نویسنده: مهدیه منصوری
بروزرسانی: 1 آذر 1400
ستاره | سرویس پزشکی – موکوسل دهانی مخاط یک اختلال غده بزاقی است که بیشتر در بزرگسالان دیده می‌شود و ظهور آن در سه دهه اول زندگی کاملاً رایج و طبیعی است. موکوسل دردناک نبوده و قابل درمان خواهد بود. از دلایل ظهور این برآمدگی‌های کوچک می‌توان به بهداشت ضعیف دهان و دندان اشاره کرد. برای آشنایی با سایر علل ظهور این عارضه و راه‌های درمان پزشکی و خانگی آن تا انتهای مطلب با ما همراه باشید.
موکوسل دهانی چیست؟
موکوسل دهانی یا کیست موکوس دهانی یک توده متورم بی‌ضرر و مایع است که به دلیل تجمع بزاق در بافت نرم و معمولاً آسیب‌دیده ناشی از آسیب مجاری بزاق یا انسداد غدد بزاقی ایجاد می‌شود. هرچند هیچ قانونی برای تعیین محل رشد کیست وجود ندارد، اما در اکثر مواقع این کیست در لب پایین رشد کرده و موقت و بدون درد است؛ البته در صورتی که به موقع درمان شود. سایز این کیست از یک میلی‌متر تا چند سانتی‌متر متغیر بوده و رنگ آن متمایل به آبی یا شفاف است. پیشنهاد میکنیم مطلب کیست دندان چیست؟ + علت علائم و راه های درمان را نیز مطالعه کنید.
چه عواملی سبب ایجاد موکوسل دهانی می‌شوند؟
این کیست‌ها اکثراً در اثر صدمه به حفره دهان ظاهر می‌شود، صدماتی چون:
- گاز گرفتن لب (شایع‌ترین علت)
- گاز گرفتن لپ از داخل
- بیماری لیکن پلان دهانی
- پیرسینگ (سوراخ کردن لب برای چسباندن یک شئ زینتی)
- وجود التهاب در دهان (مثل ورم لثه)
- عوارض جانبی برخی از داروها
- عفونت دهان (مثل برفک دهانی)
- بهداشت ضعیف دهان و دندان
موکوسل دهانی در همه‌ی سنین اما اکثراً در سنین ۱۰ تا ۲۵ سالگی (چه زنان و چه مردان) رخ می‌دهد.
علائم موکوسل دهانی
علائم موکوسل دهانی با توجه به عمق کیست در پوست و اینکه هرچند وقت یک‌بار ظاهر می‌شود، متفاوت است. موکوسل دهانی عموماً دردناک نیست؛ اما کیستی که برای چندمین بار رشد می‌کند، با درد همراه است. از علائم موکوسل دهانی نزدیک به سطح پوست می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تورم رو به رشد
- رنگ مایل به آبی کیست
- نرمی روی کیست
و برای کیست‌های عمیق‌تر:
- شکل گرد
- رنگ سفید
- حساسیت به درد
- تشخیص موکوسل دهانی
پزشکان برای تشخیص این کیست به علائم بالینی تکیه می‌کنند و سوالاتی در ارتباط با سابقه تروما یا گاز گرفتگی از بیمار می‌پرسند؛ پاسخ بیمار پزشک را به سمت تشخیص دقیق هدایت خواهد کرد. در برخی مواقع برای تشخیص درست کیست نیاز به بیوپسی پوستی است. در این روش پزشک نمونه کوچکی از بافت کیست را برداشته و با مشاهده سلول‌های آن توسط میکروسکوپ، سرطانی بودن یا نبودن آن را تشخیص می‌دهد. بیوپسی در موارد زیر توصیه می‌شود:
- موکوسل دهانی بزرگ‌تر از ۲ سانتی‌متر باشد
- ظاهر کیست نشان‌دهنده آدنوما (سرطان) یا لیپوم باشد
- بیمار سابقه تروما نداشته باشد
درمان موکوسل دهانی
درمان این عارضه به شدت آن بستگی دارد. گاهی اوقات کیست نیازی به درمان نداشته و به مرور زمان به خودی خود بهبود می‌یابد. جهت پیشگیری از ایجاد عفونت یا آسیب بافت‌ها، از تلاش برای ترکاندن یا از بین بردن کیست در خانه پرهیز کنید.
در مواردی که کیست خیلی شدید نباشد، برخی از راه‌های درمان عبارت‌اند از:
۱. لیزر درمانی
در این روش درمانی از یک پرتو کوچک و جهت‌دار جهت از بین بردن کیست استفاده می‌شود.
۲. کرایوتراپی
این روش درمانی با انجماد بافت‌های کیست، آن را از بین می‌برد.
