جمع آوری اطلاعات درباره کاربردهای سنگ های آتشفشانی و آتشفشان‌های فعال در دنیا

آتشفشان، حفره‌ای بر روی سطح زمین است که درون خود سنگ‌ها و گدازه‌هایی داغ دارد که بر اثر حرکت قطعات سنگ بر روی سطح زمین فوران می‌کنند. در حال حاضر کوه‌های آتشفشانی موجود در سراسر دنیا در سه گروه فعال، نیمه‌فعال و خاموش قرار می‌گیرند.

فوران آتشفشان یک پدیده خارق‌العاده و عجیب طبیعی بوده که گاهی خسارت‌های بسیاری را هم رقم می‌زند. از درون آتشفشان‌های فعال در زمان فعالیت سنگ و گدازه‌های داغ به همراه بوی بسیار بدی که ناشی از گازهای سمی بوده، خارج می‌شود. از آتشفشان‌های نیمه‌‌فعال گاز خارج شده اما آتشفشان‌های خاموش هیچ فعالیتی نداشته و ماده‌ای هم از آن‌ها خارج نمی‌شود.

در حال حاضر کوه‌های آتشفشانی مختلفی در دنیا وجود دارد که سنگ‌های آتشفشانی گوناگونی را هم پدید آورده‌اند. برای آشنایی با آتشفشان‌های فعال موجود در دنیا و کاربرد سنگ های آتشفشانی که موضوع تحقیق کتاب علوم پایه ششم دانش‌آموزان است تا انتهای مطلب پیش رو با ما همراه شوید.

آتشفشان های فعال در دنیا در یک نگاه
نام آتشفشان	کشور (منطقه)
آتشفشان استرومبولی	ایتالیا
آتشفشان ارتا آله	اتیوپی
آتشفشان Fagradalsfjall	ایسلند
آتشفشان فوئگو	گواتمالا
آتشفشان اتنا	ایتالیا
آتشفشان نیراگونگو	کنگو
آتشفشان مراپی	اندونزی
آتشفشان کامبر ویجا	جزایر قناری
آتشفشان پوپوکاتپل	مکزیک
آتشفشان یاسور	وانواتو
آتشفشان کیلاویا	هاوایی

 

کاربردهای سنگ های آتشفشانی در یک نگاه
نام سنگ	کاربرد
سنگ بازالت	تولید مصالح ساختمانی و ساختمان‌سازی
سنگ آندزیت	تولید انواع کاشی و موزاییک، نمای ساختمانی
سنگ ریولیت	سنگ پا، تولید لوازم و بناهای تزئینی، چاقو، ابزار برش و برخی از مصالح ساختمانی

 

۱۱ آتشفشان فعال در دنیا

در ادامه با تعدادی از فعال‌ترین کوه‌های آتشفشانی در دنیا آشنا می‌شویم:

۱. آتشفشان استرومبولی (Stromboli)، ایتالیا

آتشفشان استرومبولی در جزیره‌ای به همین نام در میان دریای تیرنین در کشور ایتالیا واقع شده‌است. آتشفشان استرومبولی را به عنوان یک آتشفشان بسیار فعال در دنیا می‌شناسند که با فوران‌های منظم خود و جریان گدازه‌های خروجی از آن باعث پدید آمدن سواحلی به رنگ سیاه و بسیار زیبا در دامنه‌ی کوه‌های خود شده‌است. این آتشفشان به یک جاذبه‌ی گردشگری تبدیل شده و همه ساله گردشگران بسیاری برای تماشای این کوه به جزیره‌های آتشفشانی استرومبولی سفر می‌کنند.

۲. آتشفشان ارتا آله (Erta Ale)، اتیوپی

آتشفشان ارتا آله واقع در کشور اتیوپی در دهه ۱۹۶۰ کشف شد. مردم اتیوپی این آتشفشان را دروازه‌ی جهنم می‌نامند؛ چراکه با فعالیت‌های بسیار زیاد خود باعث ایجاد گرمای شدیدی می‌شود. با وجود فوران‌های مداوم این آتشفشان، مسافران بسیاری در سراسر دنیا علاقه‌مند به بازدید از این محل هستند.

۳. آتشفشان Fagradalsfjall، ایسلند

کوه‌های آتشفشانی Fagradalsfjall واقع در کشور ایسلند، یک آتشفشان نوظهور بوده که برای اولین بار در سال ۲۰۲۱ فعال شد و آخرین فوران آن هم در سال ۲۰۲۲ رخ داده است. این کوه به یکی از جاذبه‌های گردشگری ایسلند تبدیل شده‌است.

