نمونه سوالات نهایی ادبیات دوازدهم با جواب (درس ۱ تا ۹)۱۴۰۱-۱۴۰۳

ادبیات فارسی یکی از مهم‌ترین دروس مقطع متوسطه است که نقش بسزایی در تقویت مهارت‌های خواندن، نوشتن و درک مفاهیم فرهنگی و تاریخی دارد. امتحانات نهایی این درس، به‌عنوان یکی از مراحل مهم ارزشیابی دانش‌آموزان، نیازمند آمادگی دقیق و تمرین مستمر است. در این مقاله، مجموعه‌ای از نمونه سوالات امتحانات نهایی ادبیات فارسی (دروس ۱ تا ۹) از سال‌های ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۳ گردآوری شده است تا دانش‌آموزان بتوانند با ساختار سوالات، سطح دشواری و موضوعات کلیدی این درس آشنا شوند.

درس یک

۱) در بيت زير، يك برابر معنايي مناسب براي واژة «شادي» بيابيد.  (خرداد۱۴۰۱)                                                                                                                                                              همه عزّي و جلالي، همه علمي و يقيني        همه نوري و سروري، همه جودي و جزايي

پاسخ:سرور

۲)  مفهوم نمادين هريك از موارد مشخّص شده را بنويسيد.(خرداد ۱۴۰۱)
 الف)اي مرغ سحر پروانه عشق ز پروانه بياموز كان سوخته را جان شد و آواز نیامد!

پاسخ:پروانه نماد عشق حقیقی است 

۳)معني هريك از ابيات و عبارات زير را به نثر روان بنويسيد.(خرداد ۱۴۰۱)                                                                                                                                                                          الف)پردة ناموس بندگان به گناه فاحش ندرد و وظيفة روزي به خطاي منكَر نبرد. 

پاسخ:آبروي بندگان را با گناه آشكار نمي ريزد  و وجه معاش (رزق و روزي تعيين شده) را به دليل خطاي زشت قطع نمی کند.

۴)کداميک از واژگان مشخّص شده در عبارت زير،مشبّهٌبه است؟(شهریور۱۴۰۱)
فرّاش باد صبا را گفته تا فرش زمرّدين بگسترد و دايۀ ابر بهاری را فرموده تا بنات نبات در مهد زمين بپرورد.

پاسخ:فراش

۵)با توجّه به هريک از گزينه های زير، پاسخ درست را برگزينيد.(شهریور۱۴۰۱)
پ)آرايۀ بارز بيت همه غيبي تو بداني، همه عيبي تو بپوشي/ همه بيشي تو بکاهي، همه کمّي تو فزايي “تضمين” است يا”تلميح”؟ 

پاسخ:تلمیح

۶)“دست انابت به اميد اجابت به درگاه حق -جلّ و علا- برداشتن ” و بيت زير، بر کدام مفهوم مشترك تأکيد دارند؟ (شهریور۱۴۰۱)
بنده همان بِه که ز تقصير خويش             عُذر به درگاه خدای آورد.
پاسخ:توبه به درگاه خدا

۷)معني ابيات و عبارات زير را به نثر روان بنويسيد. (شهریور۱۴۰۱)                                                                                                                     
پ)تخم خرمايي به تربيتش نخل باسق گشته. 

پاسخ:هستۀ خرمايي با پرورش و توجّه او، نخلي بلند گرديدهاست.

۸)عبارت “حرکت بهسوی مقصدی برای بهدست آوردن و جستوجوی چيزی”در توضيح کدام واژه آمده است؟ (دی۱۴۰۱)                                                                                                              الف) اتراق        ب) پوييدن           پ) مشايعت            ت)وصول 

پاسخ:پوییدن

۹)در هريك از موارد زير، امالی درست را از داخل کمانك برگزينيد.(دی۱۴۰۱/شهریور۱۴۰۲/خرداد۱۴۰۳)                                                                                                                              ب)تو حکيمي؛ تو عظيمي؛ تو کريمي؛ تو رحيمي          تو نمايندۀ فضلي؛ تو سزاوار (ثنايي/ سنايي) 

پاسخ:سنایی

۱۰)در عبارت”چون برسيدم بوی گلم چنان مست كرد كه دامنم از دست برفت”: (خرداد۱۴۰۲)
الف)جملۀ “پايه” يا “هسته” را مشخّص كنيد.
ب)نقش دستوری واژههای مشخّصشده را، بهترتيب، بنويسيد. 

پاسخ:

 الف)بوی گلم چنان مست كرد.      ب) ـَ م: مفعول مست: مسند. 

۱۱)واژگان پديدآورندۀ آرايۀ لفظی {سجع} در عبارت زير، كدام اند؟ (خرداد۱۴۰۲)
“هر نفسی كه فرو میرود ممدّ حيات است و چون برمیآيد مُفرَّح ذات.”

پاسخ:حیات_ ذات   

۱۲)در بيت زير، كاربرد آرايه های{ تشبيه،مراعات نظير ،تلميح }و »…………………« مشهود است. (خرداد۱۴۰۲)
“چه غم ديوار امّت را كه دارد چون تو پشتيبان؟      چه باک از موج بحر آن را كه باشد نوح كشتيبان؟”

پاسخ:اسلوب معادله

۱۳) معنی ابيات و عبارات زير را به نثر روان بنويسيد.(خرداد۱۴۰۲)
الف)عصارۀ تاكی به قدرت او شهد فايق شده.
پاسخ: شیرۀ درخت انگور با قدرت او، عسلي خالص شده.

۱۴) هر یک از واژههای مشخّص شده را در عبارت زیر معنا کنيد(شهریور۱۴۰۲)
ج)یکی از صاحب دالن سر به جيب مراقبت فرو برده بود. 

پاسخ:جیب:گریبان

۱۵)در هر یک از ابيات زیر، نوع حذف فعل (قرینة لفظی/ معنایی) را مشخّص کنيد.(شهریور۱۴۰۲)
الف) کـرم بين و لطـــف خــــداوندگـار گنه بنــده کـــرده است و او شرمسـار

پاسخ:لفظی

۱۶)ابيات و عبارات زیر را به نثر ساده و روان بنویسيد.(شهریور۱۴۰۲)
ج) هر نفسی که فرو میرود مُمِد حیات است

پاسخ:هر نفسي که ميکشیم یاریدهندۀ زندگي است

۱۷)مفهوم هریک از كنایه های مشخّص شده را بنویسيد.(دی۱۴۰۲)
ب)تا تو نانی به كف آری و به غفلت نخوری. 

پاسخ: روزی به دست اوری

۱۸)در عبارت زیر،واژگان “سجع “را بنویسيد.(دی ۱۴۰۲)
{عصارۀ تاكی به قدرت او شهد فایق شده و تخم خرمایی به تربيتش نخل باسق گشته.}
پاسخ:فایق،باسق 

۱۹)مفهوم كلّی مصراع مشخّص شده، چيست؟(دی۱۴۰۲)
چه غم دیوار امّت را،كه دارد چون تو پشتيبان؟        چه باک از موج بحر آن را كه باشد نوح كشتيبان؟ 

پاسخ:کسی که تو نگهدار و نگهبانش باشی غم ندارد

۲۰)نوع وابسته واسته را در بیت مقابل بنویسید. (خرداد۱۴۰۳)                                                                                                                                                                                     ای مرغ سحر عشق زپروانه بیاموز / كان سوخته را جان شد و آواز نیامد

پاسخ:صفت مضاف الیه

۲۱)جمله “با خرد و دانش خود انچه خواهد ،تواند سنجش نیروی او در توان ما نیست. با کدام گزینه تناسب مفهمومی دارد؟ (خرداد۱۴۰۳)

 الف)همه غیبی تو بدانی همه عیبی تو بپوشی   همه بشی تو بکاهی همه کمی تو فزایی

ب)نتوان وصف تو گفتن که تو در فهم نگنجی       نتوان شبه تو گفتن که تو در فهم نیایی 

 پاسخ: گزینه ب

۲۲)معنای ابيات و عبارات زیر را به نثر ساده و روان بنویسيد.  (خرداد۱۴۰۳)

 ز)دست انابت به امید اجابت به ردگاه حق بردارد.

