علت اسهال چیست؟ + درمان سریع اسهال

ستاره | سرویس سلامت – بسیاری از مردم یک یا دو بار در سال به اسهال مبتلا می‌شوند و به طور معمول دو یا سه روز طول می‌کشد و با داروهای بدون نسخه درمان می‌یابند. برخی دیگر از افراد به عنوان بخشی از بیماری سندرم روده تحریک پذیر و یا سایر بیماری‌های مزمن روده بزرگ، به اسهال مبتلا هستند.

 

تقسیم بندی انواع اسهال

پزشکان اسهال را در سه دسته ی “اسمزی” (Osmotic) ، “ترشحی” (Secretory) و یا “اگزوداتیو” (Exudative) طبقه بندی می‌کنند.

• اسهال اسمزی به این معناست که چیزی داخل روده وجود دارد که آب بدن را داخل روده می‌کشد. به عنوان مثال آبنبات های رژیمی یا آدامس که به عنوان جایگزینی برای قند‌هایی مانند “سوربیتول” استفاده می‌شوند، از این دسته مواد هستند. آب نبات‌های رژیمی توسط بدن جذب نمی‌شوند اما باعث کشیده شدن آب بدن به روده و در نتیجه اسهال می‌شوند.
• اسهال ترشحی زمانی اتفاق می‌افتد که بدن آب را به صورت پیش‌بینی نشده و غیر طبیعی به روده ترشح کند. بسیاری از عفونت‌ها، داروها و سایر شرایط مختلف می‌تواند باعث اسهال ترشحی شود.
• اسهال اگزوداتیو به وجود خون و چرک در مدفوع بر می‌گردد. این مورد به علت بیماری‌های التهابی روده مانند بیماری کرونCrohn  و یا کولیت اولسراتیو Ulcerative colitis و چندین نوع عفونت اتفاق می‌افتد.

 

چه عاملی باعث ایجاد اسهال می شود؟

شایع‌ترین علت اسهال یک ویروس است که باعث عفونت روده می‌شود. عفونت معمولا دو روز طول می‌کشد که گاهی اوقات “آنفلوانزای روده” (Intestinal flu) یا “آنفلوانزای معده” (Stomach flu) نیز نامیده می‌شود.

اسهال ممکن است از موارد زیر ناشی شود:

• عفونت‌هایی که توسط باکتری‌ها ایجاد می‌شوند. (علت بسیاری از مسمومیت‌های غذایی)
• عفونت‌هایی که توسط ارگانیسم‌های دیگر ایجاد می‌شوند.
• خوردن غذاهایی که سیستم گوارش را بر هم بزند.
• آلرژی به غذاهایی خاص
• داروها
• پرتو درمانی
• بیماری‌های روده (بیماری کرون، کولیت اولسراتیو)
• سوء جذب (که در آن بدن قادر به جذب، به اندازه‌ کافی از مواد مغذی از مواد غذایی مصرف شده نیست.)
• پرکاری تیروئید
• برخی از سرطان‌ها
• استفاده نا به جا از ملین‌ها
• مصرف الکل
• عمل جراحی دستگاه گوارشی
• دیابت
• مسابقات دو
• اسهال، به خصوص برای افرادی که سندرم روده تحریک پذیر دارند، ممکن است به دنبال یبوست اتفاق بیافتد.
  

 

علائم اسهال چیست؟

علائم اسهال را می توان به دو دسته‌ اسهال بدون عارضه (یا غیر جدی) و اسهال‌های بغرنج تقسیم کرد. اسهال‌های بغرنج می‌توانند نشانه‌ای برای بیماری‌های جدی‌تر باشند.

علائم اسهال بدون عارضه عبارتند از:

• نفخ شکم و دل پیچه
• مدفوع رقیق و یا شل
• مدفوع آبکی
• احساس فوریت برای دفع
• تهوع و استفراغ

علاوه بر علائم بالا، اسهال بغرنج علائم زیر را دارد:

• وجود خون، مخاط و یا مواد غذایی هضم نشده در مدفوع
• از دست دادن وزن بدن
• تب

در صورتی که بیش از ۲۴ ساعت دچار اسهال بودید و یا تب داشتید به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که استفراغ نیز داشتید و استفراغ مانع نوشیدن مایعات برای جایگزینی آب از دست رفته شود حتما به پزشک مراجعه فرمایید.

