آشنایی با شته و راه های از بین بردن آن

شته‌ها گونه‌های خاصی از حشرات کوچک و مکنده هستند که شیره گیاهان را می‌مکند. بسیاری از گونه‌های آن سبز رنگ هستند اما در برخی گونه‌ها معمولاً شته‌های مودار یا سیاه نیز وجود دارد. شته‌ها یکی از مخرب‌ترین آفات گیاهانی هستند که در مناطق معتدل رشد می‌کنند. به این ترتیب توانسته‌اند یکی از بزرگ‌ترین آفات برای کشاورزان و جنگلداران به حساب بیایند.

 

مشخصات ظاهری شته

شته‌ها حشرات کوچک کروی، پهن یا بیضی شکلی هستند که طول بدن آن‌ها می‌تواند بین نیم میلی‌متر تا هشت میلی‌متر باشد. اما اکثر آن‌ها بین ۲ تا ۴ میلی‌متر هستند. آن‌ها از نظر رنگ بسیار تنوع دارند و اغلب به رنگ‌های زرد، سبز، قرمز، سیاه و یا خاکستری دیده می‌شوند.

بدن آن‌ها نرم و پوشیده از موهای ظریف با اندازه‌های مختلف است. سر شته‌ها دارای یک جفت شاخک است که طول آن‌ها می‌تواند متفاوت باشد. شته‌ها سه جفت پا دارند که پاهای عقبی معمولاً بلندتر از سایر پاها هستند. عموماً این حشرات به دو شکل بدون بال و بالدار یافت می‌شوند. در بیشتر گونه‌ها، شکم حشره به دم کوتاه ختم می‌شود.

همچنین در پهلوها و پشت حلقه ششم شکم، زائده‌ای با اشکال و اندازه‌های مختلف وجود دارد. از نظر شناسایی گونه‌ها، شکل و اندازه این زائده، فرم شاخک‌ها، دم و تزئینات آن‌ها بسیار مهم است.

معمولاً شته‌ها دارای ترشحات شیرین و چسبنده‌ای به نام عسلک هستند که مورچه‌ها را جذب می‌کند و حتی مورچه‌ها با شاخک‌های خود آن‌ها را تحریک می‌کنند تا شیره ترشح کنند و از آن تغذیه کنند. دیده شده است که برخی از مورچه‌ها برای کلنی شته‌ها لانه می‌سازند و آن‌ها را به دام می‌اندازند یا به مکان‌های دیگر، به ویژه روی ریشه گیاهان منتقل می‌کنند.

 

 

 انواع شته

۱. شته سبز هلو (Myzus persicae)

 این گونه معمولاً به برگ درختان هلو، سیب، گیلاس، زردآلو و نیز گیاهانی مانند گوجه فرنگی، سیب‌زمینی، توتون، بادمجان، پنبه، ترب، کرفس، کاهو و آفتابگردان حمله می‌کنند و باعث پیچیدگی برگ این درختان می‌شوند که مسبب خسارت‌های زیادی هستند. خسارت این نوع شته بیشتر در درختان بادام جبران ناپذیر است.

۲. شته گل سرخ (Metopolophium dirhodum)

 رنگ این حشره سبز مایل به قهوه‌ای با زائده‌ها و پاهای سیاه هست که معمولاً طول این شته‌ها بین ۲.۸ تا ۴.۳ میلی‌متر است. در اوایل بهار، تخم‌های این شته‌ها که از سال قبل روی درخت گذاشته شده بودند، به تدریج شروع به باز شدن می‌کنند و در نتیجه زادآوری شته‌ها، سطح زیرین برگ‌ها و ساقه‌های گل دهنده (رز و نسترن) با این شته‌ها پر شده‌اند.

۳. شته سبز انار

تمام شاخه‌ها، سطوح زیرین برگ‌ها، جوانه‌ها و گل‌های قرمز درختان مورد حمله این آفت قرار گرفته و ضمن تغذیه از شیره گیاه، ترشحات چسبناکی نیز تولید کرده و باعث رشد نکردن شاخه‌ها و ریزش بیشتر گل‌ها و میوه‌های جوان شود. این آفت زمستان را به شکل تخم روی شاخه‌های انار می‌گذراند.

بیشترین جمعیت را در ماه‌های بهار دارد و گاهی همه شاخه‌های جوان، گل‌ها و میوه‌های تازه تشکیل شده را می‌پوشاند. در تابستان به دلیل گرم شدن هوا از تراکم و شدت آسیب آن کم می‌شود. در ماه‌های پاییز نیز که دما کاهش می‌یابد، جمعیت شته‌ها دوباره افزایش می‌یابد، اما شدت آن کمتر از بهار خواهد بود.

۴. شته خالدار گردو

شته خالدار بزرگ‌تر از شته سبز است که نوارها و لکه‌های تیره در پشتش دارد. این گونه از شته‌ها به صورت ردیفی در سطح بالای برگ در امتداد رگبرگ میانی تغذیه می‌کنند. در طول فصل بهار و تابستان، ماده‌های بالغ معمولاً بالدار هستند و روی بال‌های شته خالدار، نقاط تیره مشخصی در امتداد رگ بال‌ها و در پشت بدن آن‌ها نوارهای تیره وجود دارد.