پاسخ:به امید برآورده شدن توبه به درگاه خداوند روی میآورد

۲۳) مفهوم مشترک بیت های زیر را بنویسید  (شهریور۱۴۰۳)

 الف)عاشقان کشتگان معشوق اند           برنیاید ز کشتگان اواز 

ب)این مدعیان در طلبش بی خبرند         کان را که خبر شد ،خبری باز نیامد

پاسخ:سکوت یا بی ادعایی عاشقان حقیقی

۲۴)جمله”پرده ناموس بندگان به گناه فاحش ندرد”با کدام بخش از بیت زیر ارتباط معنایی دارد؟ (شهریور ۱۴۰۳)

 همه غیبی تو بدانی همه عیبی تو بپوشی          همه بشی تو بکاهی همه کمی تو فزایی

پاسخ:همه عیبی تو بپوشی

۲۵)معنای ابيات و عبارات زیر را به نثر ساده و روان بنویسيد. (شهریور ۱۴۰۳)

 ج)خان نعمت بی دریغش همه جا کشیده 

پاسخ:سفره نعمت بی مضایقه اش همه جا گسترده است

۲۶)موارد خواسته شده را در عبارت زير بیابید.(دی ۱۴۰۳)
يکي از ياران به طريق انبساط گفت: “از اين بوستان كه بودی ما را چه تحفه كرامت كردی؟”
الف) تركیب وصفي:           ب)تركیب اضافي:

پاسخ:

 الف)تركیب وصفي: اين بوستان يا چه تحفه      ب)تركیب اضافي: طريق انبساط

۲۷)كدام بیت با عبارت “واصفان حلیة جمالش به تحیّر منسوب كه ما عرفناکَ حَق معرفَتِکَ” ارتباط مفهومي دارد؟ (دی ۱۴۰۳)
الف)نتوان وصف تو گفتن كه تو در فهم نگنجي      نتوان شبه تو گفتن كه تو در وهرم نیايی
ب)همه عیبي تو بپوشي، همه غیبي ترو برداني   همه بیشي تو بکاهي، همه كمّي تو فزايی

پاسخ:

الف) با نتوان وصف تو گفتن كه تو در فهم نگنجي / نتوان شبه تو گفتن كه تو در وهم نیايي 

 

درس دوم

۱)باتوجه به بيت هاي زير به پرسش پاسخ دهيد.(خرداد۱۴۰۱)

۱)گر در سرت هواي وصال است،         حافـظا بايد كه خـاك درگه اهل هنـر شوي
2) بگفتــا دل ز مهــرش كي کنی پاک؟      بگفت آن گه كه باشم خفته در خاك

ب)در بیت دوم کدام واژه ها ارایه جناس را پديد آورده اند؟

پاسخ:ب) خاك و پاك،

۲)معني هريك از ابيات و عبارات زير را به نثر روان بنويسيد.  (شهریور۱۴۰۱)                                                                                                                                                                     ه)گفت: «ديناري بده پنهان و خود را وارهان         گفت: «كار شرع كار درهم و دينار نيست» 

پاسخ:محتسب: پولي بده و خود را نجات بده. مست: موضوعات ديني با پول (رشوه) حل نميشود. 

۳)در بيت زير، واژگاني را که در زبان فارسي “هم آوا” دارند، مشخّص کنيد.(شهریور۱۴۰۱)   
از بهر تو صد بار مالمت بکشم گر بشکنم اين عهد غرامت بکشم

پاسخ:بهر/صد

۴)شعر زير،بر پايۀ گفتوگو يا سؤال و جواب سروده شده است؛ اين نوع گفتوگو در اصطالح ادبي، چه نام دارد؟ (شهریور۱۴۰۱)
نخستين بار گفتش کز کجايي؟ بگفت: از دار ملک آشنايي
بگفت: آنجا به صنعت در چه کوشند؟ بگفت: انده خرند و جان فروشند 

پاسخ:مناظره

۵)تفاوت معنايي فعل “گرفت “را مصراع های زير، بررسي کنيد.(دی۱۴۰۱)
ب)محتسب مستي به ره ديد و گريبانش گرفت

پاسخ:اخذ کرد

۶)در بيت زير، معنای مجازی واژۀ “خاک” چيست؟  (دی۱۴۰۱)

 بگفتا:دل ز مهرش کي کني پاک؟ بگفت: آنگه که باشم خفته در خاک

پاسخ:قبر

۷) در بيت زير، چند “مفعول” وجود دارد؟(خرداد۱۴۰۲)
بگفت: آنجا به صنعت در چه كوشند؟ بگفت: اندُه خرند و جان فروشند

پاسخ:چهارمفعول

۸)ابيات و عبارات زیر را به نثر ساده و روان بنویسيد.(شهریور ۱۴۰۲)

 ب)گفت:کار شرع، کار درهم و دینار نيست. 

 پاسخ:گفت: کار شرع با رشوه خواری سازگار نیست/ کاری که در شرع حرام است با دادن رشوه حلال نميشود.
نکوهش رشوه خواری.

۹)با توجه به بیت “اگر لطف تو نبود  پرتوانداز/ کجا فکر و کجا گنجینه راز” كدام واژه بیت زیر نقش دستوری یکسانی با واژه مشخص شده دارد؟ (خرداد۱۴۰۳)

 زاهد ظاهر پرست از حال ما اگاه نیست در حق ما هرچه گوید،جای هیچ اکراه نیست

 پاسخ:آگاه

۱۰)نقش دستوری واژه های مشخص شده را بنویسید (شهریور۱۴۰۳)

 الف)گفت:تا داروغه را گویم در مسجد بخواب

 پاسخ:داروغه:متمم

۱۱)قالب شعری کدام بیت قطعه است  (شهریور۱۴۰۳)

 الف)ای دیو سپید پای دربند    ای گنبد گیتی ای دماوند 

ب)محتسب مستی به ره دید و گریبانش گرفت    مست گفت:ای دوست این پیراهن است افسار نیست

پاسخ:گزینه ب

۱۲)مصراع دوم بیت زیر بر چه موضوعی تاکید دارد؟ (شهریور۱۴۰۳)                                                                                                                                                                              گفت:می بسیار خوردی زان چنین بی خود شدی       گفت:ای بیهوده گو،حرف کم و بسیار نیست                                                                                                                                          پاسخ:ملاک نفس عمل حرام است نه میزان انجام و ارتکاب یا زیاد آن

۱۳)بیت”گفت:بايد حد زند هشیارمردم، مست را / گفت: هشیاری بیار، اينجا كسي هشیار نیست” بیانگر چه مفهومي است؟  (دی۱۴۰۳)                                                                                  پاسخ:فراگیری فساد در جامعه                                                                                                                                                           

درس سوم

۱) معني هريك از ابيات و عبارات زير را به نثر روان بنويسيد. (خرداد۱۴۰۱)                                                                                                                                                                         ز) فكري اي هم وطنان، در ره آزادي خويش        بنماييد كه هر كس نكند، مثل من اســت                                                                                                                                                    پاسخ:  اي هم ميهنان براي آزادي خويش چاره اي بينديشيد هر كس در پي چاره نباشد با من زنداني تفاوتي ندارد .

۲) شاعر، در بيت زير، با بيان کدام واژه، مفهومي غيرحقيقي (مجاز) اراده کرده است؟ (شهریور۱۴۰۱)
“در پيشگاه اهل خرد نيست محترم            هرکس که فکر جامعه را محترم نداشت”                                                                                                                                                           پاسخ:جامعه

۳) کداميک از ابيات زير را ميتوان بيتي از يک “غزل اجتماعي”دانست؟(شهریور۱۴۰۱)
الف)فکری ای هموطنان در راه آزادی خويش بنماييد که هرکس نکند مثل من است
ب) آيين طريق از نفس پير مغان يافت آن خضر که فرخندهپياش نام نهادن                                                                                                                                                                          پاسخ: “فکري اي هموطنان در راه آزادي خويش/ بنماييد كه هركس نکند مثل من است”.  

