ستاره | سرویس آشپزی – سمنو یا سمنک خوراکی چسبنده و شیرین است که از جوانه گندم و آرد تهیه میشود. سمنو که یکی از اجزای سفره هفت سین ایرانیان است را معمولا قبل از عید نوروز تهیه میکنند. پخت سمنو یکی از رسوم رایج در کشورهای ایران، افغانستان و تاجیکستان است؛ یعنی کشورهایی که مانند ما ایرانیان، نوروز باستانی را به عنوان آغاز سال جدید جشن میگیرند.
در افغانستان و تاجیکستان هنگام پخت سمنو، سرودهها و آوازهای سنتی و محلی خاص و زیبایی توسط زنان اجرا میشود. سروده “سمنو در جوش و ما کفچه زنیم، دیگران در خواب و ما دفچه زنیم”، نمونهای از این سرودهها است.
علاوه بر ایام قبل از عید نوروز، در برخی شهرها، سمنو را در ایام مذهبی خاصی، به عنوان نذری در مقیاس وسیع تهیه کرده و زنان و مردان دعاگویان، به همزدن سمنو در دیگهای بسیار بزرگ، مشغول میشوند.
در کل سمنو یکی از پر زحمتترین و خوشمزهترین خوراکهای سنتی ایرانی است و اگر همه نکات ظریف تهیه آن رعایت شود، طعم و رنگی بی نظیر خواهد داشت.
سمنو خوشمزه و شیرین است بدون آنکه به آن هیچ نوع ماده شیرینکنندهای اضافه شود. علت شیرینى سمنو نیز ترکیب عصاره جوانه گندم با آرد کامل است که طعم شیرینی به آن مىدهد. مواد و ویتامینهاى موجود در گندم و جوانه آن ارزش غذایى فراوانى دارد.
در اینجا ما قصد داریم طرز تهیه سمنو خانگی را به شما آموزش دهیم تا در وقت نیاز به جای خرید سمنوی بازاری، در منزل این خوراک سالم و مقوی را تهیه کنید و از چشیدن طعم سمنوی خانگی لذت ببرید.
مواد لازم برای تهیه سمنو خانگی خوشمزه
گندم | ۲۵۰ گرم |
آرد سبوسدار | ۵۰۰ گرم |
آب | ۲-۳ لیتر |
طرز تهیه سمنو خانگی خوشمزه
- اول از همه توجه کنید که گندم سمنو باید از نوعی باشد که بتوان آن را سبز کرد. پس بعد از تهیه گندم مناسب، آن را پاک کرده و یک بار با آب بشویید و آن را داخل آب سرد بگذارید. آب سرد باید تا ۱ الی ۲ بند انگشت روی گندمها را بپوشاند.
- بسته به نوع گندم، آن را به مدت یک تا دو روز خیس کنید. بهتر است در این مدت، حداقل دوبار آب گندم را تعویض کنید.
- بعد از ۲۴ ساعت، نوک گندمها به سفیدی میزنند. در این مرحله، گندمها را آبکش کنید و همانطور که در آبکش هستند روی آنها آب سرد بریزید و بعد آنها را لای یک دستمال تمیز بپیچید.
- روی گندمها را پوشانده و یک تا دو روز صبر کنید تا گندمها ریشه بزنند.
- بعد از ۲۴ ساعت، گندمها ریشه خیلی کمی میدهند که در این صورت باید آنها را داخل سینی تمیزی پهن کرده و روی آنها را دوباره با دستمال مرطوب بپوشانید.
- هرازگاهی دستمال روی گندمها را مرطوب کنید تا گندمها کمکم ریشه بزنند.
- بعد از حدود ۲ روز (بسته به نوع گندمها) ریشه مورد نظر به اندازه مناسب رسیده که به رنگ نقرهای است و خود گندمها نیز رنگ سبز روشنی دارند. توجه کنید که اگر سبزه گندم بیش از حد بماند و تیره شود، طعم سمنوی شما به تلخی خواهد رفت پس مرتب گندمها را چک کنید تا زمان مناسب آن را بفهمید.
- در این مرحله، گندمها را تکهتکه کرده و همراه مقدار کمی آب، داخل غذاساز، مخلوطکن یا چرخ گوشت بریزید تا کاملا له شوند.
- گندمهای لهشده را ابتدا از یک صافی فلزی درشت عبور داده، سپس از صافی پارچهای رد کنید تا بتوانید آن را کاملا فشار داده و شیره گندم را از آن خارج کنید.
- تفالههای گندمی که داخل صافی پارچهای باقی مانده را یک بار دیگر با کمی آب داخل غذاساز بریزید و دوباره از صافی رد کنید.
