نویسنده: مهدیه منصوری
بروزرسانی: 10 مرداد 1401
ستاره | سرویس سلامت – با گسترش شیوع ویروس‌ها مثل آنفولانزا یا ویروس کرونا، دیگر پیدا کردن مواد ضدعفونی کننده در داروخانه‌ها به راحتی گذشته نیست و تنها گزینه‌ی جایگزین، ساخت محلول ضدعفونی کننده خانگی و رعایت نکات بهداشت فردی است. در این مقاله باهم یاد می‌گیریم چطور در کمترین زمان ممکن با حداقل لوازم موردنیاز، یک محلول ضدعفونی کننده مفید و کاربردی بسازیم. با ما همراه باشید.
در این مطلب بخوانید:
- چرا محلول ضدعفونی کننده خانگی بسازیم؟
- محلول خانگی الکلی
- محلول الکل طبی و آلوئه ورا
- محلول خانگی با روغن‌های طبیعی
- محلول ضدعفونی کننده دست برای کودکان
- محلول ضدعفونی کننده خانگی سطوح
- نکات مهم در مورد محلول ضدعفونی کننده خانگی
- این مواد را با هم ترکیب نکنید!
چرا محلول ضدعفونی کننده خانگی بسازیم؟
همه‌ی ما شستشوی ساده دست را ترجیح می‌دهیم؛ اما طبیعی است که همیشه سینک دستشویی در دسترس نباشد. گاهی بیرون از خانه دست‌هایمان آلوده می‌شود یا حتی در خانه‌ایم و حوصله‌ی بلند شدن و شستن دست‌هایمان را نداریم. ناگفته نماند که اگر گاهی به جای شستشوی دست با آب از ضدعفونی کننده استفاده کنیم، با صرفه‌جویی در مصرف آب هدیه‌ی کوچکی هم به محیط زیست داده‌ایم. از این رو یک اسپری کوچک محلول ضدعفونی کننده خانگی تهیه می‌کنیم و در کیف خود می‌گذاریم تا در مواقع مورد نیاز بتوانیم در کمتر از چند ثانیه دستان خود را ضدعفونی کنیم.
محلول ضدعفونی کننده خانگی الکلی
مهم‌ترین عامل پاک‌کنندگی این محلول، وجود الکل است که برای اثربخشی به عنوان یک ضدعفونی کننده ویروس‌کش، باید حداقل ۶۰% محلول را تشکیل دهد. در این دستورالعمل به اتانول ۹۹٪ یا الکل ایزوپروپیل نیاز داریم. اگر از محصولی استفاده می‌کنید که حاوی درصد کمتری از الکل (به عنوان مثال الکل ۷۰٪) است، باید مقدار آن را در دستورالعمل افزایش دهید.
مواد لازم
- ۱ فنجان الکل ایزوپروپیل ۹۹٪
- ۱ قاشق غذاخوری پراکسید هیدروژن ۳٪
- ۱ قاشق چای‌خوری گلیسیرین ۹۸٪
- ۸۵ میلی‌لیتر آب مقطر یا آب جوشانده سرد
- فنجان اندازه‌گیری
- قاشق اندازه‌گیری
- بطری اسپری
دستور تهیه
- الکل را در یک ظرف بریزید و پراکسید هیدروژن را به آن اضافه کنید.
- گلیسیرین را اضافه کرده و هم بزنید. این ماده نسبت به الکل و پراکسید هیدروژن غلیظ‌تر است، بنابراین باید خوب هم زده شود. برای این کار می‌توانید از یک قاشق تمیز استفاده کنید یا درب ظرف را گذاشته و خوب تکان دهید.
- آب را اندازه بگیرید و به محلول اضافه کنید. اگر از الکل ایزوپروپیل ۹۹٪ الکل استفاده می‌کنید، باید ۸۵ میلی‌لیتر آب را اندازه‌گیری کرده و آن را به مخلوط اضافه نمایید.
- بطری اسپری را ضدعفونی کنید؛ به این شکل که مقداری از الکل باقی‌مانده را در بطری اسپری کرده و بگذارید بماند تا تبخیر شود. سپس محلول ضدعفونی کننده را درون آن بریزید.
- روی یک برچسب بنویسید “محلول ضدعفونی کننده” و روی بطری بچسبانید. این اسپری را همیشه همراه خود داشته باشید.
- برای بوی بهتر محلول، می‌توانید به سلیقه خود مقداری ژل آلوئه ورا یا روغن درخت چای به محلول اضافه کنید.
محلول ضدعفونی کننده خانگی الکل طبی و آلوئه ورا
دستور تهیه نوع دیگری ضدعفونی کننده الکی که فقط با الکل و آلوئه ورا تهیه می‌شود، در قسمت زیر آورده شده است. ژل آلوئه ورا موجود در این محلول از خشکی پوست ناشی از الکل جلوگیری کرده و به نوعی نرم‌کننده پوست محسوب می‌شود. در صورت تمایل می‌توانید این محلول را تهیه و استفاده کنید:
مواد لازم
- ۵۰۰ سی‌سی الکل طبی
- ۲۵۰ سی‌سی ژل آلوئه ورا
- ۳۰ قطره اسانس نعنا یا هر اسانس دیگر (اختیاری، برای رفع بوی الکل)
دستور تهیه
- همه‌ی مواد لازم را درون ظرف ریخته و حدود ۳۰ ثانیه تا یک دقیقه خوب هم بزنید تا مخلوط یکدست شود.