۴) سرودۀ زير را ميتوان نمايانگر کدام صفت برجستۀ گويندۀ آن دانست؟(شهریور۱۴۰۱)
“با آنکه جيب و جام من از مال و مي تهيست ما را فراغتيست که جمشيد جم نداشت”                                                                                                                                                       پاسخ: بلندنظري يا مناعت طبع يا قناعت

۵) شاعر در بيت”در دفتر زمانه فتد نامش از قلم/ هر ملّتي که مردم صاحب قلم نداشت”، ادامة حيات ملّت ها را در گروِ چه موضوعي ميداند؟  (دی۱۴۰۱)                                                                پاسخ: داشتن مردم صاحب قلم

۶) شاعر در بيت زير،به بيدادگری كدام پادشاه اشاره دارد؟ (خرداد۱۴۰۲)
“آن كسی را كه در اين مُلك ، سليمان كرديم ملّت امروز يقين كرد كه او اهرمن است”                                                                                                                                                          پاسخ:محمد علی شاه قاجار

۷)بيت “نشاط غربت از دل كی بَرَد حُبّ وطن بيرون؟/ به تخت مصرم امّا جای در بيت الحَزَن دارم” به كدام داستان اشاره دارد؟  (خرداد۱۴۰۲)                                                                                   پاسخ:داستان حضرت یوسف

۸)معنی ابيات و عبارات زير را به نثر روان بنويسيد (خرداد۱۴۰۲)                                                                                                                                                                                    چ)با آنکه جيب و جام من از مال و می تهی است ما را فراغتی است كه جمشيد جم نداشت                                                                                                                                                پاسخ:                                                                                                                                                                                                                                                              چ)با آنکه جیبم از مال و جامم از شراب، خالي است (تهي دست هستم)، امّا آسایشي دارم كه جمشید نیز آن را نداشت
                   

۹)به غزلهایی که محتوای آنها بيشتر مسائل سياسی و اجتماعی است، …………………………. میگویند. (شهریور۱۴۰۲)

پاسخ:غزل اجتماعی

۱۰)معنی و مفهوم هریک از موارد زیر را به نثر روان بنویسيد.  (دی۱۴۰۲)                                                                                                                                                                      ب)در دفـتر زمـانه فتد نامش از قلم هر ملّتی كه مردم صاحب قلم نداشت                                                                                                                                                                          پاسخ:                                                                                                                                                                                                                                                              ب)در گذر روزگار،ملّتی که نویسنده و شاعر نداشته باشد، فراموش میشود.                                                                                                                                                            ۱۱)ساختار کدام مصراع طبق الگوی{نهاد+مفعول+مسند+فعل} است؟ (خرداد۱۴۰۳)                                                                                                                                                     در پیشگاه اهل خرد نیست محترم           هرکس که فکر جامعه را محترم نداشت

 پاسخ:مصراع دوم  یا “هرکس که فکر جامعه را محترم نداشت”

۱۲)معنی واژه های مشخص شده را بنویسید  (شهریور۱۴۰۳)                                                                                                                                                                                  ب)دشمن با استقرار با صلاح های زیادی قله را در دست داشت                                                                                                                                                                                      پاسخ:برپایی ،برقرار و ثابت کردن کسی یا چیزی در جایی ،مستقر شدن

۱۳)نقش دستوری واژه های مشخص شده را بنویسید (شهریور۱۴۰۳)                                                                                                                                                                           ب)مارا فراغتی ست که جمشید جم نداشت                                                                                                                                                                                                            پاسخ:نهاد

۱۴)الگوی”نهاد+ مفعول+ مسند+ فعل” در كدام بیت ديده ميشود؟ (دی ۱۴۰۳)
الف) آن كسي را كه در اين ملک سلیمان كرديم           ملّت امروز يقین كرد كه او اهرمن است
ب)با آنکه جیب و جام من از مال و مي تهي است        ما را فراغتي است كه جمشید جم نداشت                                                                                                                                        پاسخ:الف

۱۵) آراية ادبي درست را از داخل كمانک انتخاب كنید.(دی ۱۴۰۳)
الف)در دفتر زمانه فتد نامش از قلم/ هر ملّتي كه مردم صاحب قلم نداشت (تشبیه- استعاره)                                                                                                                                                 پاسخ:تشبیه

۱۶)معني و مفهوم ابیات و عبارات زير را به نثر روان بنويسید. (دی ۱۴۰۳)                                                                                                                                                                      ط)مسلک مرغ گرفتار قفس همچو من است                                                                                                                                                                                                            پاسخ: ط) راه و روش پرندة زنداني در قفس مثل من است .

 درس پنجم   

۱)با توجه به بيت هاي زير به پرسش ها پاسخ دهيد.(خرداد۱۴۰۱)
١)از سيم به سر يكي كُله خُود          ز آهن به ميان يكي كمربند
٢)اي مشت زمين بر آسمان شو         بر وي بنواز ضربتي چنــد
٣)اي مـادر سـرسپيد بشنــو ،            اين پند سيـاه رزندـبخت ف
الف)در بیت اول نوع حذف ، قرينة لفظي است يا معنايي؟                                                                                                                                                                                            ب)كاربرد معنايي فعل “شو” اسنادي است يا غير اسنادي؟
ج)يك تركيب وصفي در بيت دوم بيابيد                                                                                                                                                                                                                        د)هستة گروه اسمي «اين پند سياه بخت فرزند» را تعيين كنيد

پاسخ:الف) معنايي            ب) غير اسنادي 
ج) ضربتي چند                  د) پند  (يادآوري :گروه اسمي فقط يك هسته دارد)

 

۲)هريك از آثار «قصه هاي دوشنبه، در حياط كوچك پاييز در زندان، في حقيقه العشق و قصة شيرينِ فرهاد»، با كدام يك از توضيحات زير متناسب است؟  (خرداد۱۴۰۱)                                               د)داستاني است طنز ، از احمد عربلو با موضوع دفاع مقدس                                                                                                                                                                                          پاسخ:قصه های شیرین فرهاد 

۳) معني ابيات و عبارات زير را به نثر روان بنويسيد. (شهریور۱۴۰۱)                                                                                                                                                                              چ)برکش ز سر اين سپيدمعجر      بنشين به يکي کبود اورند                                                                                                                                                                                        پاسخ:                                                                                                                                                                                                                                                          چ)اين روسري سفيد (برف) را از سرت بردار بر تخت پادشاهي بنشين.

۴)کداميك از واژه های بيت زير، مترادف واژۀ “سرير” است؟ (دی ۱۴۰۱)
بدو گفت: بي تو نخواهم زمان         نه اورنگ و تاج و نه گرز و کمان

پاسخ:اورنگ

۵)با توجّه به بيت های زير، درستی يا نادرستی هريك از موارد داده شده را تعيين كنيد.(خرداد۱۴۰۲)
ای مادر سرسپيد، بشنو        اين پند سياهبخت فرزند
بگرای چو اژدهای گرزه             بخروش چو شرزه شير ارغند
الف)در گروه اسمی “شرزه شير ارغند” واژۀ “شير”هسته است.        درست  نادرست                                                                                                                                           ب)تركيب “مادر سرسپيد” وصفی و تركيب “سياهبخت فرزند” اضافی است.  درست  نادرست                                                                                                                                         پاسخ: الف:درست        ب:نادرست

۶) در تشبيه موجود در بيت زير، مشبّه كدام است؟(خرداد۱۴۰۲)
بر كن ز بُن اين بنا كه بايد       از ريشه بنای ظلم بركند                                                                                                                                                                                                  پاسخ:ظلم