 

درمان اسهال

اگر شما با یک مورد بیماری اسهال ملایم رو به رو شده‌اید می‌توانید به بیماری اجازه دهید که مسیر طبیعی خود را طی کند و یا از داروهای بدون نسخه استفاده کنید. برای استفاده از داروهای بدون نسخه، حتما دستورالعمل روی جعبه را مطالعه فرمایید. علاوه بر این شما باید شش لیوان (لیوان ۲۰۰ میلی لیتری) مایعات در روز بنوشید. آب میوه بدون پالپ، نوشیدنی‌های گازدار بدون کافئین و سوپ‌های گوشت و سبزیجات رقیق می‌تواند گزینه‌ خوبی باشند. سوپ مرغ بدون چربی، چایی و عسل (به یاد داشته باشید که عسل برای کودکان زیر یک سال بسیار خطرناک است) و نوشیدنی‌های انرژی‌زا و ورزشی نیز گزینه‌های خوبی هستند. به جای مصرف نوشیدنی همزمان با صرف غذا، بین وعده‌های غذایی مایعات مصرف کنید. به صورت متوالی و کم‌کم مقداری مایعات بنوشید.

 

 

چگونه از ناراحتی های مقعدی ناشی از اسهال رهایی یابیم؟

اگر به علت انجام عمل دفع مکرر در ناحیه‌ مقعد دچار زخم شدید و یا درد، خارش و سوزش دارید و یا دچار درد در هنگام عمل دفع هستید، موارد زیر می تواند به شما کمک کند:

1. حمام آب گرم بگیرید. بعد از آن، آن ناحیه را با یک حوله نرم و تمیز خشک کنید (مالش ندهید و فقط خشک کنید.)
2. از کرم‌های هموروئیدی و یا وازلین سفید، در این ناحیه استفاده کنید.
   

 

اسهال تهدیدی برای سلامتی

اسهال منجر به از دست رفتن مقدار زیادی آب و مواد غذایی از بدن می‌شود. اگر بیمار در طول روز بیشتر از ۳ بار مدفوع آبکی را دفع کند و مایعات به اندازه کافی دریافت نکند، دچار کم آبی بدن شده و اگر به موقع درمان نشود منجر به عوارض وخیمی می‌شود.

اگر شما دچار اسهال هستید و هر کدام از علائم زیر را (علائم کم آبی بدن را) مشاهده کردید، به پزشک مراجعه فرمایید:

• ادرار تیره
• مقدار کم ادرار
• تپش قلب
• سردرد
• خشکی پوست
• کج خلقی و زود رنجی
• سردرگمی

نشانه‌های کم آبی در کودکان عبارتند از:

• خشکی دهان و زبان
• چشم‌ها یا گونه‌های گود افتاده
• عدم و یا کاهش تولید اشک
• کم شدن تعداد خیس کردن پوشک
• کج خلقی و یا بی حالی

اگر پوست کودک را به آرامی نیشگون بگیرید و رها کنید، پوست برای چند لحظه به همان حالت می‌ماند و صاف نمی‌شود.

 

چه زمانی در مورد بیماری اسهال به پزشک مراجعه کنیم؟

بعضی از موارد بیماری اسهال به مراقبت‌های پزشکی نیاز دارد. اسهال می‌تواند به سرعت آب و الکترود‌های بدن (مانند سدیم و پتاسیم) را که بافت‌های بدن برای داشتن عملکرد مناسب به آنها نیاز دارند، تمام کند. افراد کم سن و سال، مسن و یا بیمار ممکن است با جایگزین کردن مایعات از دست رفته مشکل داشته باشند. همچنین زمانی که اسهال برای چند هفته طول می‌کشد و یا حاوی خون است می‌تواند نشانه بیماری حاد تری باشد. در این موارد بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

منبع: خبرنامه شفاجو