نویسنده: حسین بیگی
بروزرسانی: ۲۲ خرداد ۱۴۰۱
آموزش بورس یا هر آموزش دیگری ممکن است در ابتدای مسیر باعث شود افراد تصور کنند – پس از گذراندن یک یا دو دوره آموزشی – دانش‌شان به اندازه کافی ارتقاء یافته و با اتکا به یافته‌های جدیدشان می‌توانند هر نوع ریسکی را تجربه کنند! در چنین شرایطی گفته می‌شود سرمایه‌گذاران درگیر یک سوگیری رفتاری تحت عنوان «توهم دانش» شده‌اند.
درک مفهوم توهم دانش
مطالعاتی که دو دانشمند به نام‌های دانینگ و کروگر انجام دادند، ثابت کرد افراد در ابتدای مسیر یادگیری، دانش خود را بسیار بالاتر از میزان واقعی آن برآورد می‌کنند. این موضوع که به اثر دانینگ-کروگر معروف است، می‌تواند در بسیاری از جنبه‌های زندگی از جمله سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی مشکل ایجاد کند.
فردی را تصور کنید که به تازگی در یک دوره آموزش بورس مانند تحلیل تکنیکال شرکت کرده و پس از گذراندن دو جلسه ابتدای دوره، احساس می‌کند از صلاحیت کافی برای تحلیل وضعیت بازار برخوردار است؛ اما همان‌طور که می‌دانید تکمیل آموزش و کسب مهارت لازمه شروع فعالیت و سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس است. اما باید توجه داشته باشید افرادی که به تازگی آموزش بورس را شروع کرده‌اند، الزاما از مهارت کافی برای فعالیت در بازار برخوردار نیستند.
در این مثال علت این اعتماد به نفس بیش از اندازه را می‌توان با توجه به اثر دانینگ-کروگر توضیح داد. در واقع فردی که به تازگی شروع به شرکت در دوره‌های آموزش بورس کرده، در مراحل ابتدایی آموزش، دانش خود را بسیار بیش از حد واقعی آن تخمین می‌زند و این مسئله احتمال اتخاذ تصمیمات اشتباه و انجام ریسک‌های حساب نشده را افزایش می‌دهد.
چگونه می‌توان با توهم دانش مقابله کرد؟
پیش از اینکه راهکارهایی در ارتباط با مقابله با این سوگیری ارائه دهیم، باید یادآوری کنیم معمولاً نمی‌توان آثار خطاهای رفتاری را به طور کامل حذف کرد و آگاهی به وجود آن‌ها صرفا می‌تواند باعث شود افراد انتخاب‌های هوشمندانه‌تری داشته باشند؛ بنابراین فراموش نکنید مهم‌ترین اقدام در مقابله با سوگیری‌های رفتاری از جمله توهم دانش، آگاهی به وجود آن‌ها است. در ادامه به مواردی اشاره می‌کنیم که توجه به آن‌ها می‌تواند اثر این سوگیری را تا حدی تعدیل کند.
غیر مستقیم سرمایه‌گذاری کنید
همان‌طور که می‌دانید سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس مستلزم برخورداری از میزان بالایی از دانش مالی است؛ بنابراین برای افرادی با دانش محدود، روش‌های غیرمستقیم سرمایه‌گذاری گزینه بهتری به شمار می‌رود. یکی از بهترین روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم سرمایه‌گذاری در صندوق‌هاست. صندوق‌های سرمایه‌گذاری انواع متنوعی دارند که از میان رایج‌ترین آن‌ها می‌توان به صندوق سهامی، صندوق درآمد ثابت و صندوق مختلط اشاره کرد. افراد می‌توانند با توجه به میزان ریسک‌پذیری خود یکی از انواع این صندوق‌ها را برای سرمایه‌گذاری برگزینند.
اگر خود را یک سرمایه‌گذار ریسک‌پذیر می‌دانید، سرمایه‌گذاری در صندوق سهامی مانند صندوق سلام فارابی یا صندوق اول اکسیر فارابی گزینه‌ای مناسب برای شما به شمار می‌رود. برای سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری نظیر صندوق سلام فارابی که یک صندوق قابل معامله یا ETF است؛ نیاز به دریافت کد بورسی دارید. پس از دریافت کد بورسی می‌توانید از طریق سامانه معاملات آنلاین تمام کارگزاری‌ها نسبت به خرید واحدهای این صندوق سهامی اقدام کنید.
فراموش نکنید خرید و فروش واحدهای ETF درست مانند خرید سهام در سامانه معاملاتی است. علاوه بر صندوق سلام، صندوق یکم اکسیر فارابی نیز یک صندوق سهامی است که خرید و فروش واحدهای آن مبتنی بر صدور و ابطال است؛ یعنی برای سرمایه‌گذاری در این صندوق باید با مراجعه به سایت صندوق نسبت به خرید یا فروش واحدهای آن اقدام کنید.
زمانی که در این نوع از صندوق‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنید، نیازی به دانش بورسی خاصی ندارید، یعنی احتمال تاثیرگذاری سوگیری توهم دانش بر رفتار سرمایه‌گذاری شما به حداقل می‌رسد.
آموزش بورس را فراموش نکنید!
در صورتی که قصد دارید پس از دریافت کد بورسی به صورت مستقیم در بورس سرمایه‌گذاری کنید، بسیار مهم است که نسبت به دریافت آموزش‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری اقدام کنید. هرچند در این ارتباط باید با دقت عمل کرده، وجود اثر دانینگ-کروگر را از یاد نبرید؛ چراکه ممکن است در مراحل ابتدایی آموزش، تحت تاثیر سوگیری توهم دانش، اطلاعات و مهارت خود را بیش از میزان واقعی آن برآورد کرده، خود را درگیر میزان ریسکی کنید که قادر به تحمل آن نیستید.
جمع‌بندی
در این مقاله با یکی از سوگیری‌های رفتاری، تحت عنوان «توهم دانش» آشنا شدید و دیدید چگونه این خطا می‌تواند با ایجاد اعتماد به‌نفس بی‌جا در سرمایه‌گذاران آن‌ها را درگیر ریسک‌های حساب نشده بکند. فراموش نکنید افزایش دانش و مهارت و البته استفاده از روش‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم از جمله صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا استفاده از خدمات سبدگردانی شرکت‌های مطمئن، می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای همه افراد باشد تا هم از سود سرمایه گذاری در بورس بهره ببرند و هم از تاثیر خطای رفتاری توهم دانش بکاهند.
