علایم و عوارض بالا بودن پرولاکتین و درمان پرولاکتین بالا در زنان

پرولاکتین چیست؟

 

نقش پرولاکتین در مردان شناخته شده نیست ولی میزان این هورمون در خون زنان بیشتر از مردان است. بیش از سیصد عملکرد مختلف برای این هورمون در مهره‌داران گزارش شده اما کار اصلی پرولاکتین تحریک سلول‌های سینه برای تولید شیر است و ترشح زیاد آن موجب آمنوره و ناباروری می‌شود. هورمون پرولاکتین در زمان بارداری باعث رشد غدد شیری پستان شده و پستان را آماده شیردهی می‌کند، اما تا زمانی که جنین از رحم خارج نشده است هیچ شیری ترشح نمی‌شود یا در صورت ترشح بسیار کم است. زمانی که نوزاد به دنیا آمد، هورمون پرولاکتین جهش ترشح پیدا می‌کند و باعث می‌شود ترشح پستان اتفاق بیفتد و با مک‌زدن پستان توسط نوزاد، میزان پرولاکتین بالا می‌رود؛ بعد از دو یا سه ساعت، میزان آن مجدد در بدن پایین می‌آید و به‌ تدریج بدن عادت می‌کند حتی اگر مقدار پرولاکتین بالا نبود، ترشح پستان داشته باشد. یکی از عللی که خانم‌ها در طی دوران شیردادن معمولا حامله نمی‌شوند این است که مقادیر زیاد پرولاکتین تولید هورمون‌هایی‌ که سبب  تخمک‌گذاری می‌شوند را مهار می‌کند.

ولی این حتمی نیست و یک خانم در دوران شیردهی هم می تواند حامله شود!

پرولاکتین بالا می‌تواند منجر به اختلالات عادات ماهیانه و ناباروری در خانم‌ها و اختلالات جنسی در آقایان شود. یکی از علائم مهم آن در خانم‌ها ترشح نابه‌جای شیر و اختلالات قاعدگی مانند آمنوره است. علت اصلی آن اغلب آدنوم هیپوفیز (تومور خوش‌خیم در قاعده غده هیپوفیز) است. افزایش پرولاکتین ممکن است با اضطراب و افسردگی همراه باشد. 

 

به طور کلی هرگاه خانمی با اختلال هورمونی مانند اختلالات عادات ماهیانه و ناباروری به پزشک مراجعه نماید، باید تشخیص بالا بودن پرولاکتین خون مدنظر قرار گیرد. افزایش پرولاکتین خون در دوران حاملگی و پس از زایمان، طبیعی است. از جمله علل پرولاکتین بالا می‌توان به عدم ناشتابودن هنگام خون‌گیری، نارسایی کلیه، نارسایی کبد و کم‌کاری تیروئید اشاره نمود اما شایع‌ترین علت افزایش پرولاکتین خون، مصرف بعضی داروها به خصوص داروهای اعصاب است. لیست این داروها بسیار بلندبالا است اما از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

عوارض پرولاکتین بالا چیست؟

 

مشکل بینایی در افراد دارای پرولاکتین بالا

افرادی که مشکل چشم و پرولاکتین بالا دارند باید MRI مغز داشته باشند و به متخصص غدد یا مغز و اعصاب مراجعه کند. افراد دارای پرولاکتین بالا، معموالا دچار نوع خاصی از بینایی می‌شوند که به آن بینایی تونلی گفته می‌شود. این افراد اطراف چشم و قسمت خارجی چپ و راست چشم را نمی‌بینند و فقط وسط را می‌بینند. اگر این افراد به چشم‌پزشک هم مراجعه کنند، نهایت به متخصص مغز و اعصاب ارجاع داده می‌شوند؛ زیرا اگر کسی مشکل بینایی دارد و همزمان پرولاکتین بالایی دارد، ممکن است تومور داشته باشد که البته همیشه بدخیم نیست و نوعی از آن با دارو برطرف می‌شود. 
تومور زیر یک سانت در ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد با دارو رفع می‌شود و اگر بالای یک سانت باشد، درمان‌های خاص خود را نیاز دارد.

