عنکبوت و حقایق مهم و جالب درباره زندگی آن ها

واژه عنکبوت در واقع یک کلمه عربی است که وارد زبان فارسی شده است. این جانور را در گویش‌های مختلف زبان فارسی با نام‌هایی مانند تارتَنَک، تَنندو، تارباف یا کَلاش می‌شناسند. این جانور که در بیشتر مواقع شکارگر است، دارای تقریباً ۴۵۰۰۰ گونه مختلف شناساییی شده تا به امروز است.

عنکبوت همانند هزارپا در راسته بندپایان هستند و می‌توان آن‌ها را بزرگ‌ترین خانواده این راسته دانست که در سراسر جهان زندگی می‌کنند. این جانور در حفظ تعادل در طبیعت بسیار نقش مهمی دارد، چرا که شکار اصلی و طعمه آن‌ها عموماً حشرات خواهند بود. به این ترتیب وجود این بندپا به کنترل تعداد حشرات کمک می‌کند.

این گونه از بندپایان را می‌توانید تقریباً در تمام شرایط آب و هوایی مشاهده کنید. این گونه از قابلیت هم زیستی خوبی برخوردار است و علاوه بر محیط‌های طبیعی، جنگل‌ها و… در میان انسان‌ها هم به وفور یافت می‌شوند.

خانواده عنکبوتیان بسیار گسترده و متنوع هستند و می‌توان علاوه بر عنکبوت، رتیل، کنه، شپش و عقرب را هم در این دسته قرار داد. با ما در ادامه این مقاله همراه باشید تا اطلاعات کاملتری در مورد مشخصات ظاهری، زیستگاه و انواع این جانور در اختیار شما قرار دهیم.

 

 

مشخصات ظاهری عنکبوت ها

خانواده عنکبوتیان مشخصات ظاهری به نسبت مشترکی دارند. عموماً در زمان بلوغ عنکبوت‌ها دارای ۸ پا خواهند بود. کوچک‌ترین عضو این خانواده، کنه نام دارد که ۰.۰۸ میلی‌متر طول خواهد داشت و بزرگ‌ترین آن‌ها عقرب عظیم الجثه آفریقایی با ۲۱ سانتی‌متر طول است.

علاوه بر پاهای این جانور، یک جفت زائده در قسمت جلویی بدن قرار دارد که نقش اندام حسی را برای آن‌ها بازی خواهد کرد. نکته جالب در مورد این جانور را می‌توان کاربرد خاص هر جفت از پاها دانست. هر جفت پا به ترتیب از قسمت جلویی بدن برای یک کار خاص بهینه شده‌اند، برای مثال جفت جلویی برای دفاع مورد استفاده خواهد بود.

بدن این جانور از دو قسمت اصلی تشکیل شده است که شامل سفالوتوراکس و شکم است. برای محافظت از قسمت سفالوتوراکس یک پوشش مستحکم به نام کاراپس وجود دارد. این پوشش دارای ۶ جفت زائده برای حفاظت از سفالوتوراکس خواهد بود.

عنکبوت ها دارای اسکلت خارجی هستند  که از اندام‌های داخلی حفاظت می‌کنند. ساختار داخلی بدن این جاندار تقریباً بافت غضروفی دارد که گروه‌های عضلانی خاصی به آن متصل می‌شوند. بافت غضروفی موجود در بدن این بندپا، اندوسرنیت نام دارد.

این بندپا چشم‌هایی با ساختار ساده دارند که اصطلاحاً به آن‌ها اوچلی گفته می‌شود. تقریباً تمام سطح بدن این جانور، به خصوص قسمت رویی بدن آن‌ها دارای موهای بسیار کوتاهی است که حکم یک اندام لمسی را برای آن‌ها بازی می‌کند.

اسکلت خارجی این بندپا از دو لایه تشکیل شده است. لایه داخلی از جنس وکس خواهد بود که در مقابل نفوذ آب و روطوبت مقاوم است. لایه خارجی اسکلت، اما از جنس بسیار محکمی است که عنکبوت را در برابر آسیب‌هایی مانند ضربات ناگهانی حفاظت می‌کند.

 

 

تغذیه

تقریباً تمام گونه‌های شناخته شده از عنکبوت، گوشت‌خوار و شکارگر هستند. طیف غذایی این جانور در میان گونه‌های مختلف بسیار به هم شبیه خواهد بود. از آن‌جایی که این جانور دارای اندامی برای جویدن یا بلعیدن غذا نیست، باید غذای خود را به شکل مایع دریافت کند.

این جانور با کمک زهری که در بدن خود تولید می‌کند، می‌تواند حتی جانوران بزرگ‌تر از خود را هم شکار کند. به این ترتیب زهری که در بدن طعمه می‌شود، اندام‌ها را به حالت مایع و قابل خوردن برای عنکبوت در خواهد آورد.

