معرفی کتاب هنر جنگ اثر سان تزو

کتاب هنر جنگ یکی از قدیمی‌ترین کتاب‌هایی است که در حوزه استراتژی‌های جنگیدن با جزئیات کامل نوشته شده است. درست است که نویسنده دانسته‌های خود را درباره تکنیک‌های جنگی پیاده کرده است اما نکاتی که بیان کرده برای دست‌‌یابی به هر موفقیتی و پیروزی در هر جنگی لازم است.

 در ادامه به بیان خلاصه و تحلیل کتاب می‌پردازیم؛

 

 

 

معرفی اجمالی کتاب

کتاب هنر جنگ (The Art of War) اثر سان تزو (Sun Tzu)، در حدود ۲۵۰۰ سال پیش توسط ژنرال جنگ چینی نوشته شده است. او نظریات، ایده‌ها و تاکتیک‌های جنگی خود را در قالب رساله‌ای کوچک برای پادشاه زمان خود نوشت تا شاید زمانی برای او مفید باشد. این اثر ماندگار سان تزو سال‌های بعد به زبان‌های مختلف ترجمه و چاپ شد و مورد توجه رهبران جنگی زیادی مانند هیتلر و استالین قرار گرفته است.

کتاب هنر جنگ، کتابی از استراتژی‌های نظامی براساس تفکرات نظامی چین بوده و می‌توان ادعا کرد که تأثیرگذارترین رساله‌ موجود درباره جنگ و ابعاد مختلف آن است. کتاب هنر جنگ نه تنها در عرصه نبرد بلکه در حوزه سیاست، تجارت و صنعت هم حرف‌هایی برای گفتن دارد.

هنگامی که کتاب را مطالعه می‌کنید متوجه خواهید شد که اگر چه سان تزو ممکن است در همه زمینه‌ها استاد نبوده باشد، اما در هنر رزم و جنگیدن عاقل‌ترین و با ‌مهارتترین در زمان خود بوده است. امروزه از کتاب هنر جنگ در صنعت فناوری به عنوان یک دستورالعمل برای نحوه رقابت در تجارت مطرح می‌شود.

کتاب هنر جنگ در سیزده بخش متفاوت به جنبه‌های گوناگون جنگ پرداخته است. این رساله به قدری کامل و جامع است که نویسنده معتقد است اگر به درستی از فلسفه های جامع او پیروی کنید قطعا پیروز خواهید شد. او معتقد است برای پیروزی قدم اول این است که دشمن خود را به خوبی شناسایی کنید، ضعف‌هایش را بشناسید و بعد به آن ها حمله‌ور شوید.

سان تزو پنج عامل را در هنر جنگ موثر می‌داند؛

• هماهنگی با فرمانده براساس اصول اخلاقی
• توجه به زمان جنگ، شبو روز، سردی و گرمی هوا
• شرایط زمین، خطرات پیرامونی و راه‌های فرار
• رهبر جنگ باید خصوصیاتی مانند خرد، خیرخواهی و خلوص نیت داشته باشد
• نحوه آرایش ارتش بر اساس درجه‌بندی افسران به دست فرمانده

هر فرمانده باید از این اصول پنج‌گانه آگاه باشد و بر آن‌ها تسلط داشته باشد. فرمانده‌ای به پیروز می‌رسد که در عین آگاهی به حرف مشاورانش اهمیت دهد و به توصیه‌های افرداش توجه کند. در این صورت این فرمانده لایق پیروزی در عرصه‌های رقابت و میدان جنگ است. 

برای رهبر شدن از نوعی که سان تزو توصیف می‌کند علاوه بر اینکه باید در مورد طرف مقابل تان اطلاعات داشته باشید، خودتان را هم باید بشناسید. برای اینکه شکست ناپذیر باشید نباید روی ضعف طرف مقابل تکیه کنید و باید خود را شکست ناپذیر کنید. سان تزو معتقد است که رهبرانی موفق می‌شوند که به طور مداوم در حال اصلاح خویش و یادگیری هستند. او می‌گوید ما نمی‌توانیم دیگران را کنترل کنیم اما می‌توانیم دائم روی شخصیت خود کار کنیم و خودمان را قوی‌تر کنیم تا به شکست ناپذیری برسیم.