 

پرولاکتین بالا و ناباروری

اگر مشکل تخمک گذاری در شما به علت آدنومای هیپوفیز  به وجود آمده باشد، ممکن است پزشک‌تان بروموکریپتین تجویز کند. آدنومای هیپوفیز، غده‌ای خوش‌خیم در هیپوفیز است که باعث می شود ترشح پرولاکتین در آن افزایش یابد که همین امر باعث کاهش سطوح استروژن در بدن شده و تخمک گذاری را مهار می کند. شرایط به وجود آمده، قطع عادت ماهیانه به علت زیادی پرولاکتین در بدن، یکی از علل نادر به وجود آورنده مشکلات باروری است.

درمان پرولاکتین بالا و ناباروری

راه درمان پرولاکتین به دلیل ایجاد آن برمی‌گردد و صرف ِبالا بودن پرولاکتین، مشکلی برای بدن ایجاد نمی‌کند. همچنین باید دید پرولاکتین بدن به چه میزان بالاست؛ بنابراین رنج بالا بودن پرولاکتین مهم است. به‌طور کلی بالا بودن پرولاکتین بیماری نیست. اگر میزان پرولاکتین زیر ۱۰۰ آنوگرم در میلی‌لیتر باشد، چندان بالا محسوب نمی‌شود. ممکن است فردی پرولاکتین بالایی داشته باشد و پزشک نیز به او دارویی نداده باشد؛ زیرا درمانی لازم ندارد. 

اما درمورد درمان پرولاکتین بالا که باعث ناباروری می‌شود؛ “بروموکریپتین”، به دو شکل قرص واژینال و قرص دهانی برای درمان افزایش پرولاکتین و ناباروری مصرف می‌شود. قبل از این که سطح پرولاکتین در شما افت کند، ممکن است که نیاز باشد که برای چند ماه این دارو مصرف شود و ممکن است که نیاز باشد تا پزشک دوز این دارو را برای شما تنظیم کند. همین که سطح پرولاکتین به میزان نرمال رسید، عادت ماهیانه و تخمک گذاری در شما مجددا آغاز خواهد شد و شما و همسرتان می‌توانید به طور طبیعی بچه دار شوید مگر آنکه انواع دیگری از مشکلات باروری هم در شما موجود باشد. اگر شما بعد از چند ماه باردار نشدید، ممکن است لازم باشد تا درمان های بیشتری صورت گیرد.

 

درمان پرولاکتین بالا

اگر علتی برای افزایش پرولاکتین خون وجود داشته باشد، باید علت اصلی برطرف شود. مثلا اگر علت دارو است باید پزشک معالج در مورد قطع و یا تغییر آن تصمیم بگیرد. و یا اگر علت کم کاری تیروئید است، باید کم کاری تیروئید درمان شود. افزایش پرولاکتین خون سبب کم کاری غدد جنسی و کاهش تراکم استخوان می‌شود که باید به نحو مقتضی درمان شود. برای درمان افزایش پرولاکتین خون داروهای بسیار موثری وجود دارند ولی پس از خاتمه درمان بیمار باید از نزدیک تحت نظر باشد تا در صورت عود بیماری، مجددا درمان شود. بیمارانی که نمی‌توانند داروی خوراکی را تحمل کنند، بیمارانیکه علی رغم درمان از اندازه توده هیپوفیز آنها کاسته نمی‌شود و بیمارانیکه علی رغم درمان هنوز دارای اختلالات بینائی هستند، نیازمند جراحی می‌باشند.داروهای خوراکی معمولا قادر به کاهش تولید پرولاکتین و برطرف نمودن علائم هستند. همچنین ممکن است داروها سبب کوچک شدن تومور شوند. به هر حال معمولا دارودرمانی افزایش پرولاکتین در طولانی مدت ضروری است.پزشکان معمولا از داروهایی که به عنوان آگونیست‌های دوپامین شناخته شده‌اند برای درمان پرولاکتین بالا استفاده می‌کنند. این داروها معمولا تاثیراتی شبیه به دوپامین -ماده شیمیایی موجود در مغز که معمولا تولید پرولاکتین را کنترل می‌کند- دارند ،ولی ماندگاری این داروها بسیار بیشتر و تاثیر آنها بسیار قوی تر از دوپامین است. از داروهایی که معمولا بیشتر تجویز می شود می‌توان بروموکریپتین (پارلودل) و کابرگولین را نام برد. این داروها تولید پرولاکتین را کاهش داده و در بیشتر افراد سبب کاهش سایز تومور می شوند.