آشنایی با «کرگدن»، این گیاهخوار درشت هیکل طبیعت!

همه ما تا به حال نام کرگدن را شنیده‌ایم، اما چقدر درباره ویژگی‌ها، رفتارها یا محل زندگی آن‌ها می‌دانیم. وقتی صحبت از حیوانات بزرگ روی خشکی می‌شود، می‌توانیم در مورد فیل‌ها یا کرگدن‌ها صحبت کنیم. کرگدن دومین جانور بزرگ خشکی‌زی از نظر جثه و ابعاد است.

تاریخچه دقیقی از بار اولی که یک انسان این حیوان را مشاهده کرده، وجود ندارد. با این وجود تحقیقات جانورشناسان در کنار باستان‌شناسان نشان می‌دهد که از میلیون‌ها سال پیش کردگدن‌ها روی زمین می‌زیسته‌اند.

 

 

مشخصات زیستی کرگدن

تصاویر این حیوان را در کتاب‌ها یا اینترنت دیده‌اید، اما بیایید در اینجا کمی دقیق‌تر این موضوع را بررسی کنیم و اطلاعات موجود در این‌باره را دسته‌بندی کرده باشیم.

مشخصات ظاهری کرگدن ها

شاخ دماغی یا Rhinoceros یا همان کرگدنی که می‌شناسیم، سالیان سال روی خشکی‌هایی قدم می‌گذاشته که پیش‌تر از وجود انسان‌ها پاک بوده‌اند. با این وجود که این جانور قدمت زیادی دارد، اما از نظر ظاهری در این سال‌ها، تفاوت چشمگیری نداشته است.

آیا تا به حال یک کرگدن را از نزدیک دیده‌اید؟

برای تعداد زیادی از شما پاسخ این سؤال، منفی است. البته این امر دور از انتظار نیست، چرا که کم‌تر باغ وحشی وجود دارد که این حیوان در آن‌ها نگهداری شود و قطعاً همه توان سفر به کشورهایی که زیستگاه این جانور هستند را، نخواهند داشت. 

پس بیایید با هم مشخصات ظاهری این حیوان را مرور کنیم، مشخصاتی که احتمالاً شما را شگفت‌زده‌ خواهد کرد:

قد	حدود ۱.۵ متر تا سر شانه‌ها
طول بدن	بین ۲.۵ تا ۳.۵ متر
وزن	بین ۱.۵ تا ۲.۵ تن
پوست	ضخیم و زره مانند

 

زیستگاه کرگدن ها

این جانور گونه‌های مختلفی دارد که در چند کشور، آن هم تنها در مناطقی خاص، وجود دارند. چمن‌زارها، دشت‌ها، مرداب‌ها و جنگل‌های بارانی از جمله زیست‌بوم‌های مورد علاقه این حیوان هستند. بخش بزرگی از جمعیت این حیوان در کشورهای هند، نپال، مالزی، آفریقای و اندونزی زندگی می‌کنند. کم بودن زیستگاه‌های این حیوان، یکی از عواملی است که آن‌ها را تا این حد آسیب‌پذیر کرده است.

طول عمر

صحبتی که در ادامه خواهیم داشت، احتمالاً شما را شگفت‌زده خواهد کرد. درصد زیادی از افراد هیچ تصوری از طول عمر این حیوان ندارند، یا شاید تصور می‌کنند مانند بسیاری از جانوران مختلف، عمر کوتاهی دارند. اما باید اشاره کنیم که این حیوان اگر در شرایط خوبی زندگی کند، طول عمری بین ۳۵ تا ۴۰ سال خواهد داشت.

غذای کرگدن

با این جثه و وزن، او یک گیاهخوار است! شاید کمی عجیب باشد که این حیوان چگونه با خوردن علف‌ها می‌تواند تا ۳.۵ متر رشد کند، اما واقعیت داستان این است که این حیوان از هیچ گونه پوشش گیاهی نمی‌گذرد. برخی از گونه‌های خاص آن، حتی از برگ و شاخه درختان نیز تغذیه می‌کند.

 

 

تولید مثل

شاید تصور کنید که جفت‌ها هر سال تولید مثل می‌کنند، اما در واقع کرگدن‌های ماده بین ۲.۵ تا ۵ سال از زایمان قبل‌شان، وقت نیاز دارند تا دوباره باردار شوند. این جانور نیز به تعیین قلمرو خود، دقت زیادی دارد و عموماً این کار را از طریق نشانه‌گذاری درختان و بوته‌ها انجام می‌دهد.

طول دوره بارداری برای جفت ماده، بین ۱۶ تا ۱۸ ماه خواهد بود و پس از آن در بیشتر موارد تنها یک نوزاد و در مواردی خاص دوقلو به دنیا خواهد آمد. نوزاد به دنیا آمده در بدو تولد وزنی بین ۳۹ تا ۶۳ کیلوگرم خواهد داشت. والدین برای ۲ الی ۴ سال باید از فرزندان خود مراقبت کنند. پس از این بازه، فرزندان از والدین جدا می‌شوند و برای خود در جایی دیگر تعیین قلمرو می‌کنند.

 

استفاده از شاخ کرگدن، عامل خطر انقراض!

اگر بخواهیم آمار دقیقی از دشمنان این حیوان را داشته باشیم، قطعاً انسان‌ها در رتبه اول این لیست قرار می‌گیرند. با تجاوز به حریم زندگی و زیستگاه این جانور، انسان‌ها باعث شده‌اند یکی از قدیمی‌ترین جانداران کره زمین در معرض خطر انقراض قرار گیرد.

روند در خطر قرار گرفتن جمعیت آنها از اویل قرن بیستم شروع شد و جالب است بدانید در آن زمان به طور تقریبی، حدود ۵۰۰ هزار کرگدن در زیستگاه‌ها مختلف وجود داشته‌اند.

در طی این سال‌های نه چندان طولانی، شاهد هستیم که روز به روز جمعیت این حیوان به دلیل شکار برای شاخ و پوستش، رو به کاهش است؛ همانطور که آهو برای پوست و گوشتش شکار می‌شود! 

طبق بررسی‌های انجام شده، در حال حاضر حدود ۲۵ هزار کرگدن زنده روی زمین وجود دارند. این عدد نشان می‌دهد که جمعیت آنها به یک بیستم چیزی که در اوایل قرن ۲۰ میلادی بوده، کاهش یافته و جزء گونه‌های جانوری در حال انقراض قرار می‌گیرد.

 

 

موارد استفاده از شاخ کرگدن

بیشتر شاخ‌هایی که در بازار سیاه به فروش می‌رسند، برای تولید وسایل دکوراتیو و بسیار گران‌قیمت و همچنین مصارف دارویی در طب سنتی چینی به کار می‌روند. شاید کمی عجیب به نظر برسد، اما شاخ این حیوان از طلا هم گران‌تر است. شایعات حاکی از این هستند که در بازارهای غیرقانونی، شاخ این حیوان به ازای هر کیلوگرم، ارزشی بین ۶۰ تا ۱۰۰ هزار دلار دارد.

شاخ این حیوان از جنس کراتین بوده و قابلیت رشد مجدد را دارد. اما تنها در شرایطی خاص که آسیب به جمجمه حیوان وارد نشود، شاخ امکان رشد دارد. در سال‌های اخیر مسئولین محیط زیست، دست به کاری زده‌اند که به بقای این حیوان کمک می‌کند. آن‌ها کرگدن‌هایی که شاخ بزرگی دارند، شناسایی کرده و با رعایت اصول، اقدام به جدا کردن شاخ‌شان می‌کنند. این کار کمک می‌کند شکارچیان انگیزه‌ای برای شکار آن‌ها نداشته باشند.

 

تفاوت اسب آبی با کرگدن در چیست؟

این یک اشتباه رایج است که بسیاری از افراد نمی‌توانند تفاوت میان اسب‌ آبی و کرگدن را تشخیص دهند. هنگامی که صحبت از تفاوت می‌شود، می‌توانیم به طور خاص به مشخصات ظاهری و همچنین رفتارهای این حیوانات اشاره کنیم.

اسب‌ آبی بر خلاف کرگدن، رفتاری بسیار اجتماعی دارد و عموماً در رودخانه‌ها، آبگیرها یا هر جایی که آبی در دسترس باشد، به صورت دسته‌جمعی دیده می‌شوند. از طرفی اسب‌ آبی تنها در قاره افریقا زندگی می‌کند و تمام جمعیت ۱۵۰۰۰۰ تایی آن‌ها، در قسمت‌های مختلف قاره آفریقا، پراکنده هستند.

از نظر ظاهری نیز مهم‌ترین تفاوت این دو حیوان در این است که اسب آبی دندان‌های بسیار بلندی دارد، در صورتی که کرگدن‌ها، شاخ بلند و ارزشمندی روی بینی خود دارند. فک اسب‌ آبی بسیار منعطف بوده و می‌تواند با زاویه ۱۸۰ درجه‌ای باز شود.

 

 

کلام آخر

تا این‌جا در مورد مشخصات ظاهری، زیستگاه، تغذیه، طول عمر و تولید مثل این حیوان صحبت کردیم، اما با چنین اطلاعاتی چگونه می‌توانیم آنها را از خطر انقراض نجات دهیم؟ بهترین کاری که ممکن است از دست ما برآید، فرهنگ‌سازی صحیح و شاید کمک‌های مالی و معنوی به افرادی است که در جهت حفظ جان این حیوان در چین، هند یا زیستگاه‌های دیگرش، سعی و تلاش می‌کنند.