القاب حضرت علی (ع) | فهرست تمام کنیه ها و لقب های امام اول شیعیان

یکی از نام های محبوب امیر مومنان «حیدر»و بنا به انچه در نقلی آمده در تورات «ایلیا» و کنیه آن حضرت «ابو تراب» است. در ادامه القاب و کنیه های امام اول شیعیان را برای شما گرداوری کردیم.

علی بن ابی‌طالب (ع)

علی بن ابی‌طالب (ع) مشهور به امام علی و امیرالمؤمنین (۱۳ رجب سال ۲۳ قبل از هجرت – ۲۱ رمضان سال ۴۰ق)، امام اول همهٔ مذاهب شیعه، صحابی، راوی، کاتب وحی است .

وی همچنین پسرعمو و داماد پیامبر اکرم(ص)، همسر حضرت فاطمه(س)، پدر و جدِّ یازده امام شیعه است. پدر او ابوطالب و مادرش فاطمه بنت اسد بودند. به گفته عالمان شیعه و بسیاری از علمای اهل سنت، در کعبه زاده شد و نخستین مردی بود که به پیامبراسلام(ص) ایمان آورد. از نظر شیعه، علی(ع) به فرمان خدا و تصریح پیامبر(ص)، جانشین بلافصل رسول خدا(ص) است.

علی بن ابی‌طالب بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبدمناف بن قصی بن کلاب، مشهور به هاشمی و قرشی بوده و پدر او، ابوطالب، مردی سخاوتمند، عدالت‌مدار، مورد احترام قبایل عرب، عمو و حامی پیامبر(ص) و از شخصیت‌های بزرگ قریش گزارش شده است.مادر علی(ع)، فاطمه بنت اسد و برادران وی طالب، عقیل، جعفر، و خواهرانش هند یا ام هانی، جمانه، ریطه یا ام طالب و اسماء بوده‌اند.

در این مطلب کنیه ها و القاب حضرت علی (ع) را گرداوری کردیم با ما همراه باشید. 

لقب های امام علی(ع) برای اسم فرزند

از این اسامی حضرت علی (ع) می توانید برای نامگذاری فرزندتان استفاده کنید.

• حیدر

در برخی روایات یکی از نام‌های امام علی(ع) «حیدر» معرفی شده است

• امیر – امیر المؤمنین

تخفیف یافتۀ این لقب به صورت امیر، به عنوان یكی از اسامی بسیار رایج در میان شیعیان به ویژه ایرانیان است كه از بسامد بالایی هم برخوردار است.

• ارمیا

بنابر قول مشهور ارمیا اسمی عبری است و نام یکی از پیامبران بنی اسرائیل [حدود ۶۵۰-۵۷۰ پیش از میلاد] در معنی آن گفته شده به معنی برگزیده شده یا بزرگ داشته شده از سوی خداست ؛ همچنین نقل شده لقب حضرت خضر نبی و لقب حضرت علی (ع) است که ما ماخذ و سندی برای این حرف نیافتیم.

• ایلیا

ایلیا نام علی بن ابیطالب است در تورات است.

• فاروق

فاروق از القاب امام علی(ع) به معنای جدا کننده حق از باطل است. براساس منابع شیعه، پیامبر اسلام(ص)، امام علی(ع) را فاروق نامیده است.

• مرتضی

مرتضی نامی عربی برای مردان است که به معنای پسندیده،بخشاینده و گزیده است و از الباب حضرت علی (ع) می باشد.

• مختار

مختار یعنی آن که در انجام دادن یا انجام ندادنِ کاری آزاد است، صاحب اختیار در مقابل مجبور؛ همچنین این اسم از القاب حضرت علی (ع) می باشد.

• شنتیا

فاتح، پیروز، از القاب حضرت علی ( ع )، ( اَعلام ) نام حضرت علی ( ع ) در زبور داوود، فاتح پیروز از القاب حضرت علی.