- محلول حاصله را در بطری اسپری ریخته و ظرف را در کیف خود قرار دهید.
محلول ضدعفونی کننده خانگی با روغن‌های طبیعی
این ضدعفونی کننده خانگی ترکیبی از روغن‌های طبیعی است که ذاتاً ضدویروس و ضد باکتری هستند. از این رو درست مثل یک ضدعفونی کننده شیمیایی آلودگی را از بین می‌برد و در عین حال حاوی ذره‌ای مواد سمی نیست.
مواد لازم
- ۵ قطره روغن ویتامین E (اختیاری، برای نرم کردن دست)
- ۲ قاشق غذاخوری فندق جادوگر با آلوئه ورا
- ۵ قطره روغن لیمو
- ۵ قطره روغن پرتقال
- ۵ قطره روغن درخت چای
- آب مقطر یا آب جوشانده سرد
- بطری اسپری ۶۰ میلی
دستور تهیه
- در بطری اسپری، روغن ویتامین E، فندق جادوگر و سایر روغن‌های اساسی را ترکیب کنید. درب بطری را ببندید و به مدت ۱۵ الی ۲۰ ثانیه تکان دهید تا خوب مخلوط شوند.
- درب بطری را باز کنید و آب را اضافه کنید. با دیگر ۱۵ الی ۲۰ ثانیه تکان دهید.
- بطری را در کیف خود گذاشته و هر زمان که احساس کردید به کمی پاک‌سازی و ضدعفونی نیاز است، مقداری از آن را روی دستان خود اسپری کنید و به هم بمالید تا خشک شوند.
نکته مهم
محلول ضدعفونی کننده با روغن طبیعی شاید کرونا کُش نباشد!
این ضدعفونی کننده خانگی جایگزینی برای شستشوی صحیح دست‌ها نیست؛ زیرا اگرچه روغن‌های بکار رفته ضدویروس هستند، اما طبق دستور سازمان بهداشت حاوی ۶۰% الکل نیست و هنوز اثربخشی آن روی ویروس کرونا در آزمایشگاه بررسی نشده است. توصیه می‌شود قبل از مصرف هرگونه ترکیب خانگی با متخصص مراقبت‌های بهداشتی خود مشورت کنید.
محلول ضدعفونی کننده دست برای کودکان
پوست کودکان نسبت به بزرگ‌سالان حساس‌تر است و ضدعفونی‌کننده‌های الکلی پوست لطیف آن‌ها را خشک می‌کند؛ از این رو بهتر است با مواد گیاهی و طبیعی، یک ضدعفونی کننده مخصوص برای کودک خود بسازیم.
مواد لازم
- ۲۰ قطره روغن اسانس میکروب‌کش مخصوص کودکان
- یک چهارم پیمانه ژل آلوئه ورا
دستور تهیه
- دو ماده اولیه را با هم مخلوط کنید و در یک بطری اسپری بریزید.
- ماده ضدعفونی کننده دست کودک شما آماده است. در مواقع نیاز، مقداری از آن را روی دست کودک خود اسپری کنید.
محلول ضدعفونی کننده خانگی سطوح
حتماً می‌دانید که دو مورد از مهم‌ترین و پرکاربردترین مواد ضدعفونی کننده سطوح، آب ژاول و وایتکس هستند که به سبب ترکیبات خود قاتل باکتری‌ها، قارچ‌ها و ویروس‌ها هستند. به هنگام تهیه این محلول دستکش و ماسک استفاده نمایید و حتی‌الامکان در محیط باز یا در شرایط تهویه آن را بسازید تا بخارات سمی حاصل از آن به دستگاه تنفسی شما آسیب نرساند.
مواد لازم
- یک قاشق غذاخوری وایتکس یا آب ژاول
- ۹ پیمانه آب
دستور تهیه
- مواد ذکر شده را با هم مخلوط کنید و خوب تکان دهید.
- محلول ضدعفونی کننده را روی سطح آلوده اسپری کنید و ۱۵ تا ۶۰ دقیقه صبر کنید تا خشک شود.
نکات مهم در مورد محلول ضدعفونی کننده خانگی
- به هیچ وجه به جای الکل ایزوپروپیل از الکل متانول، الکل چوب و الکل صنعتی استفاده نکنید. این مواد برای پوست فوق‌العاده سمی هستند.
- در طول فرایند تهیه محلول، مراقب خاصیت اشتعال‌زایی الکل باشید.
- در تهیه محلول پاک‌کننده خانگی، دست فرد برای انتخاب ترکیبات کاملاً باز است. به دلخواه خود می‌توانید از روغن‌های اسانس که نوعی آنتی‌باکتری طبیعی هستند، استفاده نمایید.
