آرش کمان گیر | معنی درس ششم فارسی چهارم با معنی کلمات، هم خانواده و مخالف

معنی درس ششم فارسی چهارم (آرش کمان گیر)

نبرد، طولانی و خسته‌کننده شده بود و همه، نگران بودند. سپاه توران به فرماندهی افراسیاب از رود جیحون گذشته بود. ایرانیان در برابر تورانیان پایداری می‌کردند اما پیروزی بر آنان، بسیار مشکل بود. ایرانیان از پیروزی ناامید و از شکست اندوهگین شده بودند. روزگار به سختی می‌گذشت و چاره‌ای جز بردباری نبود.

معنی کلمات:

• نبرد: جنگ
• افراسیاب: فرمانده ی سپاه توران
• پایداری: مقاومت و ایستادگی
• اندوهگین: غمگین
• بردباری: صبر و حوصله
• چاره: راه حل، تدبیر
• مشکل: سخت

کلمات هم‌خانواده:

• مشکل: اشکال

کلمات متضاد:

• پیروزی ≠ شکست
• ناامید ≠ امیدوار
• سختی ≠ آسانی

♦♦♦

سرانجام، دو سپاه تصمیم گرفتند که آشتی کنند. تورانیان پیشنهاد کردند که پهلوانی ایرانی تیری به سوی خاور پرتاب کند. هر جا که تیر فرود آید، آنجا مرز ایران و توران باشد.

معنی کلمات:

• سرانجام: بالاخره
• پیشنهاد: نظر، رای
• خاور: مشرق
• آشتی: دوستی، صلح

کلمات متضاد:

• خاور ≠ باختر
• آشتی ≠ قهر

♦♦♦

این خبر را هر دهانی، زیر گوشی، بازگو می‌کرد:

آخرین فرمان
آخرین تحقیر
مرز را پرواز تیری، می‌دهد سامان

معنی: پرواز یک تیر، مرز را مشخص می‌کند.

گر به نزدیکی فرود آید
خانه‌هامان، تنگ
آرزومان، کور

معنی: اگر آن تیر در نزدیکی فرود بیاید، خانه‌هایمان تنگ می‌شود و آرزوهایمان از بین خواهد رفت.

معنی کلمات:

• هر دهانی: هر کسی
• زیر گوشی: آهسته، یواش
• تحقیر: کوچک شمردن، خوار شدن
• پرواز: پریدن، پرتاب
• بازگو: تکرار
• سامان دادن: منظم کردن
• تنگ: کوچک
• گر: اگر

کلمات هم‌خانواده:

• تحقیر: حقارت، حقیر

♦♦♦

ور بپرد دور
تا کجا؟ تا چند؟

معنی: اگر تا دور دست پرواز کند تا کجا؟ چه مقدار؟

آه! کو بازوی پولادین و کو سرپنجه‌ی ایمان؟

معنی: آن بازوی نیرومند و آن ایمان قوی کجاست؟

راستی، چه پیشنهاد دشواری! مگر یک تیر چقدر می‌تواند دور بشود؟ کدام تیرانداز این کار بزرگ را انجام خواهد داد؟

معنی کلمات:

• فرود آید: پایین بیاید
• سرپنجه: نیرومند، توانا
• پولادین: ساخته شده از فوالد
• ور: و اگر
• سرپنجه‌ی ایمان:‌ قدرت ایمان
• نیرومند: قوی
• دشوار: سخت

کلمات هم‌خانواده:

• توانا: توانایی، توان

کلمات متضاد:

• توانا ≠ ناتوان

♦♦♦

آرش کمان‌گیر، تیرانداز ماهر ایرانی، خود را برای پرتاب این تیر آماده کرد. همه نگران و منتظر، پای کوه بلند دماوند ایستاده بودند. مادران دعا می‌کردند؛ پیرمردها، اشک می‌ریختند؛ کودکان با بی‌تابی، آرش کمان‌گیر را که با قامتی رشید و استوار پای کوه ایستاده بود، نگاه می‌کردند. آرش با قدم‌های محکم از کوه بالا رفت؛ روی تخته سنگ بزرگی ایستاد؛ بازوان و تن نیرومند خود را به همه نشان داد و گفت: «خوب ببینید! در بدن من هیچ نقص و عیبی نیست؛ اما خوب می‌دانم چون تیر از کمان رها شود، همه‌ی نیروی من از تن بیرون خواهد رفت. من جان خود را در تیر خواهم گذاشت و برای سربلندی ایران فدا خواهم کرد.»

معنی کلمات:

• کمان: ابزار تیراندازی
• ماهر: زبر دست
• نقص: عیب، کمی و کاستی
• نگران: مضطرب
• استوار: پابرجا، پایدار
• قامت: قد و بالا، اندازه
• رشید: راست قامت، دلاور
• منتظر: چشم به راه
• بازوان: بازوها
• رها: آزاد
• تن: جان

کلمات هم‌خانواده:

• ماهر: مهارت
• منتظر: انتظار
• نقص: ناقص

کلمات متضاد:

• محکم ≠ سست

♦♦♦

آرش با گام‌های بلند از کوه بالا رفت؛ وقتی به قله رسید در آنجا دست به دعا برداشت و با خدای خود زمزمه کرد: «ای خدای آسمان‌ها! ای آفریدگار کوه‌ها و دریاها! ای توانایی که به ما توانایی بخشیده‌ای! مرا یاری کن تا سرزمین ایران را از دست دشمنان رها کنم.» آن‌گاه از بالای قله به دشت‌های سبز و رودهای آبی نگریست. صدای مردم از همه جا به گوش می‌رسید. آرش نام خدا را بر زبان آورد و با همه‌ی توان، زه کمان را کشید.

معنی کلمات:

• گام: قدم
• قله: نوک کوه
• زمزمه: آوازی زیر لب و آهسته
• نگریست:‌ نگاه کرد
• به گوش می رسید:‌ شنیده می شد
• توان: قدرت

♦♦♦

تیر همچون پرنده‌ای تیز بال، پرواز کرد؛ از بامداد تا نیم‌روز در پرواز بود؛ از کوه و دره و دشت گذشت و در کنار رود جیحون بر تنه‌ی درخت گردویی که در جهان از آن تناورتر و بلندتر نبود، نشست و آنجا مرز ایران و توران شد.

مردم از پیر و جوان به سمت قله حرکت کردند. آرش، بی‌جان بر تخته سنگی افتاده بود.

آری، آری، جان خود در تیر کرد آرش

معنی: آرش تمام توان خود را به تیر منتقل کرد.

کار صدها، صد هزاران تیغه‌ی شمشیر کرد آرش

معنی: او طوری این کار را انجام داد و طوری تیر را پرتاب کرد انگار که هزاران مرد، با هزاران تیغه شمشیر در حال مبارزه هستند.

معنی کلمات:

• بامداد: صبح زود، اول صبح
• تناور: تنومند، قوی
• نیم روز: میان روز، ظهر
• همچون:‌ مثل
• بی جان: مرده