در ادامه می‌توانید از این اسم های ترکیبی با نام امام علی (ع) برای نام فرزندان استفاده کنید:

• علیراد
• علیسان
• علیرام
• علی سام
• علیهان
• علیرضا
• علی سا
• علیراد
• علی مهر

لقب حضرت علی برای اسم

• قاتِلُ الفَجَرَة : از بین‌برنده فاجران و جنایتکاران
• قاتِلُ النّاکِثین و المارِقین و القاسِطین : از بین‌برنده ناکثین و مارقین و قاسطین
• قَاضِی دَیْنِ رسول‌الله : ادا‌کننده قرض و وام پیامبر خدا
• قَرْمُ الْحَدِیدُ : بزرگ‌مرد
• کاشِفُ الْکرُوب : برطرف‌کننده
• کرّار غیر الفرّار : حمله‌بَرَنده‌ای که فرار نمی‌کند
• کَنَفُ الفُقَراء : حامی تهیدستان
• لِسانُ الصّدق : زبان راست‌گفتار
• مرتضی : پسندیده‌شده (خداوند او را پسندید و از او خشنود شد)
• مُختار : برگزیده (زیرا خدای تعالی او را بهترین نفر برگزید)
• مَنهَجُ الواضِح : راه آشکار
• محَجَّة البیضاء : راه روشن
• محَجَّة الکبرَی
• محَجَّة الواضِحَةُ : راه پیـدا
• مَظْهَرُ‌ العَجائب : مظهر شگفتی‌ها
• مُنْفِق : انفاق‌کننده
• مُشْتَریٰ نَفْسَه : کسى که جانش را [براى خشنودى خدا] مى‌فروشد (اشاره به آیه لیلة المبیت)
• مَعْدِنُ الحِکْمَة
• مولی : پیشوا و سرور
• مُنْجِز الْوَعْدِ : کسی که به وعده خود وفا می‌کند
• مَارِدُ الْجَانِّ
• مولی کلّ مؤمن و مؤمنة : پیشوای هر مرد و زن مؤمن
• مُفَرّجُ الکَرب : رفع‌کننده غم و اندوه
• مِحْنَةُ الْکبْرَی
• مُهْلِک الْجَان
• مُفْتِی الْقُرُون
• مُکرُّ الْکرَّات
• مُدِیلُ الدَّوْلَات
• مَبیدُ الشرک : نابود‌کننده شرک و دوگانه‌پرستی
• مَولَی الْمؤمنین
• میزانُ الأعْـمال : تـرازوی اعمال
• نَبَأُ العَظیم : خبر بزرگ
• نَقْدُ السّبیل
• نعمة
• ناهی عَنِ المُنکَر : بازدارنده از بدی‌ها
• ناصرُ لِدین‌ِالله : یاور دین خدا
• نَفْسُ الرّسول : جانِ پیامبر(ص)
• وَصی : ولی و سرپرست
• وَفی : کسی که به وعده خود وفا می‌کند
• وجه‌الله : صورت خدا
• وزیر
• ولی‌الله
• هادی : هدایت‌گر
• یَعسوب‌ُ الدّین : سرپرست و جلودار مؤمنان

القاب حضرت علی برای اسم پدر

• ابوالیَتامی والمساکین : پدر یتیمان و بینوایان
• اسدالله : شیر خدا
• اسدالله الغالب الکرار : شیر خدا (نماد شجاعت و دلاوری)
• اَخُ الرّسول : برادر پیامبر
• اَذان
• اُذُن الله الواعیه : گوش شنوای خدا
• ازْهَدُ الزّاهِدین : بی‌رغبت‌ترین زاهدان به دنیا
• اسـمُ اللّه‌ِ‌ الرَضیّ‌ : نام‌ پسندیده خـدا
• اصَلُ القَدیُم : گوهر دیرینه
• امیرالبَرَرة : امیر نیکان
• امیر الجُیُوش : فرمانده لشگرها
• امیرالمؤمنین : فرمانده و رهبر مسلمانان
• امیرالنَّحْلِ : امیر مؤمنان و شیعیان (نحل به‌معنای زنبور عسل است و شیعیان به زنبور تشبیه شده‌اند.)
• امام : پیشوا و رهبر

القاب حضرت علی برای اسم پسر

• امامُ الاَبرار : پیشوای نیکان
• امام الاتقیاء : پیشوای پارسایان
• امام الاولیاء : پیشوای دوستان خدا
• امام الاُمة : پیشوای امت پیامبر
• امام البَریه : پیشوای آفریدگان خدا
• امام الحق : پیشوای حق و راستی
• امام خلق الله : پیشوای آفریدگان خدا
• امام الصّالِحین : پیـشوای شـایستگان
• امام القَوم : پیشوای مردم
• امام المتّقین : پیشوای پارسایان و تقوا پیشگان
• امام المـُخلِصین : پیشوای بـی‌آلایشان
• امام المرحومین : پیشوای مهریابان و مهر‌آوران
• امام المسلمین : پیشوای مسلمانان
• امام المؤمنین : پیشوای دین‌داران
• امام ذَوِی الألباب : پیشوای‌ خردمندان‌

