حکم خوردن ژلاتین بر اساس دیدگاه مراجع تقلید

ستاره | سرویس مذهبی – حکم خوردن ژلاتین از لحاظ شرعی چیست؟ ژلاتین، ماده‌ای جامد است که در بسیاری از خوراکی‌ها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود. این ماده از پروتئین‌هایی با نام “کلاژن” تشکیل می‌شود. پروتئین کلاژن، از درون پوست و استخوان‌های حیوانات بوجود می‌آید. در این مقاله قصد بررسی حرمت یا حلال بودن این ماده غذایی را داریم.

 

ژلاتین چیست و چه مصارفی دارد؟

چنانکه گفته شد، ژلاتین ماده‌ای جامد، بی بو، بی رنگ، ترد و بی‌مزه است که از پروتئین کلاژن بوجود می‌آید. پروتئین کلاژن، در بافت‌های داخلی استخوان، غضروف‌ها و پوست حیوانات وجود دارد؛ پس ژلاتین از بقایای حیوانات نظیر استخوان و غضروف‌ها، بوجود می‌آید. البته باید بدانید که اخیرا نوع دیگری از ژلاتین، با عنوان “ژلاتین گیاهی” به بازار آمده که از بقایای حیوانات ساخته نشده و ترکیباتی ارگانیک و طبیعی دارد.

 

مصارف ژلاتین

• ژلاتین در بسیاری از مواد خوراکی نظیر پاستیل، ژله و فراورده‌های مارشملو و برخی از فراورده‌های دارویی استفاده می‌شود.
• ژلاتین همچنین منبعی بسیار غنی‌ از اسید آمینه‌ها است و ارزش غذایی بسیاری زیادی دارد.

 

چرا برخی تصور می‌کنند ژلاتین حرام است؟

چنانکه در قسمت‌های قبلی شرح دادیم، ژلاتین از بقایای حیوانات بوجود می‌آید. با توجه به این مسئله، ژلاتین از دو جهت می‌تواند حرام باشد:

 

حرام گوشت بودن برخی حیوانات

در فقه دین اسلام، همه حیوانات قابل خوردن و استفاده کردن نیستند. به طور مثال خوک و سگ جزو حیوانات حرام‌گوشت محسوب می‌شوند که هرگونه استفاده خوراکی از بدن آن‌ها، صحیح نیست. ممکن است ژلاتین از بقایای حیواناتی نظیر خوک بوجود آمده‌باشد.

 

ذبح شرعی

بجز مسئله حرام بودن گوشت، فقه اسلام قواعد مشخصی برای ذبح حیوانات وضع کرده‌است. همچنین گفته شده که اگر یک حیوان حلال‌گوشت، به شیوه‌ای غیر از شیوه ذبح شرعی کشته شود، گوشت و بقایای بدنش حرام خواهد بود. ممکن است ژلاتین از بقایای موجودی حلال‌گوشت که با ذبح غیر شرعی کشته شده، درست شده باشد.

 

حکم شرعی خوردن ژلاتین از دیدگاه مراجع تقلید

با توجه به مطالبی که در قسمت قبلی بیان شد، احتمال اینکه ژلاتین، خوراکیِ حرامی باشد، بسیار زیاد است. پیش از بررسی نظرات مراجع تقلید در این باره، باید با یک اصطلاح فقهی آشنا شویم. اگر چیزی تغییر ماهیت بدهد و به چیز دیگری تبدیل شود، در اصطلاح فقهی “استحاله شده است”. به طور مثال، اگر یک تکه چوب، آنقدر بسوزد تا به خاکستر تبدیل شود، تکه چوب استحاله شده‌است.

 

۱. نظر آیت الله خامنه‌ای

آیت الله خامنه‌ای بیان می‌کنند که حرام یا حلال بودن ژلاتین، بستگی به مواد تشکیل‌دهنده آن دارد. ایشان معتقدند:

• ژلاتین گیاهی حلال است.
• ژلاتینی که از استخوان حیوانات حلال‌گوشت ساخته شده که ذبح شرعی نشده‌اند، حلال است.
• ژلاتینی که از پوست حیوانات حلال‌گوشت ساخته شده که ذبح شرعی نشده‌اند، حرام و نجس است.
• ژلاتینی که از بقایای حیوانات حرام‌گوشت ساخته شده، حرام است.

ایشان همچنین می‌فرمایند: اگر نتوانستید تشخیص دهید ژلاتینی که قصد خوردنش را دارید، از مواد حلال یا حرام تشکیل شده، خوردن آن اشکالی ندارد.

 

۲. نظر آیت الله سیستانی

آیت الله سیستانی معتقداند، اگر ندانید ژلاتینی که دست شماست، از منابع گیاهی یا حیوانی ساخته شده، خوردن آن اشکالی ندارد. اما اگر بدانید که از حیوان ساخته شده و از وضعیت ذبح و نوع حیوان آگاه نباشید، خوردن آن صحیح نیست.

آیت الله سیستانی همچنین بیان می‌کنند اگر مطمئن باشیم که استخوان‌های حیوان حرام‌گوشت، بر اثر فعالیت‌های شیمیایی که برای تولید ژلاتین انجام شده، ماهیت خود را از دست داده و “استحاله” شده‌است، خوردن آن اشکالی ندارد؛ البته نمی‌دانیم که استحاله شده‌است یا نشده‌است.

 

۳. نظر آیت الله مکارم شیرازی

آیت الله مکارم شیرازی معتقد هستند که اگر نمی‌دانیم ژلاتین از چه چیزی درست شده‌است، خوردن آن اشکالی ندارد و نیازی نیست که درباره مواد تشکیل‌ دهنده آن تحقیق و جستجو کنیم؛ ولی اگر یقین پیدا کنیم که ژلاتین از ماده‌ای حرام تشکیل شده، استحاله درباره آن صدق نمی‌کند و ژلاتین حرام خواهد بود.

ایشان همچنین به این سوال، پاسخ قابل توجهی دادند:

سوال: حکم خوردن ژلاتینی که از استخوان‌های گاو و خوک گرفته شود چیست؟ با توجه به اینکه این مواد در کشور‌های غربی تولید می‌شوند و احتمالا ذبح شرعی ندارند، ولی سرشار از ویتامین هستند، همچنین در بسیاری از دارو‌ها استفاده می‌شوند.

جواب: استفاده از این ماده در مواردی که ضروری است، اشکالی ندارد.

آیا میدانید حکم خوردن دنبلان از نظر مراجع تقلید چیست؟

 

 

سخن آخر

ژلاتین جزو مواد ضروری بسیاری از خوراکی‌هاست و مصارف دارویی زیادی دارد. این ماده از پروتئیتی به نام “پروتئین کلاژن” بوجود می‌آید و کلاژن از درون استخوان‌ها، غضروف‌ها و پوست حیوانات تشکیل می‌شود. مراجع تقلید، به سبب اینکه این ماده در خارج از ایران تولید می‌شود و شرایط ذبح اسلامی آن رعایت نمی‌شود، در حلال یا حرام بودن آن شک کرده‌اند. حرام بودن مصرف غذایی از حیوانات حرام گوشت یکی از مسائل مهم و پیچیده شرعی است. به منظور آشنایی بیشتر با این مسئله، در مطلب ویژگی حیوانات حرام گوشت  ما را همراهی کنید. نظر شما در این باره چیست؟ دیدگاه‌های خود را از طریق قسمت “نظرات و پرسش‌ها” با ما به اشتراک بگذارید.