گام به گام اجرای فونداسیون: نکات طلایی برای پیمانکاران و مهندسان

این مقاله قصد دارد با پرداختن به مفهوم فونداسیون ساختمان، به تعریف آن، عوامل متعددی که بر کیفیت آن تأثیر می‌گذارند و مراحل اجرای آن بپردازد. با بررسی این جنبه‌ها، هدف ما ارائه درکی جامع از نقش حیاتی فونداسیون در صنعت ساخت و ساز و ملاحظات دقیق در طراحی و اجرای آن است.

فونداسیون چیست؟

فونداسیون یک عنصر سازه‌ای ضروری است که ساختمان یا هر نوع سازه دیگری روی آن قرار می‌گیرد. عملکرد اصلی آن انتقال بارهای ناشی از سازه فوقانی، مانند وزن دیوارها، کف‌ها و سقف، به زمین به روشی است که ثبات و ایمنی را تضمین کند.

فونداسیون ها از این جهت مهم هستند که بارهای ساختمان را به طور مساوی توزیع می کنند تا از نشست یا نشست نامساوی که می تواند منجر به آسیب یا خرابی سازه در طول زمان شود، جلوگیری کنند. علاوه بر این، فونداسیون ها با لنگر انداختن سازه به زمین به مقاومت در برابر نیروهای جانبی مانند باد یا بارهای لرزه ای کمک می کنند.

دو دسته اصلی از فونداسیون وجود دارد:

فونداسیون های سطحی: هنگامی که عمق فونداسیون کمتر یا مساوی عرض آن باشد از این نوع فونداسیون استفاده می شود. فونداسیون های سطحی بار را بر روی یک ناحیه وسیع تر از خاک پخش می کنند و به طور معمول برای سازه های کوچکتر یا سبک تر استفاده می شوند.

فونداسیون های عمیق: زمانی استفاده می شوند که عمق فونداسیون از عرض آن بیشتر شود. فونداسیون های عمیق زمانی ضروری هستند که شرایط خاک در محل نمی تواند بارهای سازه را تنها با یک فونداسیون سطحی تحمل کند. آنها بارهای ساختمان را از طریق عناصری مانند شمع ها یا چاه های حفاری به لایه های عمیق تر و مقاوم تر خاک یا سنگ منتقل می کنند.

هر نوع فونداسیون ملاحظات طراحی و روش های ساخت خاص خود را دارد که به عواملی مانند شرایط خاک، اندازه و وزن سازه، و قوانین و مقررات ساختمانی محلی بستگی دارد.

نقش فونداسیون در ساختمان

وظیفه فونداسیون در یک ساختمان عبارتند از:

• توزیع یکنواخت وزن سازه: یکی از وظایف اصلی فونداسیون، توزیع یکنواخت وزن سازه بر روی زمین است. این امر به حفظ پایداری سازه و جلوگیری از نشست نامتقارن آن کمک می‌کند.
• جلوگیری از نشست ساختمان: با فراهم آوردن تکیه‌گاه پایدار، فونداسیون‌ها خطر نشست نامنظم را به حداقل می‌رسانند و استحکام سازه ساختمان را حفظ می‌کنند.
• مقاومت در برابر حرکت و نیروهای جانبی: فونداسیون‌ها به عنوان لنگر عمل کرده و در برابر حرکتی که ناشی از نیروهای خارجی مانند باد، زلزله یا جابه‌جایی خاک باشد، مقاومت می‌کنند و بدین ترتیب از جابه‌جایی سازه محافظت می‌کنند.
• بهبود پایداری سازه: پایداری سازه به توانایی آن در حفظ تعادل و مقاومت در برابر نیروهای مختلف مانند باد، زلزله و بارهای مرده و زنده اطلاق می‌شود.

 

عوامل موثر در انتخاب فونداسیون

انتخاب فونداسیون مناسب برای هر پروژه ساختمانی از اهمیت بالایی برخوردار است. زیرا فونداسیون نقش اساسی در استحکام و مقاومت سازه دارد.

عوامل متعددی در انتخاب نوع فونداسیون موثر هستند که می‌توان آنها را به دو دسته کلی تقسیم کرد:

۱. عوامل مربوط به سازه:

• نوع سازه: نوع سازه، مانند ساختمان مسکونی، تجاری یا صنعتی، در انتخاب نوع فونداسیون موثر است.
• ابعاد سازه: ابعاد سازه، مانند طول، عرض و ارتفاع، در انتخاب نوع فونداسیون موثر است.
• تعداد طبقات: تعداد طبقات سازه در انتخاب نوع فونداسیون موثر است.
• بارهای وارده: نوع و مقدار بارهای وارده بر سازه، مانند بار مرده، بار زنده و بارهای جانبی، در انتخاب نوع فونداسیون موثر است.

۲. عوامل مربوط به زمین:

• نوع خاک: نوع خاک، مانند ماسه، رس یا خاک رسوبی، در انتخاب نوع فونداسیون موثر است.
• ظرفیت باربری خاک: ظرفیت باربری خاک، یعنی توانایی خاک برای تحمل وزن سازه، در انتخاب نوع فونداسیون تاثیر گذار است.
• سطح آب زیر زمینی
• توپوگرافی زمین: توپوگرافی زمین، مانند شیب زمین، در انتخاب نوع فونداسیون تاثیر دارد.