لقب های معروف حضرت علی

• امام النّاصِحُ : پیشوای خیرخواه
• اَمینُ الرّسول : رازدار پیامبر(ص)
• اَنزع البَطین : کسی که از شرک و دو گانه‌پرستی جدا و از علم و دانش پُر گشته
• اَنیسُ المُؤمنین : دوست و همراه دین‌داران
• اَورَعُ الْمُبین : زاهدترین و روشنگر فضائل و کمالات
• اَوَّلُ العابِدینَ‌ : اولین عبادت‌کنندگان
• اَوَّلُ القَومِ اسلاما : نخستین کسی که اسلام را پذیرفت‌
• اَوَّلُ مـَظْلُوم : نخستین کسی که در راه خدا ستم دیده
• اَوَّلُ مـَن آمـَنَ بـِاللّه‌ِ : نخستین کسی که به خدا ایمان آورد
• اَوَّلُ مَن غُصِبَ حَقُّهُ : نخستین کسی که حقّش غصب شد
• اَعْلَمُ الرّزین : سی که در کمال علم و دانایی قرار دارد
• آمر بالمعروف : امر کننده به خوبی
• ابو اللِّواء : صاحب پرچم
• اَشرفُ المَکین : شریف‌ترین در نَسَب و حَسَب
• اَشْجَعُ المَتین : شجاع‌ترین و صاحب متانت و قوّت

محبوب ترین لقب حضرت علی(ع)

• اَصلَعُ الاَمین: به‌دور از شرک و مورد اعتماد امت
• بابُ اللّه‌ِ : باب رحمت پروردگار
• باب الحطّة : باب عفو کننده خدا
• بابُ حِکْمَة ربّ العالمین : درِ علم و حکمت پروردگار
• بابُ المقام : درگاه مقصود
• باب مدینةُ الْعِلم : درِ شهر علم
• باب دار الحکمة : درِ شهر علم و حکمت
• بَحْرُ العِلْمِ المَسجُور : دریای جوشان و لبریز دانش
• بَحْرُ العُلُومِ : دریای دانش‌ها
• بَدْرُ‌ المُضیُّ : ماه درخشان
• بُرهانُ الْمـُنیر : برهان نـوربخش
• بیضة البَلَد : کسی که در شهر خود یگانه و بزرگ است و همتایی ندارد و دیگران حول او می‌گردند
• تالی کتاب اللّه‌ : دنباله‌رو‌ کتاب‌ خدا‌
• حَبْل‌ُالله المَتین : ریسمان استوار خدا
• حُجَّةُالله : حجت خدا
• حُجَّةُ‌ الأبرار : حجّت نیکان
• حُجَّةُ الخِصام : دلیل قاطع‌ بر‌ خصومت‌کنندگان
• حافظ لحدودالله : نگبان حدود الهی
• حَیدرة : به معنای شیر و کنایه از شجاعت و دلاوری
• حَلیفُ الِمحراب : ملازم محراب
• خاتم الوَصیّین : آخرین وصی
• خازِنُ عِلْمِ اللّه‌ : خزانه‌دار دانش خداوند
• خاصَّةُ اللّه‌ : برگزیده خدا
• خالِصَةُ الرَّسول : چکیده پیامبر
• خلیفةالله : جانشین خدا بر روی زمین
• خلیفة رسول‌الله : جانشین رسول خدا
• خیر البریة : بهترین مخلوق خدا
• خیر الأوصیاء : بهترینِ سرپرست‌ها
• خاصِفُ النّعل : وصله‌زننده کفش (کنایه از تواضع)
• خَلیل‌َالله : دوست خداوند

القاب مشهور حضرت علی (ع)

