نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: 6 بهمن 1400
ستاره | سرویس گیاهان وحیوانات – شاه طوطی یا طوطی بزرگ اسکندر با نام علمی ( Psittacula eupatria) نوعی طوطی بزرگ است. زیستگاه اصلی این طوطی از پاکستان تا ویتنام است که کشورهای پاکستان، هند، سری لانکا، بوتان، نپال، بنگلادش، برمه، تایلند، لائوس و ویتنام را شامل می‌شود. علاوه بر این جمعیت‌هایی از طوطی‌های از قفس گریخته نیز در افغانستان، ایران، کویت، عربستان، ترکیه، امارات و یمن ساکن شده‌اند. هرچند جمعیت این گونه رو به کاهش به نظر می‌رسد ولی این کاهش آن‌چنان سریع نیست که آن را در شمار گونه‌های آسیب‌پذیر قرار دهد. جمعیت جهانی این گونه طوطی اندازه‌گیری نشده ولی گزارش‌ها از شمار بسیار آن در پاکستان و کمیابی در هندوستان حکایت دارد.
آشنایی با شاه طوطی (طوطی بزرگ اسکندر)
طول این پرنده ۵۸ سانتیمتر و رنگ اصلی‌اش سبز است و در جنس نر آن نوار سیاهی از بخش زیرین منقار منشعب شده و در پشت گردن به نوار قرمزی ارتباط می‌یابد. اگر از جوجگی با انسان باشند استعداد یادگیری واژه‌ها را دارند.
تکثیر شاه طوطی
تکثیر این گونه در درون پاسیو میسر است. این طوطی به احتمال بسیار برای نخستین بار در هندوستان اهلی شده است و سپس گونه اهلی آن توسط بازرگانان و برخی دریانوردان و یا پادشاهان و امرا به جاهای گوناگون جهان برده شده است. آسانی نگهداری و توقع اندک پرنده و زاد و ولد و تکثیر آسان و توانایی سازگاری آن با محیط‌های آب و هوایی گوناگون باعث شده است که پرورش آن در سرتاسر جهان رایج و متداول شود.
تعداد تخم‌ها: ۲ تا ۳ عدد.
زمان خوابیدن روی تخم‌ها: حدود ۲۸ روز.
مدت اقامت پرندگان جوان در آشیانه: حدود ۱۲ هفته.
تاریخچه پرورش شاه طوطی
این پرنده در حدود سه هزار سال پیش برای نخستین بار توسط مردم هندوستان اهلی گردید. در آغاز پادشاهان و خانواده‌های ثروتمند و اشرافی هندوستان به پرورش این پرنده پرداخته و روش تقلید صدا را به آن آموختند و سپس دیگر طبقات اجتماعی به این کار روی آوردند. یونانی‌ها نخستین ملت اروپایی بودند که با پرورش و نگهداری این پرنده آشنا شدند؛ چرا که این طوطی توسط جانشینان اسکندر از ایالت پنجاب به کشور یونان برده شد.
اسکندر مقدونی که در طی سال‌های۳۲۳-۳۵۶ پیش از میلاد زندگی می‌کرد، یکی از پادشاهان جهانگشای تاریخ است که پس از فتح میان رودان و امپراتوری ایران موفق شد سرزمین هند را به تصرف خود درآورد و در آن جا با این گونه طوطی که در هندوستان به وفور دیده می‌شد و دراروپا وجود نداشت آشنا شده و به تقلید صدای آن علاقه‌مند شده و بعدها جانشینان اسکندر آن را به یونان امروزی برده و به نام «طوطی اسکندر» به اروپاییان معرفی کردند.
در آن دوره پرورش این گونه طوطی بیشتر در میان اشراف و بزرگان دربار سلطنتی رایج و متداول بود. سقراط نخستین دانشمند غربی است که زیبایی پرنده و قدرت تقلید صدای آن را توصیف کرده است. احتمالا ملنگو (طوطی کوچک اسکندر) نیز که شباهت زیادی به شاه طوطی داشت در همان دوره تاریخی به اروپا راه یافته باشد. بعدها رومی‌ها دومین ملت اروپایی بودند که به پرورش و نگهداری از طوطی بزرگ اسکندر پرداختند. این گونه در سال ۱۷۶۶ میلادی توسط دانشمند معروف کارل لینه در رده بندی جهانی قرار گرفت.
گونه‌های شاه طوطی
۱. شاه طوطی معمولی
۲. شاه طوطی برمه
۳. شاه طوطی آندامان
۴. شاه طوطی نپال
۵. شاه طوطی سیامی
جنسیت شاه طوطی را چگونه بفهمیم؟
تعیین جنسیت در طوطی‌های بالغ به راحتی به وسیله حلقه دور گردن صورت می‌گیرد. رنگ پر و بال و حلقه دور گردن در این طوطی در سن سه سالگی به بالا مشخص می‌گردد. در برخی از شاه طوطی‌ها رنگ حلقه دور گردن در پرنده نر بین سن ۱۸ تا ۳۰ ماهگی کامل می‌شود و گاهی اوقات این حلقه در سن ۳۶ ماهگی کامل شده است. رنگ جوجه‌ها معمولا تا قبل از بلوغ شبیه رنگ پرنده ماده‌است. لذا تعیین جنسیت از روی حلقه دور گردن انحصاراً بعد از بلوغ امکان‌پذیر است.
سن شاه طوطی چگونه تعیین می‌شود؟
تعیین سن این گونه طوطی کار دشواری است و چنانچه پرنده شناسنامه داشته باشد، تعیین سن دقیق آن مقدور می‌شود و در غیر این صورت تعیین دقیق سن پرنده مقدور نیست. بدیهی است که برخی از صفات و مشخصات ظاهری می‌تواند جوان و یا مسن بودن پرنده را مشخص کند که البته این کار فقط توسط پرورش دهندگان حرفه‌ای ممکن است.
معمولا عنبیه چشم طوطی بزرگ اسکندر در جوجه‌ها تیره است و هرچه سن پرنده افزایش یابد رنگ آن به زردی می‌گراید، این مشخصه باعث می‌شود تا برخی از پرورش دهندگان حرفه‌ای بتوانند سن طوطی را تخمین بزنند. البته قابل ذکر است که سن طوطی نر با دیدن حلقه دور گردن نیز قابل تخمین است. هرچه سن پرنده افزایش یابد. منقار پرنده کم رنگ تر و خط خطی تر و فلس‌های پای پرنده کدر می‌گردد.
نگهداری از شاه طوطی
این طوطی پرنده ای عاطفی است که نگهداری آن به صورت انفرادی نیاز به صبر و حوصله دارد. از جمله طوطیانی می‌باشد که روابط عمیقی را با نگهدارنده خود برقرار کرده و دوری نگهدارنده را تحمل نمی‌کند و با جیغ‌های بلند اعتراضش را نشان می‌دهد.
برای نگهداری به عنوان حیوان خانگی دست آموز بهتر است انواع جوجه یا خیلی جوان را انتخاب کنید. بهترین نوع آن‌هایی می‌باشند که از والدین جدا شده و توسط انسان بزرگ شده‌اند. برای نگهداری این طوطی به صورت جفت نیازمند به پاسیو بزرگی خواهید بود که شرایط حفاظتی گرمایی و سرمایی نیز در آن رعایت شده باشد.
غذای طوطی بزرگ اسکندر
غذاهای طوطی‌های بزرگ مثل مغز دانه‌ها (گردو، بادام، فندق ) و دانه‌های با پوسته مثل (تخم افتابگردان، بادام زمینی و…) که بهتر است هر روز میوه و سبزیجات هم به آن اضافه شود.