۷)نام آفرينندگان آثاری را كه نويسندۀ آنها نادرست ذكر شده، بنويسيد.(خرداد۱۴۰۲)
بخارای من، ايل من: محمّد بهمن بيگی/ تذکرة الاوليا: عطّار/ تمهيدات: شهابالدّين سهروردی/ قصّۀ شيرين فرهاد: نظامی                                                                                                           پاسخ:قصّة شیرین فرهاد: احمد عربلو

۸)هر یک از واژه های مشخّص شده را در عبارت زیر معنا کنيد.(شهریور۱۴۰۲)
الف)بگرای چو اژدهای گرزه                                                                                                                                                                                                                                      پاسخ:الف)گرزه: ویژگي نوعي مار سمي و خطرناک

۹)در بيتهای زیر، »غلط های املایی« را مشخّص کنيد و شکل صحيح آنها را بنویسيد.(شهریور۱۴۰۲)
الف)صریر ملک، عطا داد کردگار تو را به جای خویش دهد هر چه کردگار دهد                                                                                                                                                                       پاسخ:سریر

۱۰)آرایة درست را از داخل کمانک انتخاب کنيد.(شهریور۱۴۰۲)
ج)تــو قـلــب فســــردة زمـيـنـی        از درد ورم نـمــوده یـک چـنــد (جناس/ حسن تعليل)                                                                                                                                                     پاسخ:حسن تعلیل

۱۱)ابيات و عبارات زیر را به نثر ساده و روان بنویسيد.(شهریور۱۴۰۲)
الف) بنشين به یکی کبود اورند                                                                                                                                                                                                                                پاسخ:بر تخت حکمراني بنشین. (قدرت را به دست بگیر)

۱۲) دو مورد نادرستی املایی را در گروه كلمات زیر بيابيد و درست آنها را بنویسيد .  (دی۱۴۰۲)                                                                                                                                           بيت االحزان – تزویر و دو رنگی– شير ارقند – تریاق و پادزهر- سختی و تعب- شبه و سایه                                                                                                                                                    پاسخ:ارغند

۱۳)با توجّه به ابيات:  تا وارهی از دَم ستـوران       وین مردم نحس دیو مانند،(دی۱۴۰۲)  
 با شير سپهر بسته پيمان      با اختر سعـد كرده پيوند«
الف)”شير سپهر” استعاره از چيست؟
ب)مفهوم كلّی دو بيت، خلق كدام آرایه را به یاد می آورد؟                                                                                                                                                                                              پاسخ:الف)خورشید           ب)حسن تعلیل

۱۴)کدام واژه جزء معنای مشخص شده کلمه نیست (خرداد۱۴۰۳)                                                                                                                                                                              بنشین به یکی کبود آورند(آونگ،سریر،اورنگ،تخت پادشاهی)                                                                                                                                                                                        پاسخ:آونگ

۱۵)ارایه ادبی داخل کمانک را انتخاب کنید. (خرداد۱۴۰۳)                                                                                                                                                                                           ب)از سيم به سر يكي كُله خُود          ز آهن به ميان يكي كمربند(استعاره/حس امیزی)                                                                                                                                                    پاسخ:استعاره

۱۶)شاعر برای افرینش ارایه ادبی”حسن تعلیل”در بیت زیر چه دلیلی را بیان کرده است؟ (خرداد۱۴۰۳)                                                                                                                                تا چشم بشر نبیندت روی           بنهفته به ابر چهر دلبند                                                                                                                                                                                              پاسخ:شاعر علت پنهان شدن دماوند در پشت ابر را دور ماندن از نظر مردم می داند  یا مردم گریزی 

۱۷)ابيات و عبارات زیر را به نثر ساده و روان بنویسيد (خرداد۱۴۰۳)                                                                                                                                                                               پنهان مکن اتش درون را/زین سوخته جان شنو یکی پند                                                                                                                                                                                                پاسخ:ح)خشم خودت را پنهان نکن و از این شاعر آزار دیده

۱۸)املای درست را در جمله های زیر انتخاب نمایید  (شهریور۱۴۰۳)                                                                                                                                                                              ج)گاهی می ایستد و علف(خواری/خاری)را پوزه میزند                                                                                                                                                                                                پاسخ:خاری

۱۹)ارایه ادبی داخل کمانک را انتخاب کنید (شهریور۱۴۰۳)                                                                                                                                                                                           الف) تو قلب فسرده زمینی / از درد ورم نموده یک چند (ایهام/جناس)                                                                                                                                                                                پاسخ:ایهام

۲۰)ابيات و عبارات زیر را به نثر ساده و روان بنویسيد (شهریور۱۴۰۳)                                                                                                                                                                              د)بفکن ز پی این اساس تزویر                                                                                                                                                                                                                                  پاسخ:پایه های ریا و دو رویی را نابود گردان

۲۱)در گروه كلمات زير، سه مورد نادرستي املايي وجود دارد؛ درست هريک را بنويسید. (دی۱۴۰۳)
تجلّي و قرب- مینگزاری منطقه- ثمرت تجربت- ايل و اشیره – اطراف و اكناف- شهد فايق- خسته گان راه- بذله و لطیفه                                                                                                              پاسخ:مین گذاری منطقه 

۲۲)منظور از “بي خردان سفله”در بیت زين بيخردان سفله بستان/ داد دل مردم خردمند چه كساني است؟ (دی۱۴۰۳)                                                                                                             پاسخ: حاكمان نادان، پست يا ستمگر

درس ششم

۱)معني واژة «دستور»، در بيت زير با معني آن در كدام گزينه يكسان است؟ (خرداد۱۴۰۱)
« چه نيكو گفت با جمشيد دستور     كه با نادان نه شيون باد و نه سور »
١) گر ايدونـك دستـور باشــد كنـون      بگـويد سخـن پيـش تو رهنمــون                                                                                                                                                                          ٢)تن ز جان و جان ز تن مستور نيست   ليك كس را ديد جان دستور نيست                                                                                                                                                                        ٣) ه دستــور فرمــود تا ســاروان          هيون آرد از دشـت ، صـد كــاروان
٤) ر مصطفـي بهـر رخصـت دويـد           از او خواسـت دستـوري امـا نديد

پاسخ:گزینه۳

۲)در هريك از متن هاي زير، واژهاي بيابيد كه داراي «هم آوا» باشد. (خرداد۱۴۰۱)                                                                                                                                                            ب)هرکسی از ظنّ خود شد يار من       از درون من نجست اسرار من                                                                                                                                                                              پاسخ:ظن

۳)با توجه به هريك از موارد داده شده، پاسخ درست را انتخاب كنيد.(خرداد۱۴۰۱)                                                                                                                                                                ب)بارز در بيت محرم اين هوش جز بي  هوش نيست/ مر زبان را مشتري جز گوش نيست  اسلوب معادله است يا اغراق؟                                                                                                      پاسخ:اسلوب معادله

۴) در بيت »محرم اين هوش جز بيهوش نيست/ مر زبان را مشتری جز گوش نيست (شهریور۱۴۰۱)
ب)نوع وابستۀ وابسته را بنويسيد                                                                                                                                                                                                               پاسخ:صفت مضاف الیه

۵)مولانا در مصراع نخست بيت زير، چه کساني را سزاوار هم نشيني عارف (ني) دانسته است؟ (شهریور۱۴۰۱)
“ني حريف هرکه از ياری بريد پرده هايش پرده های ما دريد”                                                                                                                                                                                           پاسخ: هجران كشيده ها يا كساني كه از محبوب خود دور شده اند

۶)معني ابيات و عبارات زير را به نثر روان بنويسيد.(شهریور۱۴۰۱)
ب) هرکه بيروزی است روزش دير شد                                                                                                                                                                                                                        پاسخ:ب)هركس از عشق بي بهره باشد، روزگارش تباه ميشود

۷) توجّه به اشعار و عبارات زير، معني واژه های مشخّص شده را بنويسيد.(دی۱۴۰۱)
ب)ني حريف هرکه از ياری بريد        پرده هايش پرده های ما دريد                                                                                                                                                                    پاسخ:دوست،همدم

۸)در هريك از موارد زير، املای درست را از داخل کمانك برگزينيد. (دی۱۴۰۱)
الف) چه نيکـو گفت با جمشـيد دستـور که با نادان نه شيون باد و نه (صور/ سور)                                                                                                                                                          پاسخ:سور

۹)در متنِ “چون حق تعالي بندهای را گ زيد و مستغرق خود گردانيد، هرکه دامن او را بگيرد و از او حاجت طلبد، بي آنکه آن بزرگ ياد کند و عرضه دهد، حق، آن را برآرد.” (دی۱۴۰۱)                             الف)فعل “بگيرد”ماضي التزامي است يا مضارع التزامي؟
ب) نقش دستوری واژه های مشخّص شده را، به ترتيب، بنويسيد.                                                                                                                                                                           پاسخ: الف) مضارع التزامي. ب)مسند/ نهاد. 