• دابّةُالأرض : جدا کننده کافر از مؤمن
• دَوحَةُ الهاشمیّة : درخت شکوفان و تنومند خاندان هاشمی
• دَیّانُ الدّین‌ : حاکم‌ قیامت
• ذو القَرْنَین هذه الاُمّه : ذوالقرنین امت پیامبر
• ذو النّورین : دارای دو نور (زینب و ام‌کلثوم)
• ذِکر : یاد؛ کسی که یاد کردنش عبادت است.
• رایةُ الْهُدی : پرچم هدایت
  ‌رُکْنُ الأولیاء : اساس دوسـتان‌ خدا‌
• زوج البتول : همسر فاطمه زهرا(س)
• زَینُ الصِّدّیقینَ : زینت راستی‌پیشگان‌
• زَیْنُ المُوَحِّدینَ النُّجَباء : زینت یکتاپرستان نجیب
• ساقی کوثر : کسی که از حوض کوثر دیگران را سیراب می‌کند.
• سامِعُ السِّرِ و النَّجوی : شـنونده راز و نیاز
• سِدْرَةُ‌ المُنْتَهی : جایگاه یا درختی در آسمان که در قرآن و حدیث معراج به آن اشاره شده است.
• سراجُ المُنیر : چراغ فروزان (نماد روشنگری و هدایت)
• سِرُّ اللّه : راز پروردگار
• سیف‌الله : شمشیر خدا
• سَیْفُ رَسول‌الله : شمشیر رسول‌خدا
• سَفینةُ النَّجَاة : کشتی نجات
• سید العرب : بزرگِ قوم عرب
• سید البَرَرَة : بزرگ نیکو‌کاران
• سید المسلمین : بزرگِ مسلمانان
• سید الأوصیاء : بزرگ پیامبران
• سید الوصیین : آقا و بزرگِ اوصیاء
• سید النجباء : آقای بزرگ‌زادگان
• سعید : سعادتمند، مبارک
• شاهدٌ لِرَسول‌ِالله : گواه و دلیل برای پیامبر(ص)
• شبیه هارون : همانند هارون(ع)؛ همان طور که هارون برادر موسی(ع) بود امام علی(ع) نیز برادر رسول اکرم(ص) است.
• شَجَرَةُ التَّقوی : درخت تنومند و سربلند پرهیزکاری
• شِهابُ الثاقب : شهاب شکافنده
• صدیق اکبر : صدیق به کسی می‌گویند که در کردار و گفتار، راست و درست باشد و تصدیق‌کننده حق است
• صدّیق اَعظم : بسیار راست‌گو
• صراطُ المستقیم : راه راست
• صاحب اللواء : پرچمدار
• صاحبُ العصاء : مولای مردم
• صاحب القَضایا : صاحب قضاوت‌ها
• صالح المؤمنین : بهترین مؤمنان
• صَفْوَة اللّه : دوست وفادار خداوند
• طَریقُ المُستقیم : راه راست
• عَلَمُ التُّقی : پرچم پرهیزکاری‌
• عَلَم الهادی : پرچم هدایت (نماد روشنگری و هدایت)
• عَمُودُ الدِّین : ستون دین
• عُروَةُ اللّه الوُثقی : دستاویز محکم الاهی
• عِصمَةُ الأولیاء : زمام دوستان خدا
• عـَیبَةُ عـِلْمِ اللّه‌ : رازگاه دانش خدا‌
• غُرّةُ المهاجرین : جلودار مهاجران
• فاروق : روشن‌گر و جداکننده حق از باطل
• فاصل الفَضَاء
• فاصل القَضَاء : کسی که درباره قضاوت‌ها حکم قطعی می‌دهد.
• فارِسُ العَرَب : جنگجوی عرب
• قرآن ناطق : قرآن گویا
• قائد : رهبر و پیشوا
• قائدُ الغُرِّ المُحَجَّلین : پیشوای روسفیدان و مه‌جبینان
• قائدُ الاُمّة الی الجنة : پیشوای امت به‌سوی بهشت
• قائدُ المُتّقین : پیشوای پرهیزکاران
• قائدُ البَرَرَه : پیشوای نیکوکاران
• قاصِمُ الکَفرَةِ : شکننده کافران
• قَسیمُ الجَنَّة و النَّار : قسمت‌کننده بهشت و دوزخ
• قَصْدُ السَّبِیل : هدایت‌کننده به راه راست و درست

القاب حضرت علی در قالب شعر

ایزد عطاش داد محمد را
نامش على شناس و لقب کوثر

هذا على على فى محاسنه
کانما حسبه ان یبلغ الاملا
و کم اقول و قد ابصرت طلعته
هذا الذى فى طراز اللّه قد عملا

امیدوار به احسان کردگار بزرگ
پس از شفاعت احمد به حب بلحسنم

ما کنت احسب ان الامر منحرف
عن هاشم ثم عنها عن ابى حسن

حسین و حسن را شناسم حقیقت
به دو جهان گل و یاسمین محمد
چنین یاسمین و گل اندر دو عالم
کجا رست جز در زمین محمد

