نویسنده: حمید قارایی
بروزرسانی: 9 مهر 1400
ستاره | سرویس محتوای کمک درسی – سنگ مرمر از جمله سنگ‌هایی است که تمدن‌های باستانی در ساخت انواع بناها از آن استفاده می‌کردند. این سنگ در برابر گرما، سرما و باران مقاوم بسیار مقاوم است. سنگ مرمر از کلمه یونانی مارموروس (Marmoros) به معنی مروارید گرفته شده و به دلیل درخشانی و عدم تخلل از محبوبیت بالایی برخوردار است. ماده اولیه سنگ مرمر، سنگ آهک است که طی فرایندی به مرمر تبدیل می‌شود. اما سنگ آهک چگونه به سنگ مرمر تبدیل می شود؟
سنگ آهک چگونه به سنگ مرمر تبدیل می شود؟
سنگ آهک به طور عمده از دو نوع ماده معدنی کلسیت و آراگونیت تشکیل شده است. این دو ماده معدنی، اشکال مختلفی از کربنات کلسیم هستند. منبع این رسوبات کلسیم معمولاً ترشحات پوسته، قسمت‌های اسکلتی موجودات دریایی از جمله مرجان‌ها است. بنابراین، سنگ آهک نوعی سنگ رسوبی است که با رسوب مواد در سطح زمین یا درون بدن آب تشکیل می‌شود. رسوب گذاری می‌تواند در محل منبع یا در مکانی کاملاً متفاوت انجام شود. اگر در مکانی متفاوت باشد، این رسوبات توسط آب، باد، یخ و غیره به محل رسوب منتقل می‌شوند. سنگ آهک در محیط‌های اسیدی ضعیف به طور کلی و گاهی حتی در آب محلول است. بسته به مقدار pH آب، دمای آب و غلظت یون ، کلسیت ممکن است به عنوان رسوب یا حل شود.
وقتی «سنگ آهک» در اعماق زمین به مدت طولانی تحت حرارت و فشار زیاد قرار می گیرد، دگرگون شده، به «سنگ مرمر» تبدیل می شود. ماده اصلی سازنده سنگ مرمر، «کربنات کلسیم» است. برخی از انواع سنگ مرمر دارای ۹۹ درصد کربنات کلسیم هستند. همانطور که گفته شد کلسیت اصلی ترین کانی تشکیل دهنده سنگ مرمر بوده که در طی فرآیند دگرگونی متبلور و درشت تر می‌شود. در واقع سنگ مرمر هنگامی تشکیل می‌شود که ماده کربناتی موجود در کربنات کلسیم تبلور مجدد شود. این امر از طریق فرآیندی به نام “دگرگونی یا دگردیسی” اتفاق می افتد که به معنی “تغییر نوع” است.
مطالب مرتبط: اصلی‌ترین روش های تشکیل کانی‌ها چیست؟
دگرگونی سنگ آهک
دگرگونی به مجموعه عواملی گفته می‌شود که در اثر آن ، مشخصات سنگ‌ها تغییر می‌کند و سنگ به نوع دیگری که سنگ دگرگونی نام دارد، تبدیل می‌شود. عوامل دگرگونی ممکن است باعث تغییر بافت و ساخت ، ترکیب شیمیایی و ترکیب کانی شناسی سنگ‌ها بشود.
شدت دگرگونی، نسبت به عمق، فشار و دما تغییر می‌کند. به عبارت دیگر در هر موقعیتی سنگ‌های خاصی تولید می‌شود. پوسته زمین از نظر شدت دگرگونی معمولا به ۳ منطقه تقسیم می‌شود. منطقه با عمق متوسط که در زیر منطقه کم عمق قرار گرفته است با دما و فشار لیتوستاتیک زیاد مشخص می‌شود. گاهی نیز فشارهای تکتونیکی مربوط به این منطقه قابل توجه است. در این مناطق معمولا سنگ‌های گنیس و کوارتزیت مرمر تشکیل می‌شود.
دلیل تنوع رنگ در سنگ مرمر
وجود املاح «آلومینیم و منیزیم» در سنگ مرمر باعث تنوع رنگ در آن می‌شود. وجود موادی مانند اکسید آهن، سیلیس، میکا، سرپانتین، گرافیت و مواد آهکی در ساختار مرمر نیز رنگ آن را تغییر می‌دهد. مرمر با رنگ هایی یافت می‌شود که در دیگر سنگ های طبیعی دیده نمی‌شود.
- اگر در آن اکسید آهن آبدار وجود داشته باشد رنگ آن قهوه‌ای و یا زرد است.
- اگر اکسید آهن بی‌آب یا دهیدراته وجود داشته باشد مرمر به رنگ سرخ و یا صورتی است.
- اگر دارای منگنز و مواد زغالی باشند رنگ آن‌ها کبود، خاکستری یا سیاه است.
کاربرد سنگ مرمر در ساختمان
در ایران، در برابر كلمه ماربل به اشتباه از واژه مرمر استفاده می‌شود. در حقیقت ماربل یك سنگ دگرگونی است، در حالی كه آن سنگی كه در ایران در تجارت به عنوان مرمر شناخته می‌شود معادل واژه اونیكس ماربل بوده و عبارت است از یك سنگ لایه لایه نیمه شفاف ریز بلور از كلسیت.
سنگ های مرمر در ضخامت های کم بسیار شکننده هستند که می توان با رزین های اپوکسی آن را تقویت کرد. همچنین مقاومت سنگ مرمر به آلودگی های جوی کم است، بنابراین می بایست از آن بیشتر در دکوراسیون داخلی و فضاهایی با میزان رطوبت کم استفاده کرد، حتی در مکانهایی مانند آشپزخانه و یا حمام که امکان وجود اسیدهایی ضعیف هست، از سنگ مرمر نباید استفاده کرد.
بیشتر بخوانید: تمیز کردن سنگ روی کابینت مرمر، کوارتز، گرانیت و آهک
سنگ مرمر سنگ یک دست و محکمی می‌باشد که بیشترین استفاده آن در ساخت لوازم تزئینی است و از قدیم مجسمه سازی یکی از پر کاربردترین موارد سنگ مرمر بوده، گلدانهایی در مصر یافت شده اند که پنج هزار سال پیش از میلاد مسیح با سنگ مرمر ساخته شده اند، در منازل نیز کاربرد دارند و برای کف سالن، قرنیز، دیوار و اپن آشپزخانه از آن استفاده می‌شود. باید توجه داشت که سنگ‌های مرمر در معرض نور آفتاب استفاده نشوند زیرا کدر شده و رنگ خود را از دست می‌دهند.
مرمر در دکوراسیون داخلی ساختمان، مجسمه سازی، ساخت کاشی مرمر و به عنوان دیوارپوش سرویس های لوکس به کار میرود.