۱۰) آرايۀ ادبی مناسب هر بيت را برگزينيد.(خرداد۱۴۰۲)
ب) زمانه گر بزند آتشم به خرمن عمر بگو بسوز كه بر من به برگ كاهی نيست (تشخيص/ متناقض نما)                                                                                                                                پاسخ:تشخیص

۱۱)جاهای خالی عبارات زير را، به درستی، پُر كنيد.(خرداد۱۴۰۲)
الف)كاربرد واژگان قافيه در بيت زير، سبب خلق آرايۀ ادبی ………………… شده است.                                                                                                                                                        پاسخ:جناس همسان(تام)

۱۲)آرايۀ ادبی مناسب با هر سروده را در برابر آن بنويسيد. (يك آرايه اضافه است)(خرداد۱۴۰۲)
الف)آتش عشق است كاندر نی فتاد      جوشش عشق است كاندر می فتاد                                                                                                                                                                    پاسخ:حسن تعلیل

۱۳)مولالنا در بيت زير، چه كسانی را سزاوار همراهی “عارف” دانسته است؟(خرداد۱۴۰۲)
نی حريف هركه از ياری بريد      پرده هايش پرده های ما دريد                                                                                                                                                                                        پاسخ: هجرانكشیده ها یا كساني كه از معشوق دور مانده اند.

۱۴)شاعر در بيت زير، شنونده را برای بهره بردن از سخنان گوينده، به چه چيزی فرا خوانده است؟(خرداد۱۴۰۲)
مستمع صاحب سخن را بر سر كار آوَرَد      غنچۀ خاموش بلبل را به گفتار آوَرَد                                                                                                                                                                    پاسخ:سکوت

۱۵)آرایة درست را از داخل کمانک انتخاب کنيد (شهریور۱۴۰۲)
ب)محــرم این هوش جز بی هوش نيست  مر زبانی را مشتری جز گوش نیست(اسلوب معادله/تلمیح)                                                                                                                                    پاسخ:اسلوب معادله

۱۶)با توجّه به بيت زیر به سؤالات پاسخ دهيد: (دی۱۴۰۲)
“مکر او معکوس و او سر زیر شد      روزگارش برد و روزش دیر شد”
الف)نهاد سومين جمله را مشخّص كنيد.
ب) “او” به ترتيب در نقشهای …………… و نهاد به كار رفته است.
ج)نقش ضمير پيوسته “ش” در “روزگارش برد”، ………………………………… است.( مفعول – مضافاليه)                                                                                                                                  پاسخ:الف) او           ب) مضاف الیه             ج)مضاف الیه 

۱۷)آرایۀ مشترک ابيات زیر (تلميح – اسلوب معادله) است.(دی۱۴۰۲)
عشق چون آید برد هوش دل فرزانه را     دزد دانا میكشد اوّل ، چراغ خانه را
محـرم این هوش جـز بیهـوش نيست       مر زبان را مشتری جز گوش                                                                                                                                                                            پاسخ:اسلوب معادله

۱۸)با توجّه به بيت “هر كه جز ماهی ز آبش سير شد/ هر كه بیروزی است روزش دیر شد”: (دی۱۴۰۲)
الف)مفهوم واژۀ “سير” را بنویسيد.
ب)در مصراع دوم، مقصود از “روزی” …………………….. است كه با واژۀ ……………………….. در مصراع اوّل، مفهوم یکسان دارد.                                                                                                  پاسخ: الف)سیر: بیزار، خسته            ب)عشق / آب 

۱۹)معادل معنایی واژه های مشخّص شده را بنویسيد. (دی۱۴۰۲)
الف)دزد دانا میكشد اوّل چراغ خانه را
ب)غنچۀ خاموش بلبل را به گفتار آورد                                                                                                                                                                                                                        پاسخ:  الف)میکشد=خاموش کردن             ب)خاموش=ساکت

۲۰) آرايۀ ادبي مناسب با هر بيت را برگزيده، در برابر آن بنويسيد.(يک آرايه، اضافه است) (شهریور۱۴۰۱)
ب)شانه ميآيد به کار زلف در آشفتگي آشنايان را در ايّام پريشاني بپرس
پاسخ:اسلوب معادله 

۲۱)آراية ادبي مناسب با هر بيت را برگزيده، در برابر آن بنويسيد. (يك آرايه، اضافه است) (دی ۱۴۰۱)
ب)عشق بر يك فرش بنشاند گدا و شاه را سيل يکسان ميکند پست و بلند راه را
پاسخ:اسلوب معادله

۲۲)نوع “ان”مشخص شده در کدام گزینه یکسان نیست؟(خردا۱۴۰۳)                                                                                                                                                                            الف) سراسر همه دشت بریان شدند / پر آن چهر خندانش گریان شدند                                                                                                                                                                            ب)من به هر جمعیتی نالان شدم/جفت بدحالان و خوشحالان شدم

پاسخ:گزینه ب

۲۳)  آراية ادبی درست را از داخل کمانک انتخاب کنید. (خردا۱۴۰۳)                                                                                                                                                                                الف) عشق بر یک فرش بنشاند گدا و شاه را / سیل یکسان می کند پست و بلند راه را (اسلوب معادله/ متناقض نما )                                                                                                    پاسخ:اسلوب معادله

۲۴)جاهای خالی را با واژهای مناسب پر کنید  (خردا۱۴۰۳)                                                                                                                                                                                          الف) واژهای مشخص شده در بیت “نی حریف هر که از یاری برید /پرده هایش پرده های ما درید آرایه ادبی……………….. دارند.                                                                                                    پاسخ:جناس همسان(تام)

۲۵)معنای ابیات زیر را به نثر روان بنویسید (خردا۱۴۰۳)                                                                                                                                                                                              ج)نی حدیث را پر خون میکند                                                                                                                                                                                                                                  پاسخ: ج) (نی انسان کامل/ مولانا)داستان راه دشوار عشق را بیان میکند.                                                                                                                                                                        

۲۶)مفهوم بیت زیر از کدام گزینه دریافت میشود  (شهریور۱۴۰۳)                                                                                                                                                                                 در ره عشق نشد کس به بقین محرم راز        هرکسی برحسب فکر گمانی دارد                                                                                                                                                              الف) هرکسی از ظن خود شد یار من         از درون من نجست اسرار من                                                                                                                                                                          ب)سر من از ناله من دور نیس                 لیک چشم و گوش را ان نور نیست                                                                                                                                                                    پاسخ:گزینه الف

۲۷)معنای ابیات زیر را به نثر روان بنویسید(شهریور۱۴۰۳)                                                                                                                                                                                           ه)محرم این هوش جز بی هوش نیست                                                                                                                                                                                                        پاسخ:تنها عاشق واقعی محرم حقیقت عشق است

۲۸)معني كلمة مشخص شده در بیت زير را، از داخل كمانک انتخاب كنید. (دی۱۴۰۳)
ني حريف هركه از ياری بريد /پرده هايش پرده های ما دريد (دشمن- همدم-رقیب)                                                                                                                                                              پاسخ:همدم

