نویسنده: مجله ستاره
بروزرسانی: ۲۵ آذر ۱۴۰۰
ستاره | سرویس چهره ها – بیوگرافی کامل وحشی بافقی را در این مطلب بخوانید.
بیوگرافی وحشی بافقی
دوران زندگی وحشی بافقی با پادشاهی شاه تهماسب صفوی و شاه اسماعیل دوم و شاه محمد خدابنده هم‌زمان بود. وی تحصیلات مقدماتی خود را در زادگاهش سپری نمود. وحشی در جوانی به یزد رفت و از دانشمندان و سخنگویان آن شهر کسب فیض کرد و پس از چند سال به کاشان عزیمت نمود و شغل مکتب‌داری را برگزید. وی پس از روزگاری اقامت در کاشان و سفر به بندر هرمز و هندوستان، در اواسط عمر به یزد بازگشت و تا پایان عمر (سال ۹۹۱ هجری قمری) در این شهر زندگی کرد.
آثار وحشی بافقی
این شاعر بزرگ روزگار خود را با اندوه و سختی و تنگدستی و تنهایی گذراند و دراشعار زیبا و دلکش او سوز و گداز این سال‌های تنهایی کاملاً مشخص است. وی غزل‌سرای بزرگی بود و در غزلیات خود از عشق‌های نافرجام، زندگی سخت و مصائب و مشکلات خود یاد کرده است. کلیات وحشی متجاوز از نُه هزار بیت و شامل قصیده، ترکیب بند و ترجیع بند، غزل، قطعه، رباعی و مثنوی است. وحشی دو منظومهٔ عاشقانه دارد. یکی ناظر و منظور که عشق همجنس‌گرایانهٔ پسران شاه و وزیری را بر یکدیگر روایت می‌کند، و دیگریفرهاد و شیرین یا شیرین و فرهاد به استقبال از خسرو و شیرین نظامی گنجه‌ای.
مثنوی نخستین به سال ۹۶۶ به پایان رسید و ۱۵۶۹ بیت است و امّا مثنوی دوم که از شاهکارهای ادب دراماتیک پارسی است، هم از عهد شاعر شهرت بسیار یافت لیکن وحشی بیش از ۱۰۷۰ بیت از آن را نساخت و باقی آن را وصال شیرازی شاعر مشهور سده سیزدهم هجری (م ۱۲۶۲) سروده و با افزودن ۱۲۵۱ بیت آن را به پایان رسانیده‌است.
شاعری دیگر به نام صابر شیرازی بعد از وصال ۳۰۴ بیت بر این منظومه افزود. مثنوی معروف دیگری که وحشی به پیروی از نظامی سرود، خلد برین است که بر وزن مخزن‌الاسرار نظامی گنجه‌ای می‌باشد. مثنوی‌های کوتاهی از وحشی در مدح و هجو و نظایر آن‌ها بازمانده که اهمیت منظومه‌های یادشده را ندارد.
دیوان اشعار او شامل ۹۰۷۶ بیت غزل، قصیده، قطعه، رباعی، ترکیب‌بند، ترجیع‌بند، مخمس و مثنوی با تصحیح عزیزالله علیزاده در نشر فردوس در تهران در سال ۱۳۹۲ در ۶۷۲ صفحه منتشر شده است.
نمونه‌هایی از اشعار وحشی بافقی:
غزل ۱:
آه تا کی ز سفر باز نیایی بازآ
اشتیاق تو مرا سوخت کجایی بازآ
شده نزدیک که هجران تو ما را بکشد
گر همان بر سر خونریزی مایی بازآ
کرده ای عهد که بازآیی و مارا بکشی
وقت آن است که لطفی بنمایی باز آ
رفتی و باز نمی آیی و من بی تو به جان
جان من این همه بی رحم چرایی باز آ
وحشی از جرم همین کز سر آن کو رفتی
گرچه مستوجب صد گونه جفایی بازآ
غزل ۲:
کشیده عشق در زنجیر جان ناشکیبا را
نهاده کار صعبی پیش ، صبر بند فرسا را
توام سر رشته داری ، گر پرم سوی تو معذورم
که در دست اختیاری نیست مرغ بند بر پا را
من از کافر نهادی های عشق این رشک می بینم
که با یعقوب هم خصمی بود جان زلیخا را
به گنجشکان میالا دام خود ، خواهم چنان باشی
که استغنا زنی گر بینی اندر دام عنقا را
اگر دانی چو مرغان در هوای دامگه داری
ز دام خود ، به صحرا افکنی اول دل ما را
نصیحت این همه در پرده با آن طور خود رایی
مگر وحشی نمی داند زبان رمز و ایما را