مراحل اجرای فونداسیون

فونداسیون، پایه و اساس هر سازه‌ای است که استحکام و طول عمر آن را تضمین می‌کند. در این مقاله، به شرح گام به گام مراحل اجرای فونداسیون می‌پردازیم تا شما را با این فرآیند مهم آشنا کنیم.

گام اول: آماده سازی زمین

• پاکسازی: اولین قدم، پاکسازی محل احداث از هرگونه گیاه، ضایعات و یا سازه‌های موجود است.
• گودبرداری: با توجه به طراحی فونداسیون و نوع خاک، گودبرداری تا عمق مورد نظر انجام می‌شود.
• تسطیح و کوبیدن: کف گود به منظور ایجاد یک بستر پایدار برای فونداسیون، صاف و متراکم می‌شود.

گام دوم: بتن مگر

• لایه بتن مگر: یک لایه نازک از بتن، به نام بتن مگر، روی سطح صاف ریخته می‌شود. این لایه وظایف متعددی از جمله جلوگیری از نفوذ آب به خاک، ایجاد سطحی صاف برای آرماتوربندی فونداسیون و محافظت از میلگردها در برابر زنگ‌زدگی را بر عهده دارد.

گام سوم: آرماتوربندی

• قرارگیری میلگردها: میلگردهای فولادی (آرماتور) مطابق با نقشه مهندس سازه در داخل فونداسیون قرار داده می‌شوند. این میلگردها به یکدیگر بسته می‌شوند تا یک شبکه محکم و یکپارچه ایجاد کنند. دقت در فاصله‌گذاری و جانمایی میلگردها از اهمیت بالایی برخوردار است.

گام چهارم: قالب بندی

• برپاسازی قالب: قالب‌های موقت در اطراف محیط فونداسیون ساخته می‌شوند. این قالب‌ها شکل نهایی و ابعاد فونداسیون بتنی را تعیین می‌کنند. قالب‌ها باید به طور کامل آب‌بندی شوند تا از نشت بتن در حین ریختن جلوگیری شود.

گام پنجم: بتن ریزی

• انتقال و ریختن بتن: بتن در محل پروژه مخلوط و آماده می‌شود و سپس به طور پیوسته و با دقت داخل قالب‌های آماده شده ریخته می‌شود. این کار تراکم مناسب بتن را تضمین و خطر ترک‌خوردگی را به حداقل می‌رساند.

گام ششم: عمل آوری

• آبرسانی بتن: پس از بتن ریزی، بتن برای سفت شدن و کسب استحکام کامل به زمان نیاز دارد. عمل آوری شامل مرطوب نگه داشتن بتن با استفاده از پلاستیک یا مواد عمل آوری است.

گام هفتم: باز کردن قالب ها

• قالب برداری: پس از اینکه بتن به مقاومت کافی رسید (معمولاً بعد از چند روز)، قالب‌ها با دقت برداشته می‌شوند.

گام هشتم: پر کردن و نهایی سازی

• پر کردن گودال: خاک حاصل از گودبرداری برای پر کردن فضای اطراف فونداسیون استفاده می‌شود و برای ایجاد پایداری، به طور کامل کوبیده می‌شود.
• پاکسازی محل: محل ساخت و ساز از هرگونه مصالح و ضایعات باقی مانده پاکسازی می‌شود.

نکات مهم اجرای فونداسیون

اجرای صحیح و اصولی فونداسیون، تضمین کننده پایداری و سلامت بنا در برابر عوامل مختلف محیطی و بارهای وارده خواهد بود. از این رو در این بخش به نکات مهمی که باید در اجرای فونداسیون مد نظر قرار گیرند، اشاره می‌کنیم:

• مطالعات و بررسی‌های اولیه: شامل آزمایش خاک، بررسی آب زیرزمینی و مطالعه نقشه‌های معماری و سازه.
• انتخاب مصالح با کیفیت: استفاده از مصالح مرغوب و باکیفیت، تضمین کننده استحکام و طول عمر فونداسیون خواهد بود.
• اجرای دقیق و اصولی: شامل آرماتوربندی، قالب بندی، بتن ریزی و عمل آوری بتن.
• رعایت نکات ایمنی: حفظ سلامت و جان کارگران در حین انجام عملیات اجرایی.
• نظارت و کنترل کیفیت: در تمام مراحل اجرا برای اطمینان از صحت و دقت کار.

با رعایت این نکات می‌توان فونداسیونی با کیفیت و مقاوم اجرا کرد که پایه و اساس استحکام هر بنا خواهد بود.

سخن پایانی

همانطور که در متن مقاله گفته شد، فونداسیون عنصری حیاتی در هر پروژه ساختمانی است که نقش‌های متعددی را ایفا می‌کند. انتخاب و اجرای صحیح فونداسیون برای تضمین استحکام، مقاومت و طول عمر سازه ضروری است.

در این مقاله سعی شد تا به طور جامع به مفهوم فونداسیون، انواع آن، مراحل اجرا و عوامل مؤثر بر انتخاب آن بپردازیم. امیدواریم این اطلاعات برای شما مفید بوده باشد.

منبع: https://sabzsaze.com/