۲۹)مفهوم مناسب هر بیت را از ستون “ب” انتخاب كنید. (يک مفهوم در ستون “ب” اضافي است) (دی۱۴۰۳)
الف)هر كه جز ماهي ز آبش سیر شد /هر كه بی روزی است روزش دیر شد                                                                                                                                                                    پاسخ:اشتیاق پايان ناپذير عاشق                                                                                                                                                                                                                                         

۳۰)معنای ابیات زیر را به نثر روان بنویسید (دی۱۴۰۳)                                                                                                                                                                                                 ح)در غم ما روزها بي گاه شد / روزها با سوزها همراه شد                                                                                                                                                                                    پاسخ:ح)عمر ما با غم و درد عاشقي سپری شد                                                               
                                                                                                                                                                                                              

درس هفتم

۱)در همة گزينه ها به جز …… جمله هاي با الگوي «نهاد+ مفعول+ مسند+ فعل» ديده ميشود. (خرداد۱۴۰۱)
١) محبت چون به غايت رسد، آن را عشق خوانند .                                                                                                                                                                                                    ٢)به عشق نتوان رسيدن تا از معرفت و محبت دو پاية نردبان نسازد .
٣)همواره عشق قديم را موضوع صحيفة شعر خود مي گرداند
4) آتش عشق او را چنان گرداند كه همة جهان، آتش ببینند

پاسخ:٢) به عشق نتوان رسيدن تا از معرفت و محبت دو پاية نردبان نسازد

۲)هريك از آثار «قصه هاي دوشنبه، در حياط كوچك پاييز در زندان، في حقيقه العشق و قصة شيرينِ فرهاد»، با كدام يك از توضيحات زير متناسب است؟(خرداد۱۴۰۱)
الف )كتابي است عرفاني از شيخ شهاب الدين سهروردي

پاسخ:الف) في حقيقه العشق

۳)مفهوم كدام بيت با عبارت «وصول به حسن ممكن نشود ؛ الّا به واسطة عشق و عشق هركس را به خود راه ندهد»، يكسان است؟(خرداد۱۴۰۱)
1: بيــم آن اســت كــز غــــم عشـــقت           ســــر بــــرآرد دلــــم بـه شيــدايــي
2:من كه هر آنچــه داشتــم اول ره گذاشتـم     حال براي چون تويی اگر که  لايقــم بگوـ
3:بي عشق زيستن را جز نيستي ، چه نام است؟    يعنـي اگر نبـاشي کار دلم تمام است
4:مـي توانـد حلقـه بــر در زد حريم حسن را در رگ جان، هركه را چون زلف پيچ و تاب هست

پاسخ: گزينة٤)ميتواند حلقه بر در زد حريم حسن را در رگ جان، هركه را چون زلف پيچ و تاب هست

 

۴) نقش دستوری واژه های مشخّص شده را در جملۀ زير، بنويسيد. (شهریور۱۴۰۱)
“او بندۀ خود را عاشق خود کند، آنگاه بر بنده عاشق باشد و بنده را گويد: تو عاشق و محبّ مايي.”                                                                                                                                         پاسخ:عاشق: مسند/ بنده: متمّم. 

۵)معنای ابیات زیر را به نثر روان بنویسید  (شهریور۱۴۰۱)                                                                                                                                                                                             ت)وصول به حُسن ممکن نشود الّا به واسطۀ عشق                                                                                                                                                                                                    پاسخ:ت)رسيدن به زيبايي، تنها به وسيلۀ عشق، امکان پذير است

۶)نوع حذف در مصراع نخست بيت زير، به قرينة لفظي است يا معنايي؟ (۱۴۰۱دی)
“آيينة نگاهت، پيوند صبح و ساحل        لبخند گاه گاهت، صبح ستاره باران”                                                                                                                                                                       پاسخ:معنایی

۷)آراية ادبي مناسب با هر بيت را برگزيده، در برابر آن بنويسيد(يك آرايه، اضافه است)  (۱۴۰۱دی)                
پ)در عالم پير، هرکجا برنايي است عاشق بادا که عشق خوش سودايي است                                                                                                                                                                   پاسخ:ایهام

۸)با توجّه به متن زير، چرا عين القضات همداني، عشق ورزی را در عرفان واجب دانسته است؟ (۱۴۰۱دی)
“ای عزيز، به خدا رسيدن فرض است و لابد هرچه به واسطة آن به خدا رسند، فرض باشد به نزديك طالبان. عشق، بنده را به خدا برساند؛ پس عشق از بهر اين معني، فرضِ راه آمد.                               پاسخ: زيرا عشق را واسطۀ رسيدن به خدا ميداند

۹) معنای ابیات زیر را به نثر روان بنویسید (۱۴۰۱دی)                                                                                                                                                                                                  ت)عشق هرکسي را به خود راه ندهد و به همه جايي مأوا نکند.                                                                                                                                                                                    پاسخ:ت)و عشق هركسي را نميپذيرد و در هرجايي اقامت نميكند

۱۰)كدام معنی از واژۀ “سامان” در مصراع با جان بودن به عشق در سامان نيست برنمی آيد؟(خرداد۱۴۰۲) 
الف) امکان        ب) درخور       پ)مصلحت             ت) ميسّر                                                                                                                                                                                        پاسخ:مصلحت

۱۱)نام آفرينندگان آثاری را كه نويسندۀ آنها نادرست ذكر شده، بنويسيد.(خرداد۱۴۰۲) 
بخارای من، ايل من: محمّد بهمن بيگی/ تذکر ة االوليا: عطّار/ تمهيدات: شهابالدّين سهروردی/ قصّۀ شيرين فرهاد: نظامی                                                                                                            پاسخ:تمهیدات: عین القضات همداني. 

۱۲) معنای ابیات زیر را به نثر روان بنویسید (خرداد۱۴۰۲)                                                                                                                                                                                             پ)حيات از عشق میشناس و ممات بی عشق میياب.                                                                                                                                                                                                  پاسخ: پ)زندگي را حاصل عشق بدان و مرگ را در عاشق نبودن، جستوجو كن

۱۳)در هر یک از ابيات زیر، نوع حذف فعل (قرینة لفظی/ معنایی) را مشخّص کنيد.(شهریور۱۴۰۲)  
ب)ای جویبار جاری! زین سـایه برگ مگریز کاین گونه فرصت از کـف دادند بی شماران                                                                                                                                                            پاسخ:معنایی

۱۴)در عبارت زیر، نقش دستوری کلمات مشخّص شده را بنویسيد.(شهریور۱۴۰۲)  
 آنگاه که آتش عشق او را چنان گرداند که همه جهان، آتش بيند.                                                                                                                                                                                     پاسخ: چنان=مسند/جهان=مفعول

۱۵)مفهوم مشترک ابيات زیر را بنویسيد.(شهریور۱۴۰۲)  
الف)صبر بر داغ دل سوخته باید چون شمع     الیـــق صحبت بـــزم تـو شـدن آسـان نيست
ب)میتواند حلقه بر در زد حریم حُـسن را          در رگ جان، هر که را چون زلف پیچ و تاب هست                                                                                                                                             پاسخ:تحمّل سختيها و دشواری های راه عشق/ شایستة عشق بودن عاشقان دلسوخته/ فقط عاشقان واقعي به حریم حسن معشوق راه ميیابند.

۱۶) معنای ابیات زیر را به نثر روان بنویسید (شهریور۱۴۰۲)                                                                                                                                                                                          د)در عشق قدم نهادن کسی را مسلّم شود که با خود نباشد                                                                                                                                                                                       پاسخ:د)کسي ميتواند در راه عشق قدم بگذارد که به تعلّقات ظاهری بيتوجّه باشد.(ترک تعلّقات دنیوی)

۱۷) معنا و مفهوم ابیات زیر را به نثر روان بنویسید  (دی۱۴۰۲)                                                                                                                                                                                    ه)در عشق قدم نهادن، كسی را مسلّم شود كه با خود نباشد و ترک خود بکند.                                                                                                                                                                پاسخ: ه)کسی میتواند در مسیر عشق وارد شود  که خودش را نادیده گرفته باشد. و خود را فراموش کند.