جالب است بدانید که هم اکنون کتاب هنر جنگ در بسیاری از دانشکده های مدیریت به عنوان منبع درسی مطرح می‌شود چرا که قوانین مشترکی میان بازارهای رقابتی و مدیریتی و همچنین میدان جنگ وجود دارد. ایده‌های فرماندهی سان تزو به قدری جامع و کاربردی است که در حال حاضر تحلیل کنندگان و فعالان بازار بورس و بازارهای مالی به عنوان یک راهنمای موثر از آن بهره می‌برند.

 

 

درباره سان تزو نویسنده کتاب

سان تزو فیلسوف، فرمانده نظامی، متفکر و استراتژیست چینی در سال ۵۴۴ پیش از میلاد متولد شد. او در دوران شگفت انگیز و افسانه‌ای چین باستان به عنوان رهبر نظامی قاطع، مقتدر و وفادار، حضوری درخشان داشته است. استراتژی‌های جنگی او سالیان درازی مورد تایید و استفاده شرقی‌ها بوده و حتی آن‌ها اعتراف کرده‌اند این راهکارها برای همه مراحل زندگی و دستیابی به موفقیت در همه زمینه‌ها موثر و راه گشا است.

سان تزو را هم‌دوره با اندیشمند بزرگ، کنفوسیوس می‌دانند و امروزه آموزه‌هایش در کتاب هنر جنگ، در فرهنگ غرب نیز مورد توجه قرار گرفته است. او در سال ۴۹۶ پیش از میلاد درگذشت.

 

بهترین ترجمه کتاب هنر جنگ

کتاب هنر جنگ ابتدا در سال ۱۷۷۲، به ‌زبان فرانسوی و بعدها در سال ۱۹۱۰ مورد استقبال انگلیسی‌ها قرا گرفت و به زبان انگلیسی ترجمه شد. در ایران و به زبان فارسی نیز انتشارات مختلفی این کتاب را با عناوین مختلفی از زبان انگلیسی به زبان فارسی برگردانده و منتشر کرده‌اند.

برای مثال می‌توان به ترجم علی کردستی و انتشارات فرا، ترجمه محمد جواد نعمتی و انتشارات آوای بیصدا و همچنین انتشارات یوتیشا، ترجمه احمد رسولی و انتشارات هورمزد، ترجمه مریم قادری اسماعیلی و انتشارات آدینه، ترجمه دکتر مهدی سمسار و انتشارات جامی، و ترجمه محمود حمیدخانی و انتشارات سیته، اشاره کرد. در این میان ترجمه احمدضا رسولی که در حوزه کتاب های کسب و کار منتشر شده و همچنین ترجمه محمود حمید خانی پرطرفدارتر است.

 

سرفصل‌های اصلی کتاب

کتاب هنر جنگی شامل سیزده فصل است که در هر فصل درباره یکی از نکات مهم و درس‌های ارزشمند میدان نبرد توضیحاتی ارائه شده است. در ادامه سرفصل‌های اصلی کتاب را مرور می‌کنیم؛

• فصل اول: طراحی نقشه
• فصل دوم: شروع جنگ
• فصل سوم: حمله مدبرانه
• فصل چهارم: آرایش تاکتیکی
• فصل پنجم:‌ انرژی
• فصل ششم:‌ نقاط ضعف و قدرت
• فصل هفتم:‌ رزمایش
• فصل هشتم: انواع تاکتیک
• فصل نهم: راه انداختن ارتش
• فصل دهم: عوارض طبیعی زمین
• فصل یازدهم: انواع مختلف زمین
• فصل دوازدهم: حمله با آتش
•  فصل سیزدهم: استفاده از جاسوسان

 

 

قسمت‌هایی از متن کتاب

بسیاری از رهبران تاریخ پیروز‌هایشان را مدیون سان تزو و کتاب هنر جنگ هستند، سالیان درازی طول کشید تا مفاهیم گفته شده در این رساله درک شود اما اکنون سرلوحه بسیاری از مدیران کسب و کارهاست. در ادامه قسمت‌هایی از متن کتاب را مرور می‌کنیم؛

• اگر هم دشمن را می‌شناسی هم خودت را، از نتیجه صد جنگ هم نباید هراسی داشته باشی. اگر خودت را می‌شناسی اما دشمن را نه، برای هر پیروزی که به دست می‌آوری، شکستی نیز خواهی خورد. اگر نه دشمن را می‌شناسی و نه خودت را، در همه نبردها شکست خواهی خورد.