قیمت هر کس به قدر علم اوست
همچنین گفتست امیر المؤمنین

خط خداى زود بیاموزى
گر در شوى به خانه پیغمبر
ندهد خداى عرش در این خانه
راهت مگر به رهبرى حیدر
حیدر، که زو رسید و ز فخر او
از قیروان به چین خبر خیبر

وصى رسول الله من دون اهله
و من باسمه فى فضله یضرب المثل

على ولى صاحب ذو الفقار
وصى نبى رحمت کردگار

امیدوار به احسان کردگار بزرگ
پس از شفاعت احمد به حب بلحسنم

 

معروفترین القاب حضرت علی

حضرت علی(ع) در طول زندگی القاب متفاوتی داشته است که در این مطلب تعدادی از این القاب را معرفی می‌کنیم.

• حیدر

زمانی که امام علی علیه اسلام در جنگ خیبر به مصاف با پهلوان یهودیان می‌رود خود با لقب حیدر معرفی می‌کند و از آن زمان به بعد لقب حیدر را برای امام علی به کار می‌بردند.

• امیر المومنین

در روایات و دعا‌ها ما این لقب برای امام علی(ع) را بسیار دیده‌ایم، این لقب یکی از زیباترین القاب امام علی علیه اسلام است و فقط هم برای امام علی(ع) به کار می‌رود نه هیچ کس دیگر. در زمان پیامبر اصحاب از جمله انصار و مهاجرین در حضور پیامبر حضرت علی را امیرالمومنین صدا می‌زدند و پیامبر از شنیدن این اسم تبسم می‌کرد.

• ابوتراب

ابوتراب جزو کنیه‌های امام علی علیه اسلام محسوب می‌شود، این کنیه را پیامبر به او داده بود، درباره اینکه چگونه پیامبر این کنیه را به امام علی داد چند روایت وجود دارد. در حدیثی اماده است که امام علی در نخلستان‌ها خوابیده بودند که پیامبر پیش ایشان رفتند و خطاب به امام گفته اند که‌ای ابوتراب برخیز و پس از آن داستان شهادتش را پیش گویی کرد.

در حدیث دیگری اماده است که امام علی علیه اسلام در سایه مسجد به خواب رفته بود که پیامر امد و دید ردای او افتاده زمین و خاکی شده است، پیامبر شروع به پاک کردن خاک‌ها کرد و خطاب به امام علی گفت برخیز‌ای ابوتراب.

• اسد

اسد در معنا به معنی شیر است و علت این لقب شخصیت شیرسان امام علی علیه اسلام است. در بعضی از اشعار فارسی نیز از این لقب به معنی شیر خدا استفاده شده است.

• وصی

از پیامبر روایتی نقل شده است که پیامبر می‌فرماید: لکل نبی وصی و وارث و ان وصیی و وارثی علی ابن ابی طالب. هر پیامبری وصی و وارثی دارد و وصی و وارث من علی ابن ابی طالب است. به همین دلیل بود که به پیامبر لقب وصی داده شد.

• ولی

روزی حضرت علی برای اقامه نماز به مسجد رفته بودند به هنگام نماز فقیری به مسجد آمد و درخواست کمک از افراد حاضر در مسجد کرد، چون کسی نبود به او کمک کند، مرد فقیر می‌خواست که مسجد را ترک کند که ناگهان حضرت علی انگشتر خود را به هنگام نماز به او داد، بعد از این اتفاق آیه‌ای به پیامبر نازل شد که گفته شده بود، ولی شما خدا و رسول اوست و کسانی که ایمان آورده اند، نماز را به پا می‌دارند و در هنگام نماز زکات می‌پردازند.

 

کنیه‌های امام علی(ع)

• ابو الاَئمه
• ابوتراب
• ابو الحسن
• ابو الحُسین
• ابوالحَسَنین
• ابوالریحانتین
• ابوالسبطین
• ابو شُبَّر
• ابو الشهداء
• ابو العتره
• ابوالقاسم
• ابو القَصَم (قصم به کسی گفته می‌شود که با هر چه برخورد کند، آن را در هم می‌کوبد)
• ابو محمد
• ابو المؤمنین
• ابو النورَین

القاب حضرت علی (ع) در جدول

جواب این سوال : سیدالوصیین، حیدر، امیرالمومنین، ساقی کوثر، سیدالاوصیا، سیدالوصیین، مرتضی

 

آیا شما لقب دیگری از حضرت علی (ع) می شناسید؟ در بخش نظرات با ما در میان بگذارید.