بیوگرافی مظهر خالقی خواننده قدیمی و اصیل کرد ایرانی

ستاره | سرویس چهره‌ها – در بیوگرافی مظهر خالقی از خواننده و ترانه سرایی یاد می‌کنیم که کرد زبان است و اهل سنندج. زندگی او را از وطنش که مدت زیادی از عمرش را وقف موسیقی آن کرده بود دور کرده، اما هنوز هم پا پس نکشیده و فعالیت هنری خود را از کردستان عراق ادامه می‌دهد. از این هنرمند نام آشنا و اسطوره بیش از ۲۵۰ آواز فولکلوریک ثبت شده که جزء افتخارات موسیقی ایران و به خصوص خطه‌ی کرد نشین ایران است. این خواننده ۷۴ ساله سنندجی از اوایل دهه ۳۰ وارد رادیو و تلویزیون ملی ایران شد و از طرف مردم ایران بسیار مورد ستایش قرار گرفته است. در ادامه با هم زندگینامه مظهر خالقی، اسطوره موسیقی کردی ایران را می‌خوانیم.

 

بیوگرافی مظهر خالقی

مظهر خالقی با نام اصلی باقر خالقی در ۱۸ شهریور  ۱۳۱۷ در سنندج متولد شد. او یکی از اعضای خانواده‌ایی از مشایخ خاندان کرد مردوخی بود و از نوجوانی به موسیقی سنتی ایرانی و موسیقی کردی علاقه نشان داد و در این زمینه شروع به یادگیری و فعالیت کرد. اما رشته‌ی تحصیلی‌اش ربط زیادی به علاقه‌اش نداشت و قبل از انقلاب اسلامی ایران به تحصیل رشته فیزیک در لیسانس مشغول شد و فوق لیسانس مدیریت صنعتی را دریافت کرد. قبل از ورودش به سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران مدتی به عنوان دبیر دبیرستان‌های تهران مشغول بود اما طولی نکشید که با شادروان انجوی شیرازی آشنا شد.

 

 

به سبب این آشنایی به رادیوی سنندج راه پیدا کرد تا به ترجمه مطالب ادبی و هنری زبان کردی بپردازد و در دهه‌ی ۳۰ اولین اجرای ضبط شده‌‌اش را انجام داد که در رادیو سنندج و به زبان فارسی پخش شد. کمی بعد با پیشرفت بی‌نظیرش در زمینه موسیقی و فعالیت در رادیو، همکاری با ارکستر رادیو را شروع کرد و با اسطوره‌های موسیقی ایران که  هنرمندان آن موقع وزارت فرهنگ و هنر مانند ” ناصری ، کسروی ، بهاری ، حنانه ، گلسرخی ، محمدرضا شجریان” آشنا شد. در کنار این بزرگان، مظهر خالقی، تجارب و آموخته‌های موسیقیاییش را گسترش داد و دیری نگذشت که با همراهی دیگر هنرمندان کرد مانند یوسف زمانی ، اردشیر کامکار ، مجتبی میرزاده ، سواره ایلخانی زاده ، محمد صدیق مفتی زاده ، محمد کمانگر و فریدون مرادی  به موسیقی و ادبیات کردی کمک شایانی کرد. استعداد و جنس صدای بی‌نظیر مظهر خالقی باعث شد تا هنرمندان و مشاهیری مثل حنانه ، کسروی و یوسف زمانی از او تعریف کنند و صدایش را مانند غلامحسین بنان بدانند.

 

 

سبک مظهر خالقی در موسیقی کردی

مظهر خالقی، خواننده‌ی کرد زبان سنندجی محبوب ایرانی است و توانست متفاوت‌ترین سبک موسیقایی را نسبت به بقیه‌ی سرشناسان موسیقی کرد ارائه کند. سبک غالب موسیقی کردی، فولکلور است و مظهر خالقی توانست سبکی از موسیقی ارائه دهد که از موسیقی فولکلور کردی کاملا دور بوده و بیشتر به سبک موسیقی سنتی فارسی شباهت دارد و شاید این یکی از دلایل محبوبیت و شهرت مظهر خالقی، این خواننده کردزبان باشد. یکی از نشانه‌هایی که می‌توان سبک این خواننده‌ی کرد را از سایر خوانندگان ایرانی متمایز کرد، صدای پایین خواننده و استفاده بسیار کم نت در ملودی آهنگ‌هایش می‌باشد. او همچنین با اجرای آهنگ‌هایی مثل «نسیم پاییزی»، توانست منبع الهام بسیاری از خوانندگان و موسیقیدانان کردی و سنتی ایرانی باشد.