• جنگجویان فاتح، ابتدا به پیروزی می‌رسند و سپس به میدان جنگ می‌روند، در حالی که جنگجویان مغلوب، ابتدا به جنگ می‌روند و سپس به دنبال پیروزی هستند.

• بهترین چیز در هنر واقعی جنگ این است که کل کشور دشمن، سالم و دست نخورده تصرف شود. در هم کوبیدن و نابودکردن آن ایده خوبی نیست. در اختیار گرفتن کل یک ارتش به جای نابود کردن آن خیلی بهتر است. حتی تصرف یک هنگ، گروهان یا گردان بسیار بهتر از نابود کردن کل ارتش است.

• برتری واقعی زمانیست که بتوان بدون جنگیدن، مقاومت دشمن را در هم شکست. از اینرو برترین شکل فرماندهی، نقش بر آب کردن نقشه‌های دشمن است. دومین شکل آن جلوگیری از اتحاد مجدد نیروهای دشمن است. سومین شکل برتر فرماندهی حمله به ارتش دشمن در میدان نبرد است. و بدترین شیوه فرماندهی، محاصره شهریست که قلعه و برج آن را فرا گرفته‌اند.

• فرماندهی که نتواند خشم خود را کنترل کند، نیروهای خود را مانند گله‌ای از مورچه‌ها وادار به حمله می‌کند، و نتیجه این می‌شود که یک سوم نفراتش را از دست می‌دهد، در حالی که شهر هنوز تصرف نشده است. اینها پیامدهای فاجعه بار محاصره‌اند.

• این قاعده جنگ است که اگر نیروهای ما در برابر دشمن، ده به یک است، او را احاطه کنیم؛ اگر پنج به یک است، به او حمله کنیم؛ و اگر دو به یک است، ارتش‌مان را به دو قسمت تقسیم کنیم. اگر نیروهای‌مان برابر بود، می‌توانیم وارد جنگ شویم؛ اگر از نظر تعداد فقط کمی کمتر بودیم، می‌توانیم از دشمن دوری کنیم. اما اگر اختلاف نفرات زیاد بود، می‌توانیم از او بگریزیم.

• اگر یک ارتش کامل را مجهز کنید تابتوانید از یک امتیاز خاص بهره بگیرید، این احتمال وجود دارد که خیلی دیر به این امتیاز دست یابید. از طرف دیگر، گسیل کردن یک گروه پیش قراول برای تحقق این هدف، می‌تواند منجر به فدا شدن آذوقه و نیرو شود.

• بنابراین اگر به افرادتان دستور دهید برای یک نبرد آماده شوند، و آنها را وادار کنید شبانه روز و بدون توقف تا دوبرابر مسافت معمول یک مسیر را پیشروی کنند، یا برای دستیابی به یک امتیاز نسبت به دشمن، مسافت زیادی را طی کنند، مطمئن باشید همه این گرو‌ه‌ها به دست دشمن اسیر خواهند شد.

 

کلام آخر

کتاب هنر جنگ استرتژی‌ها و تکنیک‌هایی برای موفقیت ارائه می‌دهد که برای هر موقعتی فارغ از زمان و مکان قابل تطبیق است و طی هزاران سال خود را به اثبات رسانده است. این کتاب امروزه در بیشتر موقعیت‌های شغلی قابل استفاده و مفید است. بنابراین، در هر میدانی که می‌خواهید پیروز شوید، می‌توانید از راهکارها و توصیه‌هایش بهره برده و تاثیرش را مشاهده کنید.

کتاب هنر جنگ برای مدیریت استراتژیک و رهبران کسب‌وکارها درخور تأمل است و در حقیقت، آموزه‌های کتاب هنر جنگ را چه در میدان نبرد و چه در جلسه‌ی هیئت‌مدیره‌ی شرکت و چه در میدان تجارت و زندگی روزمره می‌توان به‌کار برد و استفاده کرد.