۱۸)با توجّه به عبارت زیر، به پرسشها پاسخ دهيد.(دی۱۴۰۲)
“محبّت چون به غایت رسد، آن را عشق خوانند. عشق خاص تر از محبّت است و محبّت خاص تر از معرفت است.به عالم عشق نتوان رسيدن تا از معرفت و محبّت دو پایۀ نردبان نسازد.”
الف)سهروردی، شرط دستیابی به عالم عشق را چه میداند؟    ب)از نظر نویسنده، نهایت محبّت چه نام دارد؟                                                                                                                        پاسخ: الف)ساختن دو نردبان از معرفت و محبت،      ب)عشق

۱۹)معادل معنایی واژه مشخص شده در بیت (چه نیکو گفت با جمشید دستور/که نادان نه شیون باد و نه سور) در کدام گزینه نیامده است؟ (خرداد۱۴۰۳)
الف) در نفیرم مرد و زن نالیده اند
ب) فریاد و فغان مرحبا و افرین به اسمان بلند شد
ج) وین نغمه محبت بعد از منو تو ماند
پاسخ: گزینه ج

۲۰)واژه های مشخص شده در دو جمله زیر خلق کننده کدام ارایه ادبی مشترک هستند؟(خرداد۱۴۰۳)
الف) بدان که از جمله نام های حسن یکی جمال است و یکی کمال.
ب) بی آتش قرار ندارد و در اتش وجود ندارد.
پاسخ: سجع

۲۱)ا توجه به ستون الف مفهوم مناسب هر بیت در ستون ب را مشخص کنید(خرداد۱۴۰۳)
ج) سودای عشق از زیرکی جهان ارزد و دیوانگی عشق بر همه عاقل ها افزون آید
پاسخ: برتری عشق بر عقل

۲۲)معنای ابیات و عبارات زیر را به نثر روان بنویسید (خرداد۱۴۰۳)
ب) عشق هرکسی را به خود راه ندهد
پاسخ: هرکسی لیاقت عاشق شدن ندارد

۲۳)مصراع نخست بیت زیر را مرتب کنید (خرداد۱۴۰۳)
از_باران_برگ_در_مهربان تر_ای_بوسه های  بیداری ستاره در چشم جویباران
پاسخ: ای مهربان تر از برگ در بوسه های باران

۲۴)نقش ضمیر پیوسته در مصراع (بعد از این وادی توحید ایدت) مشابه کدام گزینه…………. است؟ (شهریور۱۴۰۳)
الف) در عشق کسی قدم نهد کش جان نیست
ب) آن خضر که فرخنده پی اش نام نهادند
پاسخ: گزینه الف

۲۵)بیت زیر را کامل کنید (شهریور۱۴۰۳)
ایینه نگاهت پیوند صبح و ساحل                 …………………………….
پاسخ: لبخند گاه گاهت صبح ستاره باران

۲۶)رایه های ادبی را از داخل کمانک انتخاب کنید(دی۱۴۰۳)
ج) عشق به همه جایی ماوا نکند و به هر دیده روی ننماید (مجاز/جناس)
پاسخ: مجاز

۲۷)نام نویسنده های زیر را بنویسید(دی۱۴۰۳)
الف) تمهیدات:
پاسخ: عین القضات همدانی

درس هشتم

۱)در هريك از موارد زير، املاي يك واژه نادرست است؛ آن را بيابيد و درست آن را بنويسيد.(خرداد۱۴۰۱)
الف) پيرمرد از داخل كاذية روي ميز ، يك پاكت كهنه را برداشت و حوالة مخارج قريب شش ماه من را نوشت .                                                                                                                             پاسخ:کازیه

۲)معني هريك از ابيات و عبارات زير را به نثر روان بنويسيد.(خرداد۱۴۰۱)                                                                                                                                                                          د)چه استبعادي دارد كه روزي خاطراتي از سفر ماه هم بنويسم!                                                                                                                                                                                    پاسخ: د)بعيد نيست كه به زودي خاطرات سفر ماه را هم بنويسم 

۳)هريك از موارد زير، با كدام مورد در جدول داده شده مفهوم مشتركي دارد؟ (يك مورد در جدول اضافي است) (خرداد۱۴۰۱)
الف) كاووس كياني كه كياش نام نهادند كي بود؟ كجا بود؟ كياش نام نهادند؟                                                                                                                                                                      پاسخ:راستي خاتم فيــروزة بواسـحاقي خوش درخشيد ولي دولت مستعجل بود 

۴)مراد از “سَر پر زدن” در عبارت “به قول بيرجندی ها در اين دو شهر، تنها، يک سرپَ ری زديم” چيست؟  (شهریور۱۴۰۱)                                                                                                          پاسخ:توقف کوتاه

۵)نويسنده در عبارت زير، به فرمانبرداری ساکنان “کرانه های فرات” از کدام حکومت اشاره ميکند؟ (دی۱۴۰۱)
“کرانه های فرات، خط از کرانة رود تيبر ميخواندند.”                                                                                                                                                                                                        پاسخ:روم

۶)در هريك از موارد زير، املای درست را از داخل کمانك برگزينيد. (دی۱۴۰۱)
پ) چه خوش گفته اند که (امپراتوری ها/ امپراطوری های) بزرگ هم مانند آدم های ثروتمند، از سوءهاضمه ميميرند.                                                                                                                  پاسخ:امپراتوری ها

۷)“ضرورت توسّل به مرشد و مراد”از مفهوم كدام بيت برمی آيد؟ (خرداد۱۴۰۲)
الف) در عالم پير، هركجا برنايی است عاشق بادا كه عشق خوش سودايی است
ب)آيين طريق از نفس پير مغان يافت آن خضر كه فرخنده پیاش نام  نهادند                                                                                                                                                                          پاسخ:ب) یا آیین طریق از نفس پیر مغان یافت/ آن خضر كه فرخنده پياش نام نهادند

۸)در عبارات زير، جاهای خالی را ، بهدرستی، پُر كنيد.(خرداد۱۴۰۲)
الف) كتاب “بينوايان” اثر …………………. است                                                                                                                                                                                                            پاسخ:ویکتور هوگو

۹) آرایه های ادبی به کار رفته در ستون “ب “به کدامیک از بيت های ستون “الف”مربوط میشود؟ (شهریور۱۴۰۲)
ب) کاوس کيانی که کی اش نام نهـــادند/ کی بود؟ کجــا بود؟ کیاش نام نهــادند                                                                                                                                                                پاسخ:جناس همسان(تام)            

۱۰)در عبارتهای زیر امالی دو واژه، نادرست است. درست هریک را بنویسيد.(دی۱۴۰۲)
د)همچنان كه میتوانست او، اگر میخواست / كان كمند شست خمّ خویش بگشاید                                                                                                                                                              پاسخ:شصت

۱۱)جاهای خالی را با واژه های مناسب پر کنید (شهریور۱۴۰۳)
ب) در جمله با راه اهن به بروکسل، پایتخت بلژیک می رفتیم واژه مشخص شده ارایه………… دارد
پاسخ: مجاز

۱۲)معنی واژه مشخص شده در کدام گزینه به درستی آمده است؟(شهریور۱۴۰۳)
الف) بگرای چو اژدهای گرزه(خشمگین)
ب) نی حریف هر که از یاری برید(رقیب)
ج) چه استعبادی دارد که عمری باشد و روزی خاطراتی از سفر ماه هم بنویسیم(دور دانسن)
د)پاداش هر زخمه سنگی را دست های کریم تو میوه ای چند شیرین ایثار کند.(جراحت)
پاسخ: گزینه ج