- دستمال مرطوبی مفید است که حداقل ۴۰% الکل داشته باشد. همه‌ی دستمال مرطوب‌های آرایشی خاصیت ضدعفونی کننده ندارند.
این مواد را با هم ترکیب نکنید!
به تازگی شرکت صنایع پتروشیمی کرمانشاه، اطلاعیه‌ای را در خصوص ترکیب کردن مواد شوینده و ضدعفونی و باید‌ها و نباید‌هایی که باید در این باره رعایت شوند منتشر کرده است. در این اطلاعیه آمده است:
با توجه به کمبود واحتکار الکل و مواد ضد عفونی کننده، مردم جهت ساخت مواد ضدعفونی کننده مواد مختلف را با هم ترکیب می‌کنند.
خواهشا مواد ذیل را با هم ترکیب نکنید!
۱- مایع سفید کننده (وایتکس) + الکل
تولید کلروفرم و اسید هیدروکلریک می‌کند که می‌تواند موجب آسیب به سیستم عصبی، ریه، کلیه، کبد، چشم و پوست شوند.
۲- مایع سفید کننده + آمونیاک
ترکیب این دو ماده موجب تولید گاز‌های سمی می‌شود که آسیب شدیدی برای دستگاه تنفس به همراه خواهد داشت، همچنین ترکیب مقادیر زیاد این دو با یکدیگر می‌تواند موجب انفجار بسیار خطرناکی شود.
۳- مایع سفید کننده + سرکه
تولید گاز سمی می‌کند که می‌تواند موجب سوختگی‌های چشمی و آسیب به ریه‌ها شود.
۴- مایع سفید کننده + انواع مواد تمیز کننده
موجب تولید گاز‌های سمی مثل کلر می‌شوند که حتی قرار گرفتن در معرض کمترین مقدار آن هم می‌تواند موجب مشکلات شدید تنفسی و بینایی شود.
۵- جوش شیرین + سرکه
خطرناک‌ترین حالت آن این است که این دو را در یک ظرف دربسته مخلوط کنید، می‌تواند باعث انفجار شود.
۶- سرکه + آب اکسیژنه
تولید اسید پراستیک می‌کند که موجب تحریک و حتی آسیب به پوست، چشم ها، گلو، بینی و ریه‌ها گردد.
۷- مخلوط کردن مارک‌های مختلف از یک ماده تمیز کننده
به یاد داشته باشید که هر شرکت فرمول منحصر به فرد خود را دارد و مخلوط کردن آن‌ها می‌تواند موجب یک واکنش شیمایی نامطمئن و خطرناک شود.
هشدار
در استفاده از اتانول و متانول باید مواظب افرادی که کمبود آنزیم g6pd دارند چرا که می‌تواند باعث سیانوز در این افراد گردد.
(g6pd آنزیم گلوکز ۶ فسفات دهیدروژناز که جلوی گلوتاسیون سلول‌های خونی مثل گلوبول قرمز در طحال را می‌گیرد. کسانی که این آنزیم را ندارند بصورت ارثی در مقابل مواد محرکی مانند باقلا یا حشره کش‌ها آسیب پذیر بوده که اصطلاحا به آن‌ها افراد فاویسمی گفته می‌شود)
البته در هیچ حالتی نباید از متانول استفاده شود، چون جذب پوستی بالایی دارد و می‌تواند باعث مسمومیت شود.
کلام آخر
استفاده از محلول ضدعفونی کننده هر از گاه در مواقع عدم دسترسی به آب و صابون تنها راه چاره است؛ اما نمی‌توان آن را جایگزین شستشوی دست کرد. مرتب دست‌های خود را بشویید و سطوح خانه را با مواد ضدعفونی‌کننده دستمال بکشید. در پایان بد نیست بدانید مدت ماندگاری ویروس کرونا روی اجسام و سطوح چقدر است. اگر شما از محلول دیگری برای ضدعفونی مطمئن دست‌ها و سطوح خانه استفاده می‌کنید، خوشحال می‌شویم نظرات و تجربیات ارزشمند خود را با ما و دیگر همراهان ستاره به اشتراک بگذارید. از همراهی شما سپاس‌گزاریم.
برگرفته از: popsci و wholefully
در ادامه ببینید:
مراقبت از بیمار کرونا در منزل چگونه باید باشد؟
چگونه استرس کرونا را از خود و کودکانمان دور کنیم؟
بدون نام
اگه بتونیم این موادی که شما میگین تهیه کنیم قطعا محلول ضد عفونی که زودتر پیدا میشه
زهرا
با عرض سلام،من وایتکس و محلول ضدعفونی کننده کنز رو با اب ترکیب کردم ایا این کار صحیح هستش یا نه
مهدیه منصوری
مخلوط کردن وایتکس با آب اشکالی ندارد ولی باید در نظر داشته باشید که هرچقدر غلظت محلول ضدعفونی کننده کمتر باشد از میزان اثربخشی آن نیز کاسته می شود.