوان دعای مطالعه جهت تقویت حافظه و افزایش یادگیری می توان استفاده نمود:

سُبْحانَ مَنْ لا یعْتَدی عَلی اَهلَ مَمْلَكَتِةِ،
منزه است پادشاهى که بر زیردستانش ستم نمی‌کند

سُبْحانَ مَنْ لا یاْخُذُ اَهْلَ الْاَرضِ بِاَلْوانِ الْعَذابِ،
منزه است خدایى که اهل زمین را به عذاب‌هاى رنگارنگ گرفتار نمی‌کند

سُبْحانَ الرَّؤُفِ الرَّحیمِ،
منزه است آن خداى بنده‌نواز مهربان

اللهُمَّ اجْعَلْ لی فی قَلبی نُوراً و بَصَرَاً و فَهْماً و عِلْماً،
خدایا قرار ده در دلم نور و بینایى و فهم و دانش

اِنَّكَ عَلی كُلِّ شَیئٍ قَدیرٌ
مسلماً تو بر هر چیز توانایى

 

 

علاوه بر دعاهای مطرح شده که تحت عنوان دعای مطالعه خوانده می شود و در رسیدن به آرامش قلبی و تمرکز حواس قبل از مطالعه بسیار موثر است، نکاتی در ادامه آورده می شود که به تمرکز حواس و افزایش تاثیر مطالعه کمک می کند. باید همیشه توجه داشت که خواندن دعا برای ایجاد اطمینان قلبی و افزایش حس توکل به خداوند بسیار موثر است ولی به تنهایی کافی نیست.

 

عوامل موثر در یادگیری

• داشتن هدف و انگیزه
• میل داشتن به یادگیری
• تمرکز حواس
• واکنش فعال (خط کشیدن به زیر کلمات مشکل و جمله‌های مهم)
• حداقل یک بار مرور
  

 

چگونه تمرکز حواس داشته باشیم؟

وضعیت جسمی: هنگام مطالعه بدنمان باید کاملا راحت باشد.

مکان مطالعه: مکان مطالعه باید به دور از سروصدا بوده، زیاد گرم، سرد و یا کم‌نور نباشد. بهتر است محلی که در آن مطالعه می‌شود با رنگ سبز نقاشی شده باشد. باید در اتاق مطالعه گل های طبیعی با رنگ های سبز و زرد موجود باشد و محل مطالعه نزدیک به آشپزخانه و پرنور هم نباشد.

زمان مطالعه: درس هایی که نیاز به حفظ کردن ندارند بلکه به فکر کردن نیاز دارند (مانند دروس ریاضی و فیزیک) باید به موقع صبح خوانده شود و درسهایی که نیاز به حفظ کردن دارند باید موقع شب و قبل از خواب و استراحت خوانده شوند.

 

 

چند توصیه مهم برای تاثیر بیشتر مطالعه

• وضو گرفتن
• خواندن دعای مطالعه
• پر یا خالی نبودن معده
• فاصله ۴۰ سانتیمتری چشم تا کتاب
• خم نبودن کمر
• عدم مطالعه در حالت درازکش
• عدم تعیین محدوده برای میزان مطالعه
• مطالعه عمیق و با فکر
• عدم انجام کارهای متفرقه در موقع مطالعه 

 

راه های تقویت حافظه

• مسواك زدن مداوم
• خواندن و حفظ قرآن به خصوص خواندن آیه‌‏الكرسى
• خوردن مویز به صورت ناشتا به خصوص اگر سرخ و بیست و یك دانه باشد
• خوردن حلوا و گوشت نزدیك گردن و عسل و عدس
• و هر روز بعد از نماز صبح پیش از آن كه تكلم كند بگوید: «یا حى یا قیوم فلا یفوت شیئا علمُه و لایؤده…»
• پرهیز از پرخوابى و پرخورى و خوردن غذاهاى سنگین
• سحرخیزى و بیدارى بین‏ الطلوعین
• خوردن كندر و زنجبیل (به مقدار كم)
• استراحت كافى
• تفریح به اندازه كافى تفریح
  

 

 

سایر عوامل تقویت حافظه

علاوه بر آنچه گفته شد عوامل زیر نیز در تقویت حافظه مؤثر است:

• تقویت تمركز و دقت
• كاهش اضطراب و كسب آرامش بویژه هنگام مطالعه
• تأمین نیازهای طبیعی و فیزیولوژیكی (تغذیه ی مناسب، ورزش، رعایت بهداشت)
• كاهش اشتغالات ذهنی
• یاد خدا (انجام امور عبادی بویژه نماز اول وقت، قرائت قرآن و ادعیه)
• استفاده بیشتر از مواد حاوی گلوكز (مثل خرما، عسل و شیرینی جات طبیعی). مواد دارای كلسیم و فسفر و ویتامین‌های D مانند: لبنیات و روغن ماهی؛ C مانند: پرتقال و گوجه فرنگی؛ B مانند سبوس گندم و سبزیجات تازه؛ A مانند هویج و جگر.
• تمرین و تكرار مطالب
• بعد از هر ۴۵ دقیقه مطالعه حدود ۱۰ دقیقه استراحت كنید
• تمرینات تنفسی برای انجام این تمرین كافی است در حالت ایستاده یا درازكش ریه را از هوا پر نموده و با آرامش بازدم را انجام دهید.
  

 

 

عوامل افزایش فراموشی

در روایات معصومین اشاراتی به علل و موجبات فراموش شده است كه اهم آنها از این قرار است:

• ارتكاب گناه
• خوردن چیزهای ترش
• خنده زیاد
• بی احترامی به استاد
• خوردن پنیر زیاد
• غم و اندوه برای امور دنیایی
• خواندن سنگ قبرها
• تماشای به دار آویخته
• خوردن در حالت جنابت
• آشامیدن زیاد آب و مایعات
• غذای داغ خوردن
• افراط در مجامعت
• به كار نیانداختن حافظه