معرفی کتاب حکمت شادان اثر فریدریش نیچه

همواره و در طول تاریخ فیلسوفان و اندیشمندانی بوده‌اند تا جهان‌بینی بهتری برای ما طراحی کنند. آن‌ها سعی دارند تا به ما بیاموزند چگونه به جهان نگاه کنیم تا زندگی بهتری داشته باشیم. آثار و اندیشه‌های فریدریش نیچه، فیلسوف و نویسنده معاصر هرکدام تأثیری عمیق بر فلسفه غرب و تاریخ اندیشه‌ی مدرن بر جای گذاشته ‌است. نیچه را با کتاب «چنین گفت زرتشت» می‌شناسند و کتاب حکمت شادان نیز یکی از آثار مهم این فیلسوف است که در ادامه به بیان خلاصه‌ای از آن می‌‌پردازیم؛

 

 

 

معرفی اجمالی کتاب

کتاب حکمت شادان اثر فریدریش نیچه، کتاب شعر و مجموعه‌ای از ۳۸۳ قصیده در پنج بخش است که به بررسی ریشه‌های دانش می‌پردازد. نیچه در این کتاب فلسفه را به عنوان دارویی که قادر به تجدید عقل است معرفی می‌کند و آن را الهام‌بخش آزادی فردی، همچنین قادر به تجدید فرهنگ می‌داند. کتاب حکمت شادان برای اولین بار در سال ۱۸۸۲ در ۴ بخش منتشر شد و پنج سال بعد نیچه “کتاب پنجم” را به حکمت شادان اضافه کرد. 

نیچه در کتاب حکمت شادان اعلام می‌کند که خدا مرده است. با این کار، نیچه امیدوار بود که اروپا تفکر خود را درباره دین و خدا تغییر دهد. تفکری که رشد فکری انسان‌ها را متوقف کرده و فقط ذهن افراد را با دانش بیهوده پر می‌کند. دانشی که انسان را تا حدی اشتباه توصیف می‌کند و با فضائل کاذبی که برای او در نظر گرفته‌ است درد و رنجش را افزایش می‌دهد. 

نیچه کتاب حکمت شادان را با پیش درآمدی از شعر به صورت هنرمندانه به آینده اشاره می‌کند. این کتاب را یکی منحصر به فردترین آثار نیچه می‌دانند که حاصل شش سال عمر او در بین سال‌های ۱۸۷۶ تا ۱۸۸۲ است. نیچه کتاب حکمت شادان را  به زنی به نام سالومه تقدیم کرده و به همین خاطر می‌توان گفت حقیقی‌ترین تصویر خود را در این کتاب نمایان نموده است.

این فیلسوف آلمانی، دیدگاه‌های جالب خود را در زمینه هنر، فلسفه، عشق و بسیاری از زمینه‌های دیگر در این کتاب مطرح کرده و همه آن‌ها را مورد بررسی قرار داده است. عنوان کتاب نیز ریشه‌ای در تاریخ دارد و به نوعی شاعرانه است چرا که به نوع زندگی بعضی از شاعران و فیلسوفان فرانسوی در قرن‌ها گذشته اشاره می‌کند. 

درباره کتاب حکمت شادان باید گفت این کتاب در واقع  هم یک اثر هنری است، هم یک کتاب ادبی و هم یک کتاب فلسفه. نیچه در این کتاب تعداد زیادی از قطعات شعر خود را نوشته که از لحاظ معنی بسیار عمیق هستند.  این کتاب همان چیزی است که پایه‌ی بسیاری از نوشته‌های بعدی نیچه است. بسیاری از منتقدان کتاب حکمت شادان را نقطه‌ عطف آثار نیچه می‌دانند و معتقدند که از آن به بعد نیچه روند رو به تکاملی را پیش گرفت.

