معنی شعر خاک آزادگان با آرایه های ادبی

درس یازدهم کتاب فارسی پایه دهم، شعری از سپیده کاشانی، شاعر معاصر (۱۳۱۵- ۱۳۷۱ ) در قالب غزل و در نوع ادبیات مقاومت است. در این مطلب، معنی شعر خاک آزادگان را با آرایه ها و معنی کلمات هر بیت می‌خوانید. 

 

 

معنی شعر خاک آزادگان

۱.

به خون گر کشی خاک من دشمن من
بجوشد گل اندر گل از گلشن من

معنی: ای دشمن من! اگر بخواهی سرزمین من را با کشتار به خون بکشی و آن را نیست و نابود کنی، جوانان زیادی در این سرزمین هستند که  آماده شهادتند و تا پای جان رویاروی تو می‌ایستند.

معنی کلمات: گلشن: گلزار

آرایه های ادبی: خاک: مجاز از سرزمین / به خون کشیدن: کنایه از کشتن و نابود کردن / گل: استعاره از جوانان جان باز / گل اندر گل: کنایه از فراوان / جوشیدن: کنایه از قیام کردن / خاک، گل، گلشن: تناسب/ واج آرایی «گ» / گلشن: استعاره از سرزمین / تکرار «من»

 

۲.

تنم گر بسو زی، به تیرم بدوزی
جدا سازی ای خصم، سر از تن من

معنی: حتی اگر تن من را بسوزانی و به من تیر بزنی، ای دشمن حتی اگر سر از تن من جدا کنی.

معنی کلمات: خصم: دشمن

آرایه های ادبی: سوختن: سوزاندن، کنایه از نابود کردن / به تیر دوختن: تیر زدن / بسوزی، بدوزی: جناس / خصم: دشمن / سر از تن جدا ساختن: کنایه از کشتن / تن، من: جناس / سر، تن: تناسب /  به تیرم بدوزی جهش ضمیر دارد: من را با تیر بدوزی / این بیت با بیت بعدی موقوف المعانی است.

 

۳.

کجا می‌توانی ز قلبم ربایی
تو عشق میان من و میهن من؟

معنی: هرگز نمی‌توانی عشق میان من و میهنم را از من بدزدی و بگیری.

معنی کلمات: کجا: چگونه / ربودن: دزدیدن، گرفتن

آرایه های ادبی: بیت دارای استفهام انکاری است => قطعا نمی‌توانی

 

۴.

من ایرانی‌ام آرمانم شهادت
تجلی هستی است جان کندن من

معنی: من ایرانی هستم! آرزوی من شهادت است! مردن من نمایانگر هستی من است.

معنی کلمات: آرمان: امید و آرزو / تجلی: جلوه گری

آرایه های ادبی: جان کندن: کنایه از درگذشتن و مردن / تضاد بین هستی و جان کندن / واج آرایی حرف «ن»

 

۵.

مپندار این شعله افسرده گردد
که بعد از من افروزد از مدفن من

معنی: گمان نکن که عشق میان من و میهنم آتشی است که از بین می‌رود؛ زیرا پس از من از گور من  زبانه خواهد کشید.

معنی کلمات: پنداشتن: تصور کردن / افسردن: سرد شدن، خاموش شدن، یخ بستن / افروختن: روشن شدن /  مدفن: گورگاه

آرایه های ادبی: شعله: استعاره از عشق به میهن / تضاد بین افسردن و افروختن / واج آرایی حرف «ف»

 

۶.

نه تسلیم و سازش نه تکریم و خواهش
بتازد به نیرنگ تو توسن من

معنی: نه تسلیم می‌شویم! نه سازش می‌کنیم! نه شما را گرامی می‌داریم و نه از شما خواهشی می‌کنیم! هستی من مانند اسب سرکشی است که به نیرنگ تو حمله خواهم کرد و فریب تو را نخواهد خورد.

معنی کلمات: تکریم: گرامی‌داشت / خواهش: درخواست و التماس / تاختن: حمله کردن، نیرنگ: فریب / توسن: اسب سرکش، 

آرایه های ادبی: توسن استعاره از هستی من یا میهن من

 

۷.

کنون رود خلق است، دریای جوشان
همه خوشه‌ی خشم شد خرمن من

معنی: اکنون مردمی که مانند رود زلال و آرام بودند مثل دریایی جوشان و پر موج شده‌اند و همۀ هستی من از خشم در برابر تو پر شده است .

معنی کلمات: خلق: آفریدگان، مردم

آرایه های ادبی: رود خلق: اضافه تشبیهی / رود خلق، دریای جوشان است: تشبیه، اغراق / خرمن: استعاره از هستی / خوشه خشم: اضافه تشبیهی / خرمن من خوشه خشم شد: تشبیه / واج آرایی حرف «خ»

 

۸.

من آزاده از خاک آزادگانم
گل صبر می‌پرورد دامن من

معنی: من ایرانی‌ام! از سرزمین آزادگانم! هستی من گل صبر می‌پرورد و من همیشه بردباری ام.

معنی کلمات: آزاده: ایرانی / پروردن: پروراندن

آرایه های ادبی: خاک: مجاز از سرزمین / گل صبر: اضافه تشبیهی / دامن: استعاره از هستی

 

۹.

جز از جام توحید هرگز ننوشم
زنی گر به تیغ ستم گردن من

معنی: حتی اگر با تیغ ستمت گردن مرا بگسلی، من فقط خداوند را می‌پرستم و یکتاپرستم می‌مانم.

معنی کلمات: توحید: یکتاپرستی 

آرایه های ادبی: جام: مجاز از نوشیدنی / جام توحید: اضافه تشبیهی / تیغ ستم: اضافه تشبیهی یا اضافه اقترانی (تیغی که همراه با ستم استفاده می‌شود) /  گردن زدن: کنایه از کشتن / واج آرایی حرف «ن»

 

شما می‌توانید معنی شعر مهر و وفا با آرایه های ادبی و معنی حکایت گنج حکمت پیرایه خرد فارسی دهم با قلمرو زبانی و ادبی را که در کتاب فارسی دهم آمده است بخوانید.