نویسنده: مهناز پیرزاده
بروزرسانی: ۱۶ شهریور ۱۴۰۰
ستاره | سرویس خواص شناسی – ریوند به ساقه زیرزمینی گیاه ریواس گفته می‌شود و دامنه‌های کوه ریوند (بینالود) در نیشابور ایران یکی از معروف‌ترین مناطق پراکنش و پرورش این گیاه است. نوشته‌ها حاکی از آن است که قبل از میلاد مسیح از خواص ریواس (ریوند) در چین به عنوان دارو استفاده می‌شده و ارزش غذایی و خواص درمانی فراوانی برای آن آورده شده است. در این مقاله به معرفی خواص ریوند چینی در درمان بیماری‌ها، طریقه مصرف، مضرات و موارد احتیاطی و منع مصرف این گیاه دارویی پرخاصیت پرداخته‌ایم.
خواص ریوند چینی (طبیعت و کاربرد‌های درمانی)
طبع گیاه ریوند سرد است. برخی از مهمترین خواص درمانی این گیاه عبارتند از:
۱. رفع مشکلات گوارشی و درمان یبوست
یکی از مهمترین خواص ریوند چینی درمان یبوست مزمن است. این گیاه خاصیت مسهل دارد و به رفع یبوست و پیشگیری از مشکلات دستگاه گوارش کمک می‌کند. مصرف گیاه ریوند چینی باعث تقویت معده و روده شده و تنظیم کننده ترشحات و حرکات معده است، همچنین برای درمان درد معده، رفع نفخ و گاز معده مفید است.
۲. درمان بی‌اشتهایی و رفع کم خونی
مصرف گیاه ریوند باعث افزایش اشتها می‌شود و به دلیل سرشار بودن از مواد معدنی در رفع کم خونی و پیشگیری از آن موثر است.
۳. کمک به درمان سرطان
مواد آنتی اکسیدان موجود در این گیاه باعث خاصیت ضد سرطانی آن شده است. همچنین امروزه از عصاره گیاه ریوند در کمک به شیمی درمانی بیماران به عنوان یک مکمل گیاهی استفاده می‌شود.
۴. درمان جوش و آبسه
از خواص ریوند چینی و ضماد تهیه شده از آن در طب سنتی برای درمان جوش و آبسه استفاده می‌شود. استفاده منظم از ضماد ریوند باعث سر باز کردن آبسه و خروج چرک از آن می‌شود.
۵. تقویت سیستم ایمنی بدن
مصرف گیاه ریوند چینی باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و پیشگیری از بیماری‌ها می‌شود. همچنین از خواص این گیاه در طب سنتی برای دفع بعضی از باکتری‌های مضر و دفع کرم استفاده می‌شود.
۶. تقویت اعصاب
برطرف کردن سستی و خماری از دیگر خواص ریوند چینی است و مصرف متعادل آن باعث تقویت اعصاب، کمک به درمان وسواس و افزایش نشاط می‌شود.
۷. تصفیه خون
مصرف ریوند به تصفیه خون کمک می‌کند و چکاندن آب تازه آن در چشم سبب تقویت بینایی و از بین رفتن لکه‌های سفید چشم می‌شود.
۸. کاهش چربی، قند و کلسترول خون
مصرف ریوند به عملکرد بهتر لوزالمعده کمک می‌کند و از این طریق لوزالمعده را وادار به ترشح انسولین کرده و قند خون را کاهش می‌دهد. همچنین کاهنده چربی و کلسترول خون است و از ایجاد لخته در رگ‌ها جلوگیری می‌کند و در پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی و سکته موثر است.
۹. درمان عفونت زنان
از خواص ریوند چینی در طب سنتی کمک به درمان عفونت زنان و معالجه ترشحات مواد سفید در خانم‌ها است. دمنوش گیاه و ریشه ریوند تاثیر زیادی در کاهش درد زنان هنگام رابطه زناشویی به خصوص درد موجود در ناحیه لگن دارد.
۱۰. سلامت کبد
مصرف این گیاه به تقویت کبد و سم‌زدایی بدن کمک می‌کند و خوردن آن برای بیماران تب دار مفید است.
۱۱. تقویت موی سر
گیاه ریوند را می‌توان به عنوان یک رنگ گیاهی برای طلایی و قهوه‌ای کردن مو‌ها همراه با دیگر رنگ‌های گیاهی مانند حنا و … استفاده کرد که همزمان باعث تقویت موی سر و استحکام ساقه مو نیز می‌شود.
۱۲. کند کردن روند پیری
ریوند سرشار از آنتی اکسیدان است که فعالیت رادیکال‌های آزاد را متوقف می‌کند، بنابراین از جالب‌ترین خواص ریوند چینی کند نمودن روند پیری و پیشگیری از برخی بیماری‌های مرتبط با آن مانند آلزایمر است.