 

فعالیت‌های هنری مظهر خالقی

جدای از فعالیتی که مظهر خالقی به عنوان آموزگار در دبیرستان‌های تهران داشت، از سوابق او می‌توان به مدیریت تلویزیون سنندج و کرمانشاه اشاره کرد. مظهر خالقی قبل از مهاجرتش به انگلستان از ۱۳۵۰ تا ۱۳۵۷ رئیس رادیو و تلویزیون کرمانشاه بود که آن زمان یكی از مراكز مهم رادیو و تلویزیون در ایران بود و بعد از مركز شیراز رتبه دوم را داشت. در این دوره در کنار فعالیت‌های هنری دیگر مثل خوانندگی و آهنگسازی موسیقی کردی، وی در کنار سید علی اصغر کردستانی و محمد ماملی و حسن زیرک و ناصر رزازی و …، به خوانندگان و نوازندگان مطرح کرد کمک کرد تا در رادیو و تلویزیون اجرا داشته باشند و خودشان را معرفی کنند.

او پس از مهاجرت به انگلستان راهی کردستان عراق شد و هم اکنون مدیر (ئینستوتی که له پوری کورد) در سلیمانیه کردستان عراق است. فعالیت اصلی این مرکز در زمینهٔ هنر، ادبیات و فلکلور کرد است. همچنین آوازی به زبان انگلیسی از او با همکاری ارکستر سمفونیک بغداد و سلیمانیه موجود است که گفته می‌شود به یادگار از حلبچه است؛ خود استاد خالقی در مصاحبه‌ای می‌گوید: “من در خصوص حلبچه آوازی به زبان كردی ندارم، اما با همكاری اركستر سمفونیك بغداد و سلیمانیه آوازی را به زبان انگلیسی سروده و آن را به یادمان این حادثه در شهر حلبچه هدیه كردیم تا در مواقع بازدید خارجی‌ها به عنوان یادبودی از آن دوران به آنها داده شود.”

 

 

زندگی شخصی مظهر خالقی، خواننده‌ و آهنگساز کردی

او پس از فعالیت‌های هنری‌اش در رژیم قبلی، تا سال ۱۳۵۷ مدیر سازمان رادیو و تلویزیون سنندج و کرمانشاه بود و در آن زمان آهنگ و موسیقی ماندگاری از خودش به جا گذاشت، اما از ایران و شهر و زادگاه محبوبش، سنندج جدا شد و به انگلستان مهاجرت کرد. گفته می‌شود با شروع انقلاب سال ۱۳۵۷ ایران، مظهر خالقی توسط انقلابیون دستگیر شده و با وساطت جلال طالبانی فراری داده شده است. اما آنجا هم دوام نیاورد و به کردستان عراق و سلطانیه رفت تا به زبان مادری‌اش نزدیک باشد. در آنجا  با خواهر همسر جلال طالبانی رئیس جمهور سابق عراق ازدواج کرد و ماندگار شد. ازدواج موفقش با مرگ همسرش در سال ۱۳۹۸ در لندن پایان یافت. وی پس از ۳۸ سال دوری از ایران، در ۱۰ تیر ۱۳۹۸ برای حضور در کنگره بین‌المللی مشاهیر کُرد، که برای قدردانی از فرهنگ و هنر کردستان به میزبانی دانشگاه کردستان برگذار شد، از مرز باشماق مریوان به ایران بازگشت. در این گردهمایی به مظهر خالقی کلید طلایی شهروندی و نصب نشان مشاهیر کُرد داده شد.  

 

آثار هنری مظهر خالقی

• بلین به یار
• په پوولهٔ ئازادی
• ئامینه نازه نینه
• که ده لین ئه مرو
• نه سیمی پائیز
• هاتی ئاواتی دیرین
• ته نیا توم ده وه
• هوره مه باره
• نه م دوینی
• ای یاری نازدار
• شیرین شیرینه
• بیرت ده کم
• ئه گه ریمه وه
• هوز گهٔ کوردان
• شیرین ته شی ده ریسه
• کو یار
• ئه من هه ر توم ببه
• ئاوینهٔ دولبه ری
• جه ژنی به هاران
• له حه سره ت دیدارت
• قه سه م
• جوتیار
• ئه من خوه ویسته م
• شیده لاره که م
• نا ویره م
• ئه شقی ولات
• بم لاوی نه
• گو لی په ر ئاو

 

در آخر

بیوگرافی مظهر خالقی این هنرمند سرشناس و اسطوره‌ی موسیقی کردی را خواندید. پیشنهاد می‌کنیم سری به مطلب «آشنایی با موسیقی کردی» بزنید و در قسمت نظرت و پرسش‌ها، نظراتتان را راجع به موسیقی کردی، برای ما و دیگر مخاطبان ستاره به اشتراک بگذارید.