نویسنده: زهرا روشنایی
بروزرسانی: 3 شهریور 1400
ستاره | سرویس سلامت – موسیر ایرانی، که نوعی گیاه وحشی بومی ارتفاعات زاگرس است، در مناطق سرد تا معتدل رشد می‌کند و انواع بسیار متنوعی از نظر شکل و رنگ دارد. این موسیر از جهات زیادی با موسیر معمولی تفاوت دارد. موسیر کوهی را به برش‌های نازک تقسیم می‌کنند و سپس برای از بین بردن تلخی‌اش، در آب می‌خیسانند؛ سپس در مقابل آفتاب، به خشک کردن موسیر پرداخته و به عنوان چاشنی و افزودنی در انواع غذا به کار می‌برند. در طب سنتی، موسیر ایرانی برای درمان درد‌های مفصلی و اختلالات التهابی، نقرس، ورم مفاصل، اسهال، معده درد، پسوریزیس و بواسیر تجویز می‌شود. ما در این مطلب به بررسی مهمترین خواص و مضرات موسیر کوهی که خاستگاه آن در ایران است، می‌پردازیم.
آنچه در این مطلب خواهید خواند...
عدم نمایش
ترکیبات موسیر ایرانی
ترکیبات موسیر به دو گروه اصلی تقسیم می‌شوند: ترکیبات حاوی گوگرد و ترکیبات فاقد گوگرد. بسیاری از خواص دارویی موسیر مانند کاهش کلسترول پلاسما، کاهش فشار خون و تجمع پلاکتی به یک ترکیب گوگردی معروف به نام «آلیسین» نسبت داده می‌شود. مشاهدات علمی حاکی از آنند که هرچه وزن حبه‌های موسیر بیشتر باشد، آلیسین آن نیز بیشتر است.
سایر ترکیبات این موسیر عبارت است از:
- آلیسین
- ساپونین‌ها
- ساپوژنین‌ها
- آژوئن
- ترکیبات سولفوریک
- فلاونوئید‌ها
- ترکیبات معدنی
- اسید‌های چرب ضروری
- فولیک اسید
- پروتئین
- فیبر
- ویتامین سی
ساپونین‌ها، ساپوژنین‌ها، آژوئن‌ها، ترکیبات سولفوریک و فلاونوئید‌ها در انواع موسیر یافت می‌شود. فلاونوئید‌ها آنتی‌اکسیدان‌های بالقوه‌ای هستند که در طیف گسترده‌ای از مواد خوراکی یافت می‌شوند، اما به طور ویژه در آلیوم‌ها مثل موسیر به مقادیر زیاد یافت می‌شود. کوئرستین در این نوع موسیر نوع دیگری از فلاونوئیدهاست که در بدن انسان جذب می‌شود و فعالیت آنتی‌اکسیدانی کلی پلاسما را افزایش می‌دهد. میزان این ماده، زمانی که پوست موسیر گرفته می‌شود، به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. پختن، سرخ کردن یا گرم کردن تا حداکثر دو ساعت، تاثیر کمی بر محتوای آنتی‌اکسیدانی موسیر ایرانی داشته و بنابراین استفاده از موسیر در طبخ مواد خوراکی، ایده‌ی خوبی برای سلامتی است.
این موسیر همچنین سرشار از مس، روی و منگنز است. از آنجا که اسید لینولنیک و لینولئیک در آن بیشتر از سایر موسیر‌ها و همچنین پیاز است؛ بنابراین موسیر کوهی بومی ایران، از نظر عناصر معدنی و اسید‌های چرب ضروری غنی‌تر است. افزون بر این، این گیاه بومی، حاوی مقادیر زیادی از ویتامین C، پتاسیم، فیبر، اسید فولیک، کلسیم و آهن بوده و منبع خوبی برای پروتئین محسوب می‌شود؛ بنابراین یک منبع غذایی بسیار خوب برای گیاه‌خواران است.
این موسیر همچنین سرشار از مس، روی و منگنز است. از آنجا که اسید لینولنیک و لینولئیک در آن بیشتر از سایر موسیر‌ها و همچنین پیاز است؛ بنابراین موسیر کوهی بومی ایران، از نظر عناصر معدنی و اسید‌های چرب ضروری غنی‌تر است. افزون بر این، این گیاه بومی، حاوی مقادیر زیادی از ویتامین C، پتاسیم، فیبر، اسید فولیک، کلسیم و آهن بوده و منبع خوبی برای پروتئین محسوب می‌شود؛ بنابراین یک منبع غذایی بسیار خوب برای گیاه‌خواران است.
مروری بر مهمترین خواص موسیر ایرانی
۱. کمک به سلامت کلیه‌ها
یکی از نشانگر‌های بالینی مهم نفروپاتی دیابتی، کاهش پروتئین و آلبومین است. مطالعات نشان می‌دهند که درمان موش‌های مبتلا به دیابت به کمک موسیر کوهی بومی ایران، موجب افزایش این دو ماده در بدن آن‌ها شده است. نشان داده شده‌است که انسولین ترکیب اسید‌های آمینه را در پروتئین‌ها تحریک می‌کند و این ممکن است آلبومین و کل پروتئین تولید شده در موش‌های دیابتی را نشان دهد.
همچنین سطح بالای سرم کراتینین، اسید ادراری و اوره ناشی از اختلال در عملکرد کلیه در حیوانات دیابتی مشاهده شده است. برخی مطالعات نشان می‌دهند عصاره این گیاه، عملکرد کلیه را بهبود می‌بخشد و این نشانگر‌ها را کاهش می‌دهد. وجود پلی‌فنول‌ها و فلاونوئید‌ها در عصاره موسیر کوهی بومی ایران، ممکن است علت فعالیت‌های محافظت کننده آنتی‌اکسیدانی و کاهش سطح اسید اوریک و سرم کراتینین باشد.
همچنین سطح بالای سرم کراتینین، اسید ادراری و اوره ناشی از اختلال در عملکرد کلیه در حیوانات دیابتی مشاهده شده است. برخی مطالعات نشان می‌دهند عصاره این گیاه، عملکرد کلیه را بهبود می‌بخشد و این نشانگر‌ها را کاهش می‌دهد. وجود پلی‌فنول‌ها و فلاونوئید‌ها در عصاره موسیر کوهی بومی ایران، ممکن است علت فعالیت‌های محافظت کننده آنتی‌اکسیدانی و کاهش سطح اسید اوریک و سرم کراتینین باشد.
۲. خواص محافظت کننده از کبد
نشان داده شده است که درمان موش‌های صحرایی با عصاره هیدروالکلی این نوع از موسیر، می‌تواند سلول‌های کبدی را در برابر اثرات اکسیدانی برخی مواد از جمله آلوکسان محافظت کند و همچنین غلظت برخی آنزیم‌های سرمی که منجر به دیابت می‌شوند (مانند ALP, ALT, و AST) را کاهش می‌دهد. خواص موسیر نژاد ایرانی در کاهش این آنزیم‌ها در موش‌های صحرایی دیابتی ممکن است ناشی از ظرفیت آنتی‌اکسیدانی و ترکیبات آنتی‌اکسیدانی موسیر مانند ترکیبات فنلی و گوگر باشد.
۳. کمک به کاهش چربی خون
اخیرا نشان داده شده که کوئرستین (یکی از ترکیبات موجود در این گیاه بومی)، بیوسنتز کلسترول کبدی موش را در شرایط آزمایشگاهی مهار می‌کند. همچنین گزارش شده است که مصرف فلاونول‌ها و فلاون ها‌ی خوراکی با خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی نسبت عکس دارد.
چربی خون همچنین خطر ابتلا به بیماری دیابت را افزایش می‌دهد و احتمالا این امر به دلیل عدم فعالیت لیپاز است. درمان موش‌های صحرایی دیابتی توسط عصاره موسیر، منجر به کاهش تری گلیسیرید پلاسما و کلسترول بد خون آن‌ها شده است؛ این در حالی است که سطح کلسترول خون آن‌ها تا حد کمی افزایش داشته است. تحقیقات حیوانی و آزمایشگاهی بسیاری این خواص موسیر را تائید می‌کنند، اما اینکه آیا مصرف موسیر بومی ایران، بر انسان نیز همین اثرات را دارد یا خیر، منوط به انجام مطالعات بیشتر است.
سایر خواص موسیر ایرانی عبارت هستند از:
چربی خون همچنین خطر ابتلا به بیماری دیابت را افزایش می‌دهد و احتمالا این امر به دلیل عدم فعالیت لیپاز است. درمان موش‌های صحرایی دیابتی توسط عصاره موسیر، منجر به کاهش تری گلیسیرید پلاسما و کلسترول بد خون آن‌ها شده است؛ این در حالی است که سطح کلسترول خون آن‌ها تا حد کمی افزایش داشته است. تحقیقات حیوانی و آزمایشگاهی بسیاری این خواص موسیر را تائید می‌کنند، اما اینکه آیا مصرف موسیر بومی ایران، بر انسان نیز همین اثرات را دارد یا خیر، منوط به انجام مطالعات بیشتر است.
سایر خواص موسیر ایرانی عبارت هستند از:
- خواص ضد سرطانی
- خواص ضد میکروبی و آنتی‌باکتریالی
- بهبود فعالیت گوارشی و تقویت دستگاه گوارش
مضرات مصرف موسیر ایرانی
موسیر نیز مانند تمامی خوراکی‌های دیگر، با وجود اینکه برآمده از دل طبیعت است، درصورتی که به مقداری زیاد مصرف شود می‌تواند مضراتی به همراه داشته باشد. از جمله این مضرات عبارتند از:
- افزایش دمای بدن
- نفخ و دل درد
- سردرد
- تشنگی مفرط
- سندروم روده تحریک پذیر
- سوزش سردل
- ریفلاکس معده
- و واکنش‌های حساسیتی مانند آسم، بثورات پوستی و خارش چشم‌ها
سخن پایانی
با توجه به مطالعات اولیه‌ای که تا کنون انجام گرفته، احتمالا بتوان گفت که مصرف عصاره‌ی موسیر ایرانی یک روش درمانی جدید در مقابل بسیاری از بیماری‌ها و عوارض مربوط به آن‌ها باشد، اما به طور قطع برای دستیابی به نتایج قطعی‌تر به تحقیقات بیشتری احتیاج است. به هرحال از آنجا که موسیر از دیرباز به عنوان یک داروی گیاهی در طب سنتی ایرانی کاربرد داشته، شما می‌توانید به اندازه‌ی معمول و به عنوان چاشنی از آن در کنار غذا‌ها لذت ببرید و از خواص آن بهره‌مند شوید.
همچنین شما می‌توانید با آموزش روش کاشت موسیر در گلدان، نیاز روزمره‌ی خود را به این گیاه تامین کنید. توصیه ما این است که اگر بیماری خاصی دارید یا دارویی مصرف می‌کنید، پیش از مصرف موسیر به عنوان یک دارو، با پزشک خود مشورت کنید. در پایان، اگر اطلاعاتی در این خصوص دارید، آن را با ما و دیگر همراهان ستاره به اشتراک بگذارید.
برگرفته از: imedpub