گیاه شناسی ریوند چینی
نام دیگر این گیاه؛ ریواس، ریواج، ریباج، ریباس، ریباش و رواش است. در کتب طب سنتی درباره این گیاه آمده است که ریواس دارای دو نوع ساقه است. یکی از آن‌ها ساقه زیرزمینی است که به آن ریزوم و در طب سنتی به آن ریوند یا ریشه ریوند یا چوب ریوند یا ریوند چینی گفته می‌شود.
اصلی‌ترین محل رویش این گیاه در کشور ما دامنه بینالود، کوهستان‌های آذربایجان، کردستان و بلندی‌های البرز است و در این مناطق علاوه بر مصارف دارویی، از آن برای تهیه خورش ریواس، کمپوت، مربا و شربت استفاده می‌شود.
ترکیبات شیمیایی ریوند چینی
کلیه قسمت‌های گیاه به ویژه ریشه و ساقه کاربرد دارویی دارد. قسمت عمده ترکیبات این گیاه آب است. همچنین دارای تانن، آنتراکینون، آنتروگلیکوزیدها، اسید‌های آلی پروتئین، چربی، کلسیم (به میزان ۹۶ میلیگرم در صد گرم سبزی خام)، آهن (۸/۰ میلیگرم)؛ پتاسیم نسبتاً زیاد، آهن و ویتامین‌های آ، ای، کا، ث. و ویتامین‌های گروه B. است.
طریقه مصرف ریوند چینی
برای مصرف ریوند چینی آن را به صورت دمنوش، شربت، ضماد و استعمال موضعی و طبخ در غذا‌ها می‌توان مصرف کرد.
طرز تهیه دمنوش ریوند: ۵ تا ۱۰ گرم از ریوند چینی که خشک کرده‌اید را در یک لیوان آب جوش دم کنید و اجازه دهید بیست دقیقه دم بکشد. هر روز یک فنجان از آن را قبل از غذا میل کنید.
طرز تهیه شربت ریوند: شصت گرم ریشه خشک گیاه ریوند چینی را بکوبید، سپس آن را در هاون چینی یا با کمک آسیاب خرد کنید به طوری که به صورت پودر نرمی درآید. سپس آن را در یک لیتر آب بریزید و چهار گرم دارچین به آن اضافه کنید و هشت روز بگذارید بماند. برای مصرف آن روزی یک فنجان از شربت ریوند را قبل از غذا میل کنید.
طرز تهیه ضماد ریوند: ساقه‌های ریوند را به خوبی پاک کنید و آن‌ها را در قابلمه حاوی آب جوش بریزید و اجازه دهید تا کاملا پخته و نرم شوند. مدت زمان لازم برای پخت ریوند در حدود ۲۰ دقیقه است. سپس آن‌ها را از قابلمه خارج کرده و بکوبید و به صورت ضماد گرم مصرف کنید.
مضرات ریوند چینی (موارد احتیاطی و منع مصرف)
همانند سایر گیاهان دارویی زیاده‌روی در مصرف ریوند نیز توصیه نمی‌شود. برخی از عوارض جانبی و موارد منع مصرف این گیاه به شرح زیر است:
- استفاده از گیاه ریوند در بارداری و دوران شیردهی مضر است و باید با نظر پزشک متخصص مصرف شود.
- زیاده‌روی در مصرف ریوند باعث اختلال در دستگاه گوارش و اسهال می‌شود.
- مصرف بیش از حد ریوند اعصاب را ضعیف و در افراد دارای مزاج سرد باعث بروز قولنج می‌شود.
- مصرف گیاه ریوند برای مبتلایان به سنگ کلیه اگزالاتی مضر است و افراط در مصرف آن منجر به آسیب به کلیه‌ها و دستگاه گوارش می‌شود.
- زیاده‌روی در مصرف ریوند چینی باعث جلوگیری از جذب کلسیم و منیزیم توسط بدن و تشدید پوکی استخوان خواهد شد.
سخن پایانی
گیاه ریوند یا همان ریواس سالیان سال است که در طب سنتی استفاده می‌شود و اکنون در مطالعات علمی جدید نیز خواص آن تائید شده است. چنانچه اطلاعات بیشتری درباره خواص درمانی گیاه دارویی ریوند چینی دارید یا تجربه مصرف آن را داشته‌اید، لطفا از طریق بخش نظرات و پرسش‌ها با ما و مخاطبان ستاره به اشتراک بگذارید. اگر در دوران حساس بارداری به سر می‌برید پیشنهاد می‌کنیم عوارض و فواید مصرف ریواس در دوران بارداری را نیز در ستاره مطالعه کنید.
برگرفته از کتاب: خواص طبیعی و درمانی میوه‌ها و سبزیجات؛ دائره المعارف گیاهان دارویی
لطفی
من از بچگی عاشق ریواس بودم وهمیشه اردیبهشت ماه به کوه میرفتیم تاریواس بخوریم امروزمتوجه شدم ریوند چینی همون ریواس هست