۳. تزریق جلدی کورتیکواستروئید
در این روش برای کاهش التهاب و تسریع فرایند بهبود، استروئید به داخل موکوسل دهانی تزریق می‌شود.
۴. جراحی
برای جلوگیری از عود کیست و یا جهت درمان کیست‌های شدید، جراحی برداشتن کیست یا حتی غده بزاقی توصیه می‌شود. رفع کامل این برآمدگی‌ها بسته به نوع و شدت آن‌ها، ممکن است یک به هفته تا دو سال زمان نیاز داشته باشد. حتی بعد از بهبودی، تنها راه اطمینان از عدم بازگشت کیست، برداشتن آن با جراحی است.
ترکیبات خانگی برای درمان موکوسل دهانی
اغلب اوقات، بهبودی موکوسل دهانی نیازمند زمان و صبر است. هرازگاهی کیست خود را بررسی کنید و با استفاده از برخی ترکیبات خانگی که در این بخش به آن‌ها اشاره میکنیم، از آلودگی و بزرگ‌تر شدن آن‌ها جلوگیری نمایید. این ترکیبات گیاهی و خانگی در برخی مواقع روند درمان این کیست‌های مخاطی را سریع‌تر می‌کنند.
۱. زاج
چند دقیقه زاج را روی برآمدگی مخاطی دهان نگه داشته و سپس محل آن را با آب بشویید. دو بار در روز تکرار کنید.
۲. آب نمک
تا زمانی که علائم بهبودی مشاهده شود، دو الی سه مرتبه در روز مخلوط آب نمک قرقره کنید.
۳. گلیسیرین
سه الی چهار بار در روز مقداری پنبه را به گلیسیرین آغشته کرده و روی کیست بمالید. پس از چند ثانیه با آب بشویید.
۴. سرکه طبیعی
دو بار در روز مخلوط سرکه سیب و آب قرقره کنید و سپس دهان خود را بشویید.
۵. عسل طبیعی و روغن درخت چای
یک دوم قاشق چای‌خوری عسل طبیعی و دو الی سه قطره روغن درخت چای را باهم مخلوط کرده و دو بار در روز بر روی کیست خود اعمال نمایید. پس از چند دقیقه دهان خود را با آب بشویید.
۶. روغن گل مغربی (پامچال شب)
یک الی دو قطره روغن گل مغربی را دو الی سه بار در روز بر روی کیست موکوسل بمالید.
۷. جوش شیرین
یک دوم قاشق چای‌خوری جوش‌شیرین را با مقداری آب ترکیب کنید تا خمیری به دست آید. دو بار در روز این خمیر را روی کیست دهانی خود گذاشته و پس از هشت الی ده دقیقه با آب بشویید.
۸. آلوئه ورا
مقداری ژل آلوئه ورا تازه را به مدت بیست دقیقه روی موکوسل اعمال کنید و سپس دهان خود را بشویید.
۹. آبلیمو
دو الی سه بار در روز مقداری آبلیمو را توسط گوش پاک‌کن بر روی کیست موکوسل اعمال کرده و پس از چند دقیقه با آب بشویید.
۱۰. زردچوبه
یک چهارم قاشق چای‌خوری زردچوبه را با آب مخلوط کنید تا خمیری یکدست حاصل شود؛ این خمیر را دو بار در روز روی موکوسل دهانی اعمال کرده و تا حد امکان صبر کنید، سپس با آب بشویید.
هرچند این ترکیبات خانگی در بهبود برخی از انواع موکوسل دهانی مؤثر عمل می‌کنند، اما مهم است که از خود تشخیصی و خوددرمانی اجتناب کنید و برای اطمینان از عدم ابتلا به بیماری‌های جدی‌تر مانند سرطان دهان، حتماً به پزشک مراجعه نمایید
کلام آخر
موکوسل دهانی یا کیست مخاطی دهان معمولاً بی‌خطر بوده و می‌توان آن‌ها را به حال خود رها کرد تا خود به خود برطرف شود، اما اگر مدام با این برآمدگی‌ها بازی کنید یا سعی کنید آن‌ها را بترکانید، روند بهبودی کند شده و خطر گسترش عفونت افزایش خواهد یافت. توصیه می‌شود در صورت احساس درد و ناراحتی ناشی از این کیست‌ها به پزشک مراجعه کنید و در کنار درمان‌های پزشکی، برخی از ترکیبات خانگی از جمله موارد ذکر شده در این مقاله را با مشورت پزشک امتحان کرده و نتیجه را با ما و همراهان ستاره به اشتراک بگذارید. از همراهی شما سپاس‌گزاریم. در پایان پیشنهاد میکنیم اگر از زخم دهان رنج می‌برید، با روش‌های درمان زخم دهان با استفاده از مواد طبیعی و در دسترس نیز در ستاره آشنا شوید.
برگرفته از: healthline