استراتژی و روش شکار در بین عنکبوت‌ها بسیار متنوع است، اما چند روش که بیش‌تر مورد استفاده هستند را در ادامه می‌توانید مشاهده کنید:

• تارهای چسبنده
• پرتاب توپ‌های چسبنده‌ای که از جنس تار هستند
• استتار در محیط اطراف طعمه
• تعقیب و در نهایت حمله به شکار

جالب است بدانید در برنامه غذایی برخی گونه‌های عنکبوت که زهرهای کشنده‌تری دارند و همچنین از نظر جثه، بزرگ‌تر از سایر گونه‌ها هستند، موجوداتی مانند قوباغه یا پرندگان کوچک هم قرار دارد.

در کنار اقوام گوشت‌خوار این بندپا، عنکبوت‌هایی هم شناسایی شده‌اند که گوشت‌خوار نبوده و از شهد گل‌ها تغذیه می‌کنند.

 

 

زیستگاه

همان طور که پیشتر اشاره کردیم، این بندپا تقریبا ۴۵۰۰۰ گونه مختلف دارد که از نظر ابعادی و میزان سمی بودن با هم متفاوت هستند. این گوناگونی باعث شده تا در تمام دنیا با شرایط آب و هوایی مختلف، بتوانید این جانور را مشاهده کنید. البته که تنها نقطه‌ای که پای عنکبوت‌ها به آن‌جا باز نشده، قطب جنوب است.

این جانور برای انتخاب محل زندگی چند مورد را بررسی می‌کند که شامل میزان در دسترس بودن و تراکم طعمه در آن محیط و همچنین امکان تولید مثل خواهد بود. به این ترتیب ممکن است این جانور در هر جایی لانه سازی کند.

در مرحله اول این بندپا در محل زندگی خود تارهایی را برای شکار و البته تولید مثل، تولید می‌کند. این تارها در بعضی از گونه‌ها به عنوان ابزاری برای نشان دادن قلمرو نیز شناخته می‌شود.

برخی گونه‌های خاص از این جانور به تکاملی دست یافته‌اند که امکان زندگی در آب شیرین را دارند. البته این گونه‌ها بسیار کم‌یاب و نادر هستند.

 

 

تولید مثل و طول عمر عنکبوت

تولید مثل این جاندارد نیز مانند استراتژی‌های شکار آن‌ها بسیار گوناگون و متنوع است. در بیشتر موارد عنکبوت نر لانه سازی کرده و به این وسیله جفت ماده را به خود جلب می‌کند.

در بعضی گونه‌ها رفتارهای عجیبی در مورد تولید مثل آن‌ها دیده می‌شود. برای مثال گونه بیوه سیاه پس از جفت گیری با جفت نر، آن را به چشم طعمه دیده و از آن به عنوان غذا استفاده می‌کند و به نوعی جفت نر جان خود را فدا خواهد کرد. البته میزان تولید مثل و تخم گذاری این گونه تا ۲۰ درصد بیشتر از سایر گونه‌ها خواهد بود.

اکثر عنکبوت‌ها یک سال عمر می‌کنند اما بعضی از آن‌ها تا ۲۰ سال هم عمر می‌کنند. چند سال پیش، جانورشناسان استرالیایی اعلام کردند که یک بیوه سیاه (آراشید) کمیاب در ۴۳ سالگی و پس از شکستن رکورد طولانی‌ترین عمر برای این دسته از تارتنندگان، به کام مرگ رفت.

تحقیقات دانشمندان نشان داده است که طول عمر عنکبوت‌ها تحت تاثیر طبیعت زیست آنها و سوخت و ساز پائین آنهاست.

 

 

تار عنکبوت و انواع آن

یکی از عجیب‌ترین ساختارهایی که توسط موجودات زنده تا به امروز تولید شده را می‌توان تار عنکبوت دانست. بر خلاف تصور عموم مردم، تمام انواع این جانور قادر به تولید تار نیستند که البته تعداد زیادی از گونه‌ها را شامل نمی‌شود.  

فرآیند تولید تار برای این بندپا کار آسانی نیست و دیده شده که در بعضی شرایط، تارهای تولید شده برای استفاده در زمان دیگر، انبار می‌شوند. غده‌هایی که در قسمت زیرین و انتهای بدن آن‌ها قرار دارد به این جانور امکان ایجاد شبکه‌های زیبایی از تار را می‌دهند.

تارهای تولید شده توسط این جانور از نظر ساختاری یک شگفتی به نظر می‌آیند. مواد سازنده این تارها، باعث شده‌اند که در عین ظرافت و نازک بودن تا حد زیادی استحکام و مقاومت در برابر پارگی داشته باشند. از طرفی تار عنکبوت دارای قابلیت رسانایی حرارت است که به جانور در شکار طعمه‌ها کمک خواهد کرد.