۴. آتشفشان فوئگو (Volcán de Fuego)، گواتمالا

آتشفشان فوئگو یک آتشفشان فعال در آمریکای مرکزی است. آتشفشانی که با هر بار انفجار، جریان عظیمی از خاکستر و گدازه‌های داغ از دهانه‌ی آن خارج می‌شود. این آتشفشان در ۱۶ کیلومتری شهر آنتیگو گواتمالا واقع شده‌است که ارتفاع آن به حدود ۳۷۶۳ متر می‌رسد.

۵. آتشفشان اتنا (Etna)، سیسیل ایتالیا

آتشفشان اتنا واقع در جزیره سیسیل ایتالیا یکی از فعال‌ترین آتشفشان‌های اروپا است که سابقه‌ی انفجار ۳۵۰۰ ساله دارد. این کوه آتشفشانی با وجود انفجارهای مکرر، آسیبی به مناطق مسکونی اطراف خود وارد نمی‌کند. آخرین انفجار اتنا در سال ۲۰۲۱ اتفاق افتاده‌است. در حال حاضر گردشگران بسیاری می‌توانند با تله‌کابین‌های موجود در آن محل نمای زیبایی از این آتشفشان را مشاهده کنند.

۶. آتشفشان نیراگونگو (Nyiragongo)، جمهوری دموکراتیک کنگو

کوه آتشفشانی نیراگونگو واقع در شرق کشور جمهوری چک در نزدیکی مرز این کشور با روآندا یکی از فعال‌ترین آتشفشان‌های دنیا است. این کوه آتشفشانی با ارتفاع ۳۴۷۰ متر با فوران‌های خطرناک خود تهدیدی برای مردم گوما که در دامنه‌ی این کوه زندگی می‌کنند، محسوب می‌شود. صعود به این کوه برای علاقه‌مندان به ۴ تا ۶ ساعت زمان نیاز دارد. در فاصله‌ی کمی از دامنه‌ی این کوه حیواناتی مانند شامپانزه، آفتاب‌پرست و پرندگان گوناگونی زندگی می‌کنند.

۷. آتشفشان مراپی (Merapi)، اندونزی

کوه آتشفشانی مراپی با ارتفاع ۲۹۱۱ متر یکی از خطرناک‌ترین کوه‌های آتشفشانی در دنیا بوده که از آن به عنوان کوه آتش یاد می‌کنند. این کوه در میان ۱۳۰ آتشفشان فعال در دنیا، فعال‌ترین آن‌ها است. با وجود خطرات بسیاری که در زمان انفجار به همراه دارد، نمای دیدنی را خلق می‌کند.

۸. آتشفشان کامبر ویجا (Cumbre Vieja)، جزایر قناری

آتشفشان کامبر ویجا در جزیره لاپالما واقع شده‌است. این کوه‌های آتشفشانی در مجموعه جزایر قناری در سواحل غربی آفریقا هر ساله میزبان گردشگران بسیاری هستند. این آتشفشان تا پیش از سال ۲۰۲۱ معمولا انفجارهای مخربی نداشته‌است. اما در سپتامبر سال ۲۰۲۱ در طی یک فوران بزرگ گدازه‌های بسیاری از آن خارج شده‌است. در طی این انفجار آسیب‌های فراوانی به مناطق مسکونی اطراف و زمین‌های کشاورزی وارد شده‌است.

۹. آتشفشان پوپوکاتپل (Popocatepetl)، مکزیک مرکزی

آتشفشان پوپوکاتپل با ارتفاع ۵۴۲۶ متر در مکزیک قرار دارد. این آتشفشان فعال و خطرناک بوده که از گذشته تاکنون با انفجارهای خود، آسیب بسیاری به مناطق اطراف وارد کرده‌است. این آتشفشان از سال ۱۹۹۴ فعال بوده و در حال حاضر تورهای کوهنوردی برای بازدید از این کوه‌ها سفر می‌کنند.

۱۰. آتشفشان یاسور (Yasur)، وانواتو

کوه آتشفشانی یاسور در جنوب شرقی جزیره تانا در کشور وانواتو واقع شده‌است. این آتشفشان از سال ۱۷۷۴ فعال بوده و انفجارهای زیادی دارد. این آتشفشان در میان طبیعت سرسبزی قرار دارد و گردشگران با همراهی مردمان مقیم آن منطقه می‌توانند در فاصله‌ای بسیار نزدیک به دهانه‌ی آن برای بازدید از محل بروند.