۱۳)در عبارت(رم پایخت ایتالیا شهری است قدیمی، دیوارهای قطور و باورهای دودخورده ان به زبان حال بازگو میکند که روزگاری از فراز همین برج ها، فرمان به سواحل دریای سیاه داده می شده) موارد خواسته شده را بیابید(شهریور۱۴۰۳)
الف) بدل: ب) معطوف
پاسخ: الف) پایتخت ایتالیا      ب) باورهای دودخورده آن 

۱۴)قسمت مشخص شده در هر عبارت یبانگر کدام ارایه ادبی است؟ (شهریور۱۴۰۳)
ب) از بیم عقرب جراره دموکراسی قرن بیستم، ناچار شده به مار غاشیه حکومت سرهنگ ها پناه ببرد
پاسخ: ب) تشبیه(اضافه تشبیهی)

۱۵)معنای ابیات و عبارات زیر را به نثر روان بنویسید(شهریور۱۴۰۳)
و) هنگام چریغ آفتاب در کنار قنات حسنی در شهر سیرجان اتراق می کردیم
پاسخ:
و) هنگام طلوع افتاب در کنار قنات حسنی در شهر سیرجان اقامت کوتاه می کردیم

 

۱۶)در کدام یک از عبارات زیر غلط املایی وجود دارد؟ درست آن را بنویسید (دی۱۴۰۳)
الف) دیوارهای کهن روم که هنوز تاق ضربی دروازه های آن باقی است
ب) اشتری، گرگی و روباهی از روی مصاحبت، مسافرت کردند
پاسخ: الف) طاق

۱۷)نوع حدف فعل را در عبارات زیر مشخص نمایید(دی۱۴۰۳)
ب) نشان تجارت خانه داشت، نه کاغذ بزرگ بود، نه ماشین تحریر و نه ماشین نویس
پاسخ: لفظی

۱۸)ارایه ادبی درست را از داخل کمانک انتخاب کنید(دی۱۴۰۳)
ب) آیین طریق از نفس پیر مغان یافت/آن خضر که فرخنده پی اش نام نهادند(تضمین/تلمیح)
پاسخ: تلمیح

 

درس نهم

۱)هريك از موارد زير، با كدام مورد در جدول داده شده مفهوم مشتركي دارد؟ (يك مورد در جدول اضافي است)   (خرداد۱۴۰۱)                                                                                                    ب)حتي درختش، غارش، كوهش، هر صخرة سنگش و سنگريزه اش آيات وحي را بر لب دارد                                                                                                                                                 پاسخ: من نمازم را وقتي ميخوانم / كه اذانش را باد گفته باشد سر گلدستة سرو/ … 

۲)در هريك از موارد زير، املاي يك واژه نادرست است؛ آن را بيابيد و درست آن را بنويسيد (خرداد۱۴۰۱)                                                                                                                                  ب)پس از عزيمت رضاشاه همة تبعيدي ها رها شدند و به ايل و اشیره بازگشتن                                                                                                                                                                 پاسخ: عشیره

۳)  نوع “حذف” را در هريک از عبارات زير، مشخّص نماييد. (شهریور۱۴۰۱)
الف) زندگي، سخت آلوده است و انسان ماندن، سخت دشوار.                                                                                                                                                                              پاسخ: لفظی

۴) معني ابيات و عبارات زير را به نثر روان بنويسيد.(شهریور۱۴۰۱)
الف)از شنيدن اسم شهر، قند در دلم آب ميشد.                                                                                                                                                                                                       پاسخ:الف) از شنيدن اسم شهر، لذّت ميبردم (خوشحال ميشدم).

۵)در نوشته زیر مفهوم کنایی قسمت های مشخص شده را به ترتیب بنویسید (دی ۱۴۰۱)
(بعد از حکیم اسرار همه چشم ها به او بود که حوزه حکمت را او گرم نگاه دارد)
پاسخ: امید داشتن /رونق بخشیدن

۶)عبارت (ناله های گریه الود ان روح دردمند و تنها را میشنوم ناله های ان امام راستین و بزرگم را که همچون این شیعه گمنام و غریبش در کنار ان مدینه پلید و در قلب ان کویر بی فریاد سردر حلقوم چاه می برد و می گریست)یاداور کدام موضوع مشهور است؟ (دی ۱۴۰۱)
پاسخ: اشاره به گریستن حضرت علی در حالی که سر درون چاه می برد

۷)معنی و ابیات و عبارات زیر را به نثر روان بنویسید(دی ۱۴۰۱)
ث) پامان به ده باز نشده بود و در شهر دست و پاگیر نشده بودیم
پاسخ: هنوز به ده رفت و امد داشتیم و گرفتار شهرنشینی نشده بودیم

۸)معنی واژه های مشخص شده را بنویسید (خرداد۱۴۰۲)
الف) باز زین و برگ و را بر گرده کهرها و کرندها نهادند
پاسخ: الف) اسب یا استری که به رنگ سرخ تیره است

۹)در هریک از جمله های زیر، املای درست را از داخل کمانک برگزینید (خرداد۱۴۰۲)
الف) پس از او عموی بزرگم برجسته ترین شاگرد (حوزه، حوضه) ادیب بزرگ بود
پاسخ: حوزه

۱۰) عبارت(شاهین تیزبال افق ها بودم. زنبور طفیلی شدم و به کنجی پناه بردم) یادآور کدام (ضرب المثل) فارسی است؟ (شهریور۱۴۰۲)
پاسخ: از عرش به فرش آمدن

۱۱)درستی و نادرستی موارد زیر را مشخص کنید. (شهریور۱۴۰۲)
ب) مفهوم عبارت (ان باغ پر از گل های رنگین و معطر شعر و احساس در سموم سرد این عقل بی درد پژمرد و صفای اهورایی ان همه زیبایی ها به این علم عددبین مصلحت اندیش آلود) به برتری عقل برعشق و احساس تاکید دارد.
پاسخ: نادرست

۱۲)با توجه به معنی واژه درست را انتخاب کنید (دی۱۴۰۲)
ب) روز و شب با فخر و (مباحات_مباهات) به تصدیقم می نگریست.
پاسخ:مباهات

۱۳)با توجه به نوشته زیر، به پرسش ها پاسخ دهید:(دی۱۴۰۲)
د) در این عبارت حذف فعل، به قرینه لفظی است یا معنوی
پاسخ: د) لفظی

۱۴)در عبارات زیر، جاهای خالی را، به درستی پر کنید(دی۱۴۰۲)
الف) کتاب«بخارای من ایل من» اثر…………….. است
پاسخ: محمد بهمن بیگی

۱۵)جای خالی را با واژه های مناسب پر کنید (خرداد۱۴۰۳)
ج) در عبارت «در آن هنگام که بهار حیات علمی و اجتماعی اش فرارسیده بود، ناگهان منقلب شد» واژه……………مشبه به است
پاسخ: ج) بهار

۱۶)با توجه به متن درس «بوی جوی مولیان» مفهوم مشترک «اب جیحون فرونشست و ریگ آموی پرنیان شد» چیست؟ (خرداد۱۴۰۳)
پاسخ: فراهم شدن زمینه بازگشت یا برطرف شدن مشکلات یا آسان شدن کارها

۱۷)در کدام یک از گزینه های زیر صفت مضاف الیه دیده می شود؟ (شهریور۱۴۰۳)
الف) جلد دوم کتاب بینوایان. ب) غرفه بلند آسمانش
ج) چشمه ابی سرد
پاسخ: ج

۱۸)کتاب کویر اثر دکتر علی شریعتی سفرنامه است یا حسب حال؟(شهریور۱۴۰۳)
پاسخ: حسب حال

۱۹)معنای واژه های مشخص شده را بنویسید (دی۱۴۰۳)
ب) در چهارسالگی پشت قاش زین نشستم
پاسخ: قاچ قسمت برآمده جبوی زین، کوهه زین

۲۲)معنی و مفهوم ابیات و عبارات زیر را به نثر روان بنویسید(دی۱۴۰۳)
ج) قندیل زیبای پروین سر زد
پاسخ: ج) ستارگان پروین همچون چهل چراغی طلوع کرد