در نهایت تارهای تولید شده توسط عنکبوت را از نظر کارایی به ۵ دسته مختلف تقسیم بندی می‌کنیم که در ادامه می‌توانید آن‌ها را مشاهده کنید:

• پیله: تارهای محافظ تخم
• چسب مانند: مخصوص گرفتن شکار
• بسته بندی: برای نگه‌داری طعمه و استفاده در زمانی دیگر
• وصل کننده: برای چسبیدن به سطوح و حرکت روی آن‌ها
• خطی: تارهای مخصوص ساخت لانه

 

 

خطرناک ترین عنکبوت های جهان را بشناسید!

نمونه‌های مختلفی از عنکبوت‌ها وجود دارند که هیچ گونه خطر برای انسان ندارند و گاهاً سم‌ها بسیار ضعیفی تولید می‌کنند که باعث ایجاد مشکل خاصی در بدن انسان‌ها نخواهد شد. اما دلیل ترس بیشتر مردم از این گونه بندپا را می‌توان تعداد خاصی از آن‌ها دانست که زهرهای کشنده تولید می‌کنند و در مواجه با انسان خطر آفرین خواهند بود.

نکته قابل توجه در مورد عنکبوت‌هایی که از نظر سمی برای انسان خطرناک هستند، این است که عموماً ظاهری عجیب و ترسناک دارند. رنگ‌های خاص و گاهاً روشن، پاهای بلند یا ابعاد بزرگ از جمله مشخصات بارز این جاندارن است که باید به یاد داشته باشید. در ادامه ۱۰ نوع از خطرناک‌ترین و سمی‌ترین آن‌ها را عنوان می‌کنیم.

۱. تار قیفی سیدنی

پادزهر نیش این جانور تولید شده و آمار مرگ و میر کمی دارد. با این وجود بسیار تهاجمی و خطرناک خواهد بود.

۲. خجالتی قهوه ای

در بیشتر موارد نیش این جانور به فساد بافت گوشتی و قطع عضو منجر می‌شود.

۳. سرگردان برزیلی

این جانور، کشنده‌ترین نوع عنکبوت است که نیش آن باعث فلج ماهیچه‌ای و در نهایت خفگی خواهد شد.

۴. بیوه سیاه

دومین زهر کشنده در اختیار این گونه است که باعث دل درد، حالت تهوع و همچنین سوزش بسیار شدید خواهد شد.

۵. شنی شش چشم

نیش این جانور باعث فساد بافت می‌شود و می‌تواند در طول ۵ ساعت یک خرگوش بالغ را از پای دربیاورد.

۶. موشی

بدن این گونه پر از مو و عمدتاً به رنگ قرمز است، همچنین زهر کشنده‌ای دارد که به ندرت از آن استفاده می‌کند.

۷. رتیل پرزدار

ظاهر ترسناک این جانور و زهری که حمل می‌کند، آن را در میان خطرناک‌ترین‌ها قرار داده است.

۸. کیسه زرد

طول بدن این گونه از ۱ سانتی‌متر هم کم‌تر است، اما زهر به شدت دردناک دارد که موجب تورم و تاول زدن می‌شود.

۹. شتری

ظاهر عجیب، ابعاد بزرگ و نیش دردناک این جانور باعث ترس بسیاری از افراد شده است. این گونه عموماً در آفریقای جنوبی دیده شده است.

۱۰. هوبو

این گونه که در خانه‌ها هم لانه سازی می‌کند، نسبت به انسان بسیار تهاجمی بوده و زهر به شدت دردناک و البته خطرناکی دارد.

 

درمان نیش عنکبوت

تحقیقات در این زمینه بسیار گسترده است و سبب شده تا برای بیش‌تر انواع کشنده عنکبوت‌ها، پادزهری تولید شود که در صورت تزریق به موقع می‌تواند جان شخص را نجات دهد. متاسفانه برای زهر گونه‌هایی مانند عنکبوت خجالتی قهوه‌ای هنوز پادزهری کشف نشده است.

 

سخن آخر

خوشبختانه گونه‌هایی  که سم خطرناکی دارند، مانند تار قیفی یا بیوه سیاه تا به امروز در کشور ما شناسایی نشده‌اند. باید توجه داشته باشید که بیش‌تر گونه‌های این بندپا با انسان کاری ندارد و در واقع به انسان‌ها به چشم طعمه نگاه نمی‌کنند.

در نهایت لازم است اشاره کنیم که ابعاد یک عنکبوت هیچ ارتباطی با میزان و شدت خطرناک بودن نیش و زهر آن نخواهد داشت. با توجه به این موضوع بهتر است در صورت مشاهده این موجودات، آن‌ها را به حال خود رها کنید.