نویسنده: حسین بیگی
بروزرسانی: ۲۶ خرداد ۱۴۰۱
آزمایش FBS سرنخ‌های مهمی در مورد وضعیت قند خون افراد به پزشک می‌دهد. سطح بالای قند خون ناشتا، نشان دهنده مقاومت به انسولین یا بیماری دیابت است. بنابراین چنانچه پزشک شما با مشاهده برخی از علائم مشکوک به دیابت یا سایر مشکلات مرتبط با متابولیسم قند باشد، آزمایش FBS را تجویز می‌کند.
آزمایش قند خون ناشتا یا FBS چیست؟
برای پاسخ به پرسش fbs چیست می‌توان پاسخ داد که آزمایش FBS بهترین روش برای تشخیص دیابت است؛ زیرا علاوه بر نتایج قابل اطمینان، انجام آن آسان بوده و کم‌هزینه‌تر از آزمایش‌های تخصصی دیگر است. در آزمایش FBS میزان نوعی قند به نام گلوکز در خون شما اندازه گیری می‌شود. گلوکز از غذاها و نوشیدنی‌های دارای قند یا کربوهیدرات گرفته شده و سوخت مورد نیاز سلول‌ها را تامین می‌کند.
انسولین هورمونی است از کبد ترشح شده و از طریق گرفتن قند اضافی خون و تبدیل آن به گلیکوژن (شکل ذخیره قند در بدن) ذخیره شده در ماهیچه‌ها که در تنظیم میزان انرژی بدن نقش دارد. انسولین در لوزالمعده تولید می‌شود و پس از افزایش میزان گلوکز، در خون آزاد می‌شود.
به طور معمول سطح گلوکز خون شما پس از خوردن وعده‌های غذایی مثل: برنج، نان، پنیر و سایر مواد حاوی کربوهیدرات افزایش می‌یابد. این افزایش سبب ترشح هورمون انسولین می‌شود تا سطح گلوکز خون را به سرعت تنظیم کند. چنانچه سطح گلوکز در طول زمان بالا باقی مانده و تنظیم نشود، ممکن است به عملکرد چشم، کلیه، اعصاب و رگ‌های خونی شما آسیب برسد.
در حال حاضر انواع مختلفی از آزمایشات قند خون وجود دارد که مهم ترین آن آزمایش قند خون ناشتا (FBS) است که میزان قند را پس از حداقل ۸ ساعت ناشتا بودن اندازه گیری می‌کند.
چه زمانی باید برای اندازه گیری قند خون به آزمایشگاه مراجعه کنید؟
دیابت نوع ۲ و دیابت بارداری غالبا در ابتدا ابتلا هیچ علامتی ندارند. بنابراین ممکن است افراد این بیماری را داشته باشند، اما از وجود آن بی اطلاع باشند. پزشکان معمولاً به منظور پایش یا بررسی وضعیت سلامتی افراد آزمایش قند خون ناشتا را تجویز می‌کنند اما انجام این تست برای گروه‌های زیر بیشتر از سایرین ضرورت دارد:
- افرادی که علائم دیابت دارند: علائمی مانند: پرنوشی، تکرر ادرار، گزگز شدن کف پا و تاری دید جز علائم بروز دیابت است. بنابراین برای اطمینان از عدم ابتلا، انجام آزمایش FBS پیشنهاد می‌شود.
- زنان باردار: به منظور اطمینان از عدم تاثیر هورمون‌های بارداری بر ترشح انسولین و ابتلا به دیابت بارداری تجویز می‌شود.
- سابقه خانوادگی ابتلا به دیابت: این افراد ریسک بالایی برای ابتلا به دیابت دارند بنابراین باید ضمن رعایت رژیم غذایی مناسب، به طور منظم وضعیت ترشح هورمون انسولین را از طریق آزمایش قند خون ناشتا مورد سنجش قرار دهند.
- افراد دارای اضافه وزن: زمانی که فردی به دلیل رژیم غذایی نامناسب یا ابتلا به بیماری‌هایی مانند تیروئید دچار اضافه وزن می‌شود؛ باید وضعیت متابولیسم بدن خود را از طریق میزان چربی و قند خون به طور منظم بسنجد.
