نویسنده: ابوالفضل ناظمی
بروزرسانی: ۱۱ مرداد ۱۴۰۱
امام صادق درباره محاصره شدن سيدالشهدا در روز تاسوعا فرموده است: «تاسوعا روزى است كه حسين (ع) و اصحاب او در كربلا محاصره شدند. سپاه شاميان بر ضد آنان گرد آمدند. ابن زياد و عمر سعد نيز از فراهم آمدن آن همه سواران خوشحال شدند و آن روز، حسين و يارانش را ناتوان شمردند و يقين كردند كه ديگر براى او ياورى نخواهد آمد و عراقيان نيز او را پشتيبانى نخواهند كرد».
تاسوعا یعنی چه؟
اکثر قریب به اتفاق اهل لغت این تصور را داشته‌اند که چون عشر و عاشر از یک ریشه‌اند و واقعه کربلا هم در دهم ماه محرم اتفاق افتاده است پس عاشورا یعنی دهم محرم؛ و بر همین قیاس تاسوعا را نیز که با تسع و تاسع شباهت ظاهری دارند روز نهم ماه محرم گفته‌اند. اما این معانی اشتباه است.
اتسع به فتح الف یعنی گروه‌های ۹ نفره شدند. اما اتسع به کسر الف یعنی وسعت پیدا کرد – گشاد شد – فراخ گردید. اتساع یعنی گسترده شدن و گشاد شدن. بالا رفتن ظرفیت. اتساع شرائین؛ یعنی رگ‌ها گشاد شدند و ظرفیت شان برای عبور خون زیاد باشد. التاسوع چیزی که فراخی و گستردگی و ظرفیت اش زیاد باشد؛ و بالاخره التاسوعا یعنی جایی که بتوان ظرفیت را بالا برد و فراخی ایجاد کرد؛ و تاسوعا این معنی را پیدا می‌کند: روزی که ظرفیت بالا می‌رود و در سینه‌ها فراخی ایجاد می‌شود و به جای تنگی، وسعت می‌یابد.
این دو نام از ابداعات امام سجاد (علیه‌السلام) است و اگر در بعضی از روایات از پیامبر اکرم (صلوات الله علیه و آله) از عاشورا گفته شده است، اکثرا جعلیات بنی‌امیه برای کم کردن اثرات عاشورای امام حسین (علیه السلام) است، اما در مورد تاسوعا تقریباً نداریم که قبلاً از امام سجاد (علیه السلام) لغت تاسوعا به کار برده شده باشد و این معنا از عاشورا و تاسوعا خیلی عاشقانه است…
تاسوعا چه روزی است؟
- ورود شمر به کربلا
از جمله وقایع روز تاسوعا وارد شدن شمر بن ذى الجوشن با نامه ابن زیاد در باب قتل امام حسین (ع) به کربلاست. ابن سعد بر حسب آن نامه، مهیاى قتل آن حضرت شد. لاجرم وقت عصر بود که لشکر خود را بانگ زد که: یا خیل الله ارکبى و بالجنة ابشرى.
- روز وعده دیدار پیامبر
لشکر شمر سوار بر اسب شده و رو به سپاه سیدالشهداء آوردند در حالی که آن حضرت در پیش خیمه، شمشیر خود را در بر گرفته بود و سر به زانو نهاده بود و به خواب رفته بود. جناب زینب چون هیاهوى لشکر را شنید، نزد برادر دوید، عرض کرد: برادر مگر صداهاى لشکر را نمی شنوید که نزدیک شده اند. پس حضرت سر از زانو برداشت و خواهر را فرمود که ای خواهر اکنون رسول خدا را در خواب دیدم که به من فرمود: تو بسوى من خواهى آمد.
حضرت زینب تا این خبر را شنید، طپانچه بر صورت زد و واویلا گفت. حضرت فرمود که ای خواهر ویل و عذاب از براى تو نیست، صبر کن و ساکت باش، خدا تو را رحمت کند. پس جناب عباس را فرستاد تا تحقیق کند چه مطلب شده است. چون معلوم کرد که بناى قتل است، آن شب را حضرت از ایشان مهلت خواست که قدرى نماز و دعا و استغفار به جا آورد و بالجمله این روز، روز اندوه و حزن اهل بیت (ع) است.
- روز آمدن امان نامه برای فرزندان ام البنین (س)
در این روز شمر ملعون برای حضرت عباس (ع) و برادرانش امان نامه آورد. آن لعین خود را نزدیک خیام با جلالت حضرت اباعبدالله الحسین (ع) رسانید و بانگ برآورد: “أین بنو اختنا”: “پسران خواهر ما کجایند”؟ ولی آن بزرگواران جواب ندادند.
امام حسین (ع) فرمودند: جواب او را بدهید اگر چه فاسق است. حضرت عباس (ع) در جواب فرمودند: چه می گویی؟ شمر گفت: من از جانب امیر برای شما امان نامه آورده ام. شما خود را به خاطر حسین (ع) به کشتن ندهید. حضرت عباس (ع) با صدای بلند فرمود: “لعنت خدا بر تو و امیر تو (و بر امان تو ) باد. ما را امان می دهید در حالی که پسر رسول خدا را امان نباشد”؟!
آیا می‌دانید روز شهادت ابوالفضل العباس؛ تاسوعاست یا عاشورا؟
- روز آخرین مناجات های عاشقانه
در عصر تاسوعا امام (ع) برای به تعویق انداختن جنگ یک شب دیگر مهلت گرفتند. چون عمر سعد لشکر را آماده جنگ با امام (ع) نمود و معلوم شد که قصد جنگ دارد، حضرت به برادرش عباس (ع) فرمود تا یک شب دیگر مهلت بگیرد. پس حضرت عباس (ع) نزد سپاهیان دشمن بازگشت و از آنها شب عاشورا را برای نماز و عبادت مهلت خواست عمربن سعد درموافقت با این درخواست مردد بود وسرانجام ازلشکریان خود پرسید که: چه باید کرد؟ عمروبن حجاج گفت : سبحان الله اگر اهل دیلم (کنایه از مردم بیگانه) و کفار از تو چنین تقاضائی می کردند سزاوار بود که با آنها موافقت کنی.
قیس بن اشعث گفت: درخواست آنها را اجابت کن به جان خودم سوگند که آنها صبح فردا با تو خواهند جنگید. ابن سعد گفت: به خدا سوگند که اگر بدانم چنین کنند هرگز با درخواست آنها موافقت نکنم. عاقبت فرستاده ابن سعد به نزد حضرت عباس بن علی (ع) آمد و گفت: ما به شما تا فردا مهلت می دهیم اگر تسلیم شدید شما را به نزد عبیدالله بن زیاد خواهیم فرستاد و اگر سر باز زدید، دست از شما برنخواهیم داشت.
- روز خطابه امام حسین (ع) برای اصحابش
در عصر این روز امام حسین (ع) در جمع یاران خطبه ای قرائت فرمودند و اصحاب اعلام وفاداری نمودند.