۱۱. آتشفشان کیلاویا (Kilauea)، هاوایی

آتشفشان کیلاویا در جزیره هاوایی از سال ۱۹۸۳ فعال بوده و یکی از فعال‌ترین آتشفشان‌های دنیا است. مردم آن منطقه با وجود فوران و انفجارهای این آتشفشان، هنوز هم در مناطق اطراف زندگی می‌کنند. معمولا جریان گدازه‌های خارج شده از آتشفشان کیلاویا به طرف دریا روانه می‌شود. ورود این گدازه و خاکسترهای داغ به آب دریا نمای زیبایی از آب‌های جوشان را خلق می‌کند که بازدیدکنندگان بسیاری برای تماشای این پدیده به هاوایی سفر می‌کنند.

آشنایی با انواع سنگ‌های آتشفشانی و کاربردهای آن‌ها

با فوران و انفجار کوه‌های آتشفشانی گدازه‌های داغی از آن خارج می‌شود که حاوی خاکستر و مواد درون لایه‌های داخلی زمین هستند. این گدازه‌ها به مرور زمان و با قرارگیری در مجاورت هوای بیرون سرد شده و به سنگ‌های سختی تبدیل می‌شوند که سنگ‌های آذرین نامیده می‌شوند.

دانشمندان با مطالعه و بررسی سنگ‌ها می‌توانند مواردی همچون میزان آهن، منیزیم و بسیاری از مواد معدنی و شیمیایی دیگر موجود در آن‌ها را برسی کنند. سنگ‌های آذرین انواع مختلفی داشته که برخی از آن‌ها در صنعت و ساختمان‌سازی هم کاربرد دارند. در ادامه با کاربرد سنگ ‌های آتشفشانی آذرین در صنعت و ساختمان‌سازی بیشتر آشنا می‌شویم.

۱. سنگ بازالت

یکی از فراوان‌ترین سنگ‌های موجود در پوسته‌ی زمین که از نوع سنگ آذرین بوده، بازالت نام دارد. سنگی تیره، سنگین و مقاوم که در ساخت ستون و گذرگاه‌های خیابانی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این سنگ در دمای بسیار بالا در حدود ۱۲۰۰ درجه سانتی‌گراد تشکیل شده که حاوی سیلیس بسیار کم، منیزیم و آهن فراوانی است. این سنگ به دلیل استحکام بالای خود در تولید مصالح ساختمانی و ساختمان‌سازی کاربرد دارد.

۲. سنگ آندزیت

سنگ آندزیت حاوی سیلیس بیشتر و آهن کمتری است. به همین دلیل در مقایسه با بازالت رنگ روشن‌تری دارد. این سنگ در دمای ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد تشکیل می‌شود. سنگ آندزیت همچنین حاوی مواد معدنی مانند پیروکسن و الیوین است. سنگی بسیار مقاوم به ویژه در محیط‌هایی با دمای پایین، قیمت مناسب و کیفیت بالا که در تولید انواع کاشی و موزاییک، بناهای تزئینی در سطح شهر و نمای ساختمانی کاربرد دارد.

۳. سنگ ریولیت

سنگ ریولیت حاوی بیش از ۷۰ درصد سیلیس بوده و به همین دلیل رنگ بسیار روشنی دارد. اما میزان آهن و منیزیم موجود در این نوع سنگ آذرین، کم است. این سنگ در دمای ۷۵۰ تا ۸۵۰ درجه تشکیل شده و حباب‌هایی بر روی سطح آن مشاهده می‌شود. سنگی سبک و در عین حال ضخیم بوده که بافت آن مقداری پوک است. مقاومت این سنگ به میزان دمای سرمایش و دمایی که سنگ در آن سرد شده بستگی دارد. سنگ پا نوعی از سنگ ریولیت است. در گذشته کاربرد سنگ های آتشفشانی ریولیت تولید سلاح و ابزار جنگی بود. در حال حاضر در تولید لوازم و بناهای تزئینی، چاقو، ابزار برش و برخی از مصالح ساختمانی کاربرد دارند.

جمع‌بندی

آتشفشان روزنه‌هایی بر روی سطح زمین بوده که بر اثر انفجار و فوران ایجاد می‌شوند. بر اثر این انفجارها جریانی از خاکستر و گدازه‌های داغ از درون زمین خارج شده که مناطق اطراف این کوه‌ها را در برمی‌گیرند. این گدازه‌ها با گذشت زمان و بر اثر قرارگیری در معرض هوای آزاد به سنگ‌های سختی تبدیل می‌شوند که معروف‌ترین آن، سنگ آذرین است. سنگی که در ساختمان‌سازی و تولید بناهای شهری کاربرد فراوانی دارد.

منبع: wanderlust ، sciencelearn