بعضی از منتقدین توصیه می‌کنند قبل از خواندن اثر شگفت انگیز نیچه، یعنی “چنین گفت زرتشت”، کتاب حکمت شادان را مطالعه کنید. چرا که راز فهمیدن نیچه در خواندن حکمت شادانی است، چون خود او آن را شخصی‌ترین اثرش می‌داند. در این اثر نیچه مفاهیمی چون بازگشت ازلی، ابرانسان، و اراده معطوف به قدرت را برای اولین بار به طور مختصر توضیح می‌دهد.

 

 

درباره فریدریش نیچه نویسنده کتاب

فریدریش نیچه نویسنده و فیلسوف آلمانی در ۱۵ اکتبر ۱۸۴۴ در پروس متولد شد. پدر و مادرش و همچنین اجداد مادری و پدری‌اش، همگی از روحانیان پروتستان بودند. او پدر خود را در کودکی از دست داد و تحت تربیت زنان متدین خانواده‌اش قرار گرفت. نیچه در ابتدای جوانی و در هجده سالگی، تحت تاثیر محیطی که بزرگ شده بود، تصمیم گرفت برای تحصیل در رشته علوم دینی به دانشگاه بن برود و روحانی شود، اما پس از یک سال مسیر خود را تغییر داد و در دانشگاه دیگری به تحقیق و تحصیل در زبان شناسی تاریخی (فیلولوژی) کلاسیک پرداخت.

یکی از اتفاقاتی که زندگی نیچه را دگرگون کرد هنگامی بود که به طور تصادفی با نسخه‌ای از کتاب شوپنهاور بنام «جهان به مثابه اراده و بازنمود» مواجه شد. در همین حین او با واگنر موسیقی‌دان که به شوپنهاور علاقه عمیقی داشت آشنا شد. واگنر هم متقابلا از تیزهوشی نیچه به وجد آمد و رابطه صمیمانه‌ای بین آنها به وجود آمد. در ۱۸۶۹ نیچه در دانشگاه بازن سوئیس به تدریس فیلولوژی و فلسفه مشغول شد.

او قصد داشت از تلفیق فلسفه و فیلولوژی ابزاری نوین برای تحلیل خطاهای تمدن مغرب زمین بسازد. او آثار زیادی در زمینه تفکر خود نوشت که در این میان کتاب‌هایی مانند:‌”چنین گفت زرتشت”، “زایش تراژدی”، “حکمت در عصر تراژیک یونان”، “تبارشناسی اخلاق”، کتاب جکمت شادان” و “نیچه در برابر واگنر”، تعداد دیگری از کتاب‌های پرفروش او هستند. فریدریش نیچه در سال ۱۹۰۰ در پنجاه‌وپنج‌سالگی درگذشت.

 

ترجمه فارسی کتاب حکمت شادان

کتاب حکمت شادان اثری است که در اوج بالندگی فکری نویسنده نوشته‌شده است و خواننده را به سفر ذهنی عجیبی می‌برد تا مجبور شود درباره ابعاد زندگی‌اش تجدید نظر کند. این کتاب خوانندگان زیادی در سراسر جهان دارد. در ایران و به زبان فارسی نیز توسط انتشارات جامی و با ترجمه نویسنده چیره دست کشورمان، جمال آل احمد، حامد فولادوند و سعید کامران منتشر شده است.

 

 

قسمت‌هایی از متن کتاب

کتاب حکمت شادان اثری شگفت انگیز از فیلسوف آلمانی است که باید بارها آن را مرور کرد تا بتوانیم از عینک او به جهان بنگریم. این اثر دربردارنده برخی از ارزشمندترین نگاه‌های نیچه به هنر، اخلاقیات، دانش، حقیقت، هوشیاری ذهنی و خاستگاه تعقل است. در ادامه قسمت‌هایی از متن کتاب را مرور می‌کنیم؛

• آری رنج و عذاب لازم است! به همین علت فریادهای سیاستمداران را می‌شنویم، شاهد اندوه و درماندگی بیشمار همه طبقات و مصیبت‌های دروغین، ساختگی و اغراق آمیز و شتاب کورکورانه برای باور کردن آن‌ها هستیم.

