سرطان تیروئید و ید درمانی؛ ید درمانی چیست و چه عوارضی دارد؟

ستاره | سرویس سلامت – واقع مصرف ید برای درمان سرطان تیروئید با کوچک کردن تدریجی غده و در نهایت از بین بردن کامل آن انجام می‌شود. این روش درمان از آنچه به نظر می‌رسد، به مراتب امن‌تر بوده و در حقیقت، رایج ترین روش درمان در ایالات متحده به شمار می‌آید. ید رادیواکتیو برخلاف داروهای ضد تیروئید، یک درمان دائمی و مطمئن برای سرطان تیروئید است.

فرسایش ید رادیواکتیو

تحقیقات انجام شده

آزمایش ید رادیواکتیو و تعیین دوز ید

همانطور که گفته شد، ید رادیواکتیو بسته به دوز مصرفی می تواند تمام غده تیروئید یا بخشی از آن را از بین ببرد. پزشک معالج برای تعیین دوز لازم ید، علت پرکاری تیروئید و اطلاعات مربوط به بافت تیروئید، یک اسکن ید رادیواکتیو را تجویز خواهد کرد. در این آزمایش، بیمار مقدار بسیار ناچیزی از ید رادیواکتیو را مصرف می‌کند و پزشک با اندازه‌گیری میزان جذب ید توسط تیروئید، عملکرد این غده را بررسی می‌کند. این کار توسط اسکن تیروئید که بافت‌های سالم و بیمار را نشان می‌دهد، انجام خواهد شد. در تعیین میزان دوز ید، اندازه غده تیروئید (که توسط معاینه فیزیکی تعیین می‌شود) و نتایج آزمایش جذب دو عامل مهم هستند. هرچه سایز غده بزرگتر باشد، دوز ید رادیواکتیو بیشتر و هرچه میزان جذب ید بیشتر باشد، دوز ید کمتر خواهد بود.

عملکرد درمانی ید رادیواکتیو

ممکن است پزشک فقط یک دوز ید را برای درمان بیمار تجویز کند؛ اما شش ماه طول بکشد تا دارو به طور کامل تمام یا بخشی از غده را از بین ببرد. خوشبختانه در اکثر بیماران حدود یک ماه پس از آغاز درمان علائم بیماری کاهش می‌یابد. در صورت تداوم علائم پس از گذشت ۶ ماه ممکن است نیاز باشد یک دوز دیگر دریافت کنید.

عوارض ید درمانی

شایع ترین عارضه پس از ید درمانی با ید رادیواکتیو، کم کاری تیروئید است. ید رادیواکتیو غالباً مقدار زیادی سلول غده تیروئید را از بین می‌برد و باعث می‌شود تیروئید قادر به تولید هورمون‌های کافی نباشد؛ درست مخالف مشکلی که بیمار قبل از ید درمانی داشت.

شاید در نگاه اول جایگزینی یک اختلال با یک بیماری دیگر عجیب به نظر برسد؛ اما درمان کم کاری تیروئید در دراز مدت بسیار ساده‌تر است. با ابتلا به کم کاری تیروئید، بیمار نیاز دارد تا برای مدت طولانی مداوای جایگزینی هورمون تیروئید را انجام دهد؛ اما این درمان بی‌خطر، قابل اعتماد و مقرون به صرفه است. سایر عوارض جانبی ید رادیواکتیو به شرح زیر خواهد بود:

• طعم فلز در دهان که ممکن است تا چند هفته ادامه یابد.
• حالت تهوع که معمولاً یک تا دو روز پس از درمان فروکش می‌کند.
• تورم غدد بزاقی که ممکن است تا چند هفته ادامه یابد. این مسئله ناشی از جذب ید توسط غدد بزاقی است.بیمار می‌تواند یک