عید نوروز، زمان مبارکی است که مردم در آن جشن میگیرند، شادی میکنند و به یکدیگر عیدی میدهند. این واژه در زبان عربی، ریشه در کلمه «عود» به معنای بازگشت به پیروزیها و راحتیهای نخستین دارد. در باب این روز خاص در سنت ایرانیان، احادیث و روایات متعددی وارد شده است که نشانگر توجه به آئینها و سنتهای سایر ملل از سوی اسلام است؛ چنانکه در برخی روایات به اصل نو شدن و تجدید بهار طبیعت و همچنین جایگاه عید نوروز در اسلام اشاره میشود.
احادیث مجرب درباره عید نوروز
تقریبا اغلب ایرانیان با دعای تحویل سال نو آشنایی دارند اما درباره عید نوروز و نوع ادراک آن از دیدگاه ائمه اطهار (ع) نیز احادیثی وجود دارد که در ادامه به آنها میپردازیم.
حدیث پیامبر (ص) درباره عید نوروز
حدیث عید نوروز در کلام امام علی (ع)
در «کتاب دعائم الاسلام» از جانب شیخ صدوق نقل شده است: «برای حضرت علی (ع) هدیه نوروز آوردند. فرمود: «اين چيست؟». گفتند: «ای امیر مؤمنان! امروز، نوروز است». فرمود: «هر روزِ ما را نوروز سازید» و به این وسیله به نظر میرسد این عید از نظر امیر مومنان (ع) رسمیت داشته است».
روایتی دیگر نیز از امیرالمومنین علی (ع) پیرامون عید وجود وارد که ایشان میفرمایند:
کُلَّ یَومٍ لَا یُعصَیَ اللهُ تَعالَی فِیهِ فَهُوَ یَومُ عِیدٍ
هر روزی که در آن معصیت خدا نشود و گناهی انجام نگیرد آن روز عید است
حدیث امام صادق (ع) در مورد نوروز
در روایتی از شیخ طوسی در کتاب وسائل الشیعه، جلد 12 نقل شده است که امام صادق (ع) درباره نوروز فرمودند:
هنگامی که نوروز شد، غسل کن و لباس پاکیزه بپوش و خودت را خوشبو ساز و آن روز را روزه بدار. پس هنگامی که نماز ظهر و عصر و نافلههای آن را به جای آوردی، نمازی چهار رکعتی بگزار که در رکعت اوّل آن، سوره حمد و ۱۰ مرتبه سوره قدر را میخوانی. در رکعت دوم آن، سوره حمد و ۱۰ مرتبه سوره کافرون را میخوانی. در رکعت سوم آن، سوره حمد و ۱۰ مرتبه سوره توحید را میخوانی و در رکعت چهارم، سوره حمد را با سورههای فلق و ناس. پس از نماز هم سجده شکر میگزاری و دعا میکنی. {بدین صورت} گناهان پنجاهسالهات بخشوده میشود.
حدیث امام صادق (ع) درباره عید نوروز و فرج امام زمان (ع)
عجیبترین حدیث امام صادق (ع) درباره عید نوروز
در حدیث دیگری از مستدرک الوسائل، جلد اول، مفضّل (فرزند عمر) از امام صادق (ع) نقل میکند که خداوند بر حزقیل، وحی فرستاد که: «اين روز، روزى گرامى و بلندمرتبه نزد من است. با خود عهد كردهام هر مؤمنى در اين روز از من حاجتى بخواهد آن را برآورده سازم و آن روز، نوروز است».
روایت امام صادق (ع) از نوروز و اهمیت تاریخی آن
در تفسیر مجمع البیان به نقل از امام صادق (ع) گفته شده است که حادثه شگفت زنده شدن هزاران نفر از بنى اسرائیل قبل از اسلام ـ به فرمان خدا که در آیه 243 بقره به آن اشاره شده است ـ در نوروز رخ داده است. همچنین، ایشان میفرمایند که در یکى از شهرهاى شام، بر اثر رواج بیمارى طاعون، افراد بسیارى مردند. این بیمارى در حقیقت مجازاتى از طرف خدا براى آنها بود زیرا رهبر الهىشان آنها را به جهاد با دشمن فرا خوانده بود ولى آنان سرپیچى کرده بودند. در این میان هزاران نفر (طبق پارهاى روایات، ده هزار یا هفتاد هزار یا هشتاد هزار نفر) به بهانه گریز از طاعون از شهر خارج شدند و پس از فرار در خود احساس قدرت و استقلال نمودند. آنان با نادیده گرفتن اراده الهى و چشم دوختن به عوامل طبیعى دچار غرور شدند و خداوند آنها را نیز در همان بیابان با همان بیمارى نابود ساخت. سالیانى گذشت و حضرت حزقیل(ع) ـ یکى از پیامبران بنى اسرائیل ـ از آن جا عبور مى کرد و از خدا خواست که آنها را زنده کند. خداوند دعاى او را اجابت کرد. آن روزى که آنها زنده شدند، نوروز بود.