- در این مرحله، عصاره گندمی که دارید را کمکم به آرد اضافه کرده و آرد را با آن حل کنید.
- وقتی آرد کاملا حل شد، قابلمه را روی حرارت قرار دهید و شروع به همزدن کنید.
- همزدن را مرتب و آرام ادامه دهید، زیرا شیره گندم خیلی زود تهنشین شده و میسوزد؛ پس تا زمانیکه به جوش بیاید مدام آن را هم بزنید.
- حدود ۳۰ تا ۴۰ دقیقه طول میکشد تا عصاره گندم و آرد به جوش بیاید و کمکم تیره شود. در واقع سختترین قسمت تهیه سمنو همین است که باید مرتب و بدون وقفه آن را هم بزنید تا به جوش بیاید.
- در این مرحله، حرارت را متوسط میکنیم تا آب اضافه سمنو تبخیر شود.
- از این به بعد، سمنو به همزدن مداوم نیازی ندارد و کافی است هر چند دقیقه یکبار آن را هم بزنیم تا ته نگیرد.
- تقریبا بعد از ۲ ساعت، سمنویی که با شعله متوسط جوشیده به غلظت مناسبی میرسد پس میتوانید یک دمکنی روی در قابلمه گذاشته و درب ظرف را ببیندید تا سمنو دم بکشد.
- شعله را تا جایی که امکان دارد کم کنید تا رنگ سمنو تیره شود.
- بین ۱ تا ۱.۵ ساعت برای رسیدن سمنو به غلظت و رنگ مناسب کافی است. در این مدت نیز بهتر است هر از گاهی سمنو را هم بزنید تا ته نگیرد.
- سمنو آماده است. میتوانید قبل از سرو آن، مقداری بادام داخل آن ریخته و آن را تزیین و سرو کنید.
- اگر بعد از اتمام کار دیدید که غلظت سمنو زیاد شده و مطلوب نیست، میتوانید دوباره مقداری آب به آن اضافه کرده و دوباره آن را بجوشانید.
- سمنو را با بادام و پسته تزیین کنید. نوش جان.
اگر زمان کافی برای پخت سمنو در اختیار ندارید با طرز تهیه سمنو فوری همراه ما باشید.
خواص سمنو
- سمنو به سلامت افراد و پیشگیرى از برخى بیماریها کمک مىکند.
- سمنو داراى ویتامین هاى K-E-A و گروه ویتامین هاى B12,B8, B5, B3, B1 و مواد مهم دیگر مانند: فسفر، کرومیوم، روى، سلنیوم، آهن و مس است.
- درمانگران طب سنتی معتقدند که مصرف سمنو علاوه بر افزایش طول عمر افراد، موجب تقویت اعصاب و افزایش آرامش افرادی که به طور مستمر اما کنترلشده، از آن مصرف میکنند، میشود.
- سمنو به دلیل داشتن ویتامینهای گروه B، یکی از بهترین غذاهای دارویی برای بهبود وضعیت پوست و مو است و مهمترین عامل برای کاهش ریزش مو محسوب میشود.
- به اعتقاد پزشکان سنتی، بهترین جایگزین بدون عارضه برای نوشابهها و مکملهای انرژیزا، سمنو است.
- ویتامین E که در سمنو به مقدار قابل توجهی وجود دارد نقش مهمی در مبارزه با رادیکالهای آزاد دارد.
- همچنین اسید فولیک یکی از ویتامینهایی است که به مقدار قابل توجهی در سمنو موجود است و با توجه به این که در بارداری نیاز به اسید فولیک افزایش مییابد مصرف سمنو یکی از مواد غذایی مناسب برای این دوران محسوب میشود زیرا فولات در سنتز ماده ژنتیکی سلولهای در حال تقسیم، سنتز پروتئین، رشد و تکامل جنین نقش دارد.
- سمنو همچنین حاوی مواد معدنی مهمی از جمله فسفر، روی، سلنیوم و پتاسیم است، روی ماده معدنی است که در عملکرد صحیح سیستم ایمنی، رشد کودکی و دوران بلوغ نقش دارد، سلنیوم مادهای است که ویژگی آنتی اکسیدانی دارد و پتاسیم در تحریک پذیری، انتقال و تولید انرژی مفید است.
- جوانهها از جمله جوانه گندم، دارای مقدار قابل توجهی فیبر و آب هستند که مصرف منظم آنها مانع بروز یبوست میشود.
- سمنو سرشار از انرژی است به همین دلیل یکی از بهترین انتخابهای غذایی به ویژه در وعده صبحانه برای زنان باردار، کودکان و نوجوانان است.