میزان نرمال FBS
میزان قند خون به دو صورت ناشتا و ۲ ساعت پس از مصرف غذا سنجش می‌شود. رنج طبیعی این اعداد به صورت زیر است:
- در حالت ناشتا (۸ ساعت قبل از مصرف وعده غذایی): ۸۰-۱۳۰ میلی گرم در دسی لیتر
- ۲ ساعت پس از صرف غذا: ۹۰-۱۸۰ میلی گرم در دسی لیتر
میزان قند خون
اینکه چگونه و چه زمانی قند خون بالا می‌رود به رژیم غذایی افراد بستگی دارد. به طور کلی عوامل که می‌توانند باعث افزایش قابل توجهی در میزان قند خون شوند عبارتند از:
- داشتن وعده‌های غذایی حجیم
- مصرف غذاها و نوشیدنی‌های حاوی قند زیاد
- مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات مانند: نان و برنج
با این حال افرادی که دارای دیابت هستند به دلیل برخی از نقص‌های فیزیولوژیک نمی‌تواند از طریق انسولین قند خون خود را کنترل کنند. دو دلیل مهم در ناتوانی کنترل قند خون در این افراد مبتلا به دیابت شامل موارد زیر است :
- افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ انسولین کافی تولید نمی‌کنند زیرا سلول‌های ایمنی آنها دچار نقص شده و به سلول‌های تولید کننده انسولین حمله می‌کند.
- در مقابل افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ علی رغم تولید انسولین، توانایی پاسخ به هورمون (تاثیر پذیری) انسولین را ندارند.
در نهایت میزان قند خون افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ و نوع ۲ به صورت غیر طبیعی بالا رفته و این افراد برای کنترل سطح گلوگز خون خود ناچار به مصرف داروهای کاهنده قند خون می‌شوند.
آزمایش قند خون ناشتا به چه صورت انجام می‌شود؟
برای انجام آزمایش FBS باید حداقل ۸ ساعت ناشتا باشید. پزشکان اغلب توصیه می‌کنند آزمایش قند خون ناشتا را بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب و قبل از ساعت ۹ اندازه گیری کنید. البته زمان مناسب برای انجام آزمایش تا حدی به اهداف درمانی و شرایط افراد نیز بستگی دارد. از انجایی که بدن افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ انسولین تولید نمی‌کند، این افراد باید سطح قند خون خود را چندین بار در روز آزمایش کنند تا پزشک بتواند دوز انسولین مناسب را تجویز کند.
درمان دیابت
اگر به تازگی متوجه شدید که به دیابت مبتلا هستید، انتخاب سبک زندگی سالم اولین گزینه‌ای است که می‌تواند به شما کمک کند تا سطح قند خون خود را به حالت عادی بازگردانید یا حداقل از افزایش یافتن آن جلوگیری کنید. حفظ وزن نرمال از طریق ورزش و رعایت رژیم غذایی سالم می‌تواند تا حد زیادی کمک کننده باشد. ورزش کردن (حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته) می‌تواند از بروز دیابت نوع ۲ جلوگیری کند.
مصرف داروهایی مانند متفورمین (گلوکوفاژ، گلومتزا، و غیره) برای کنترل میزان قند خون گزینه‌ی مناسبی هستند. در مواردی همزمان با مصرف داروهای کاهنده قند خون، مصرف داروهای کنترل کننده کلسترول مانند استاتین‌ها و داروهای کنترل فشار خون بالا نیز ضروری است.
تست قند خون به منظور پایش وضعیت سلامتی افراد از نظر متابولیسم گلوگز و ترشح انسولین تجویز می‌شود. چنانچه میزان قند خون ناشتا شما از مقدار ۱۳۰ بالاتر باشد، احتمالا پزشک‌تان در کنار رعایت رژیم غذایی مناسب مصرف برخی از داروها را مثل متفورمین تجویز می‌کند.
پیشنهاد می‌کنیم اگر دچار دیابت هستید یا سابقه این بیماری در خانواده شما وجود دارد و یا اینکه دچار چاقی شده‌اید، حداقل هر شش ماه آزمایش خون انجام دهید؛ زیرا ابتلا به بیماری دیابت در دراز مدت سبب بروز بیماری‌های خطرناک دیگری مانند بیماری قلبی و فشار خون می‌شود. توصیه می‌کنیم چنانچه مبتلا به دیابت هستید یا در خانواده خود سابقه ابتلا به بیماری دیابت را دارید، حتما هر شش ماه برای پایش وضعیت سلامتی خود آزمایش خون دهید.
با هومکا به راحتی تست قند خون دهید
از انجایی که در مراکز درمانی همواره ریسک ابتلا به بیماری‌های عفونی و ویروسی وجود دارد؛ پیشنهاد ما به شما این است که از خدمات آزمایش در منزل شرکت هومکا استفاده کنید. شرکت هومکا با بهره گیری از بهترین متخصصان، خدمات آزمایش در منزل را به همه ساکنین استان تهران و کرج و شهرهای رشت، شیراز، اصفهان، تبریز و مشهد ارائه می‌دهد. شما می‌توانید با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس گرفته و یا به سایت هومکا به آدرس www.homeca.ir مراجعه نمایید و در خصوص تمامی خدمات موردنظرتان از همکاران ما اطلاعات مورد نیازتان را دریافت کنید.