۵. شته درخت سیب

هر کجا که درخت سیب کاشته شود، این شته نیز وجود دارد. این آفت به برگ‌ها و نوک شاخه‌های تازه، جوانه‌ها و حتی گل‌های نورس آسیب می‌رساند و باعث کاهش محصول می‌شود. گیاهان میزبان این نوع شته شامل سیب، گلابی، به، زالزالک و ازگیل هستند و خساراتی که این گونه شته به نهالستان‌ها و درختان جوان وارد می‌کند، بسیار زیاد است.

حمله شدید آن در باغات میوه نیز مشاهده می‌شود. درختان چه پیر و چه جوان، پاجوش‌ها بیشتر در معرض این شته هستند. در اثر تغذیه این حشره، برگ‌های جوان تغییر شکل می‌دهند. در این نوع پیچش برگ‌ها اغلب عرضی هستند. به عبارت دیگر، برگ‌های انتهایی جوان آسیب پذیرترین هستند و بیشترین آسیب را می‌بینند.

 

 

فرق شته با کنه و شپشک

شته و شپشک هر دو از آفات کشاورزی به حساب می‌آیند و تنها از نظر ظاهری با یکدیگر تفاوت دارند. هر دو حشره از گیاهان تغذیه می‌کنند. اما کنه‌ها انگل‌هایی محسوب می‌شوند که از خون سایر جانوران تغذیه می‌کنند.

 

راه‌های از بین بردن شته

برای از بین بردن شته‌های گل و گیاهان آپارتمانی و فضای باز می‌توانید از روش‌های مؤثر، ایمن و غیر شیمیایی زیر استفاده کنید:

1. شستشو ساده‌ترین راه برای از بین بردن شته‌های گل و گیاه است. شته‌ها با فشار آب سرد از بین می‌روند. معمولاً تا دو هفته طول می‌کشد تا از شر شته‌ها و گیاهان با این روش خلاص شوید.
2. شته‌های گل‌ها را با اسپری آفت کش خانگی از بین ببرید. می‌توان از اسپری صابون حشره‌کش برای از کشتن شته‌ها استفاده کرد. برای این کار چند قاشق غذاخوری صابون مایع ظرف‌شویی را با مقداری آب ترکیب کنید. سپس این محلول را روی برگ‌ها، ساقه‌ها و جوانه‌های گل و گیاه اسپری کنید. معمولاً شته‌ها زیر برگ‌ها پنهان می‌شوند.
3. شته‌ها را با سرکه از گیاهان دور کنید. شته‌ها بوی ترش را دوست دارند. به همین جهت می‌توانید مقداری سرکه را در ظرفی بریزید و در نزدیکی گلدان یا باغچه قرار دهید. برای بهترین نتیجه، مقداری مواد مغذی شیرین را به سرکه اضافه کنید تا یک تله چسبناک و عالی برای شته‌ها ایجاد کنید. علاوه بر این مقداری سرکه و مایع صابون را مخلوط کرده و محلول نهایی را روی برگ گیاهان اسپری کنید.
4. روش دیگر از بین بردن شته‌های گل و گیاه، استفاده از خاک دیاتومه است. دیاتومه یک ماده آلی، غیر سمی و بی ضرر به شمار می‌آید که شته‌ها را از بین می‌برد.
5. آفت‌کش‌های شیمیایی، آخرین راه حلی است که از شر شته‌ها خلاص شوید.

 

از بین بردن شته درختان

در محیط باز دفع شته‌ها بسیار سخت است. از بین بردن شته‌ها زمانی موفقیت آمیز خواهد بود که به محض ظهور اولین کلونی شته‌ها شروع شود. همچنین تعداد پارازیت‌ها و شکاری‌ها در این زمان زیاد نیست و سم‌پاشی آسیب چندانی به آن‌ها وارد نمی‌کند. سموم مورد استفاده برای کنترل شته‌ها اغلب سموم فسفره هستند که دارای خواص تماسی مانند مالاتیون، گوزاتیون، دیازینون و سوپر اسید است که بسته به ماده مؤثره آن‌ها از یک تا یک و نیم گرم در لیتر آب مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

 

از بین رفتن شته‌ها به روش طبیعی

شته‌ها دشمنان طبیعی بسیاری دارند. یک راه بسیار مؤثر برای کنترل شته‌ها استفاده از این دشمنان است. این‌ها حشراتی مانند کفشدوزک‌ها و زنبورها هستند. کفشدوزک‌ها با خوردن مستقیم شته‌ها در طول هفته تعداد زیادی شته را می‌کشند و زنبورها هم با تخم گذاری در بدن شته‌ها باعث مرگ تدریجی آن‌ها می‌شوند.

برخی از مورچه‌ها از عسلک شته تغذیه می‌کنند. در حالی که مورچه‌ها به گیاه آسیب نمی‌رسانند، اما از شته‌ها در برابر حشرات مفیدی که آن‌ها را می‌کشند محافظت می‌نمایند. اگر از شر شته‌ها خلاص شوید، این مورچه‌ها نیز از بین می‌روند.

 

سخن پایانی

شته‌ها نوعی حشره مکنده به شمار می‌آیند که شیره گیاهان را می‌مکند و سبب خشک شدن و از بین رفتن گیاه می‌شوند. از این رو شته‌ها یکی از مخرب‌ترین آفات گیاهانی هستند که در مناطق معتدل رشد می‌کنند. برای از بین بردن شته‌ها روش‌های گوناگونی وجود دارد که با مطالعه آن‌ها می‌توانید از شر این آفات خلاص شوید.