• ای همنوع من، همنوع عزیز من! نمی‌دانم آیا هنوز می‌توانی به زیان نوع ما «نابخردانه» و «بد» زندگی کنی؟ آن چه می‌توانست به نوع ما آسیب برساند شاید از هزاران سال پیش در ما مرده است. شاید این از آن مواردی ست که حالا دیگر از دست هیچ کس حتی پروردگار کاری ساخته نیست. به دنبال بهترین یا بدترین امیال یا گرایشات خود برو و به هر حال به سوی نیستی ات گام بردار، در هر دو صورت شاید به گونه‌ای به پیشرفت بشریت کمک کرده‌ای، به این عنوان جزو نیکوکاران محسوب خواهی شد و حق خواهی داشت ستایشگرانی داشته باشی

• همینطور کسانی هم تو را مسخره خواهند کرد! اما هرگز کسی را پیدا نخواهی کرد که بتواند تماما تو را به عنوان یک فرد، حتی در بهترین خصوصیات و کارهایت مورد تمسخر و ریشخند قرار دهد، کسی که بتواند حقیقت تو را یعنی حقارت بی‌پایانت را ای مگس بیچاره‌ای وزغ بینوا نشانت دهد!

• در راستای خوبی کردن یا بدی کردن ما توان خود را بر دیگران اعمال می‌کنیم و چیز بیشتری نمی‌خواهیم! با بدی کردن قدرت خود را بر کسانی اعمال می‌کنیم که ناگزیریم آن‌ها را وادار کنیم اثر آن را حس کنند؛ زیرا درد و رنج وسیله‌ی حساس‌تری برای این کار نسبت به لذت است؛ درد و رنج همیشه علت خود را جستجو می‌کند در حالی لذت به خود توجه دارد و به پشت سر خود نگاه نمی‌کند.

• با خوبی کردن یا خوبی خواستن ما توان خود را بر کسانی اعمال می‌کنیم که قبلاً به نحوی در دایره‌ی وابستگی ما قرارگرفته‌اند (عادت کرده‌اند که به ما به‌عنوان عامل شادی‌های خود فکر کنند)؛ می‌خواهیم قدرت و توان آنان را افزایش دهیم؛ زیرا بدین ترتیب قدرت خود را افزایش داده‌ایم و یا می‌خواهیم مزیت تحت نفوذ بودن ما را به آن‌ها نشان دهیم؛ آن‌ها از وضعیت خود رضایت بیشتری خواهند داشت و با دشمنان قدرت ما بیشتر مخالف خواهند بود و برای مبارزه با آن‌ها آمادگی بیشتری خواهند داشت.

• اینکه برای خوبی کردن یا بدی کردن فداکاری‌هایی انجام دهیم ارزش نهایی اعمال ما را عوض نخواهد کرد؛ حتی اگر مانند شهدای کلیسا با زندگی خود بازی کنیم، این فداکاری را بنا به نیاز خودمان به قدرت و توان یا به خاطر حفظ احساس قدرت انجام می‌دهیم. وقتی کاملاً احساس می‌کنیم که حقیقت را در اختیار داریم هر چیز دیگری را که در اختیار داریم، رها می‌کنیم تا این احساس را حفظ کنیم! بارهای اضافی را بر زمین می‌ریزیم تا خود در ارتفاع باقی بمانیم؛ یعنی بالاتر از کسانی که فاقد حقیقت هستند.

 

کلام آخر

اگر به فلسفه علاقه دارید و از غرق شدن در تفکرات آن غرق می‌شوید حتما مشتاق آثار نیچه نیز می‌باشید. پس خواندن کتاب حکمت شادان را از دست ندهید. نیچه در آثارش می‌نویسد “همیشه در اعماق جستجو کن سرچشمه در زیر است وروی زمین مسطح زیاد بالا نرو که جهان ازارتفاعات متوسط زیباترین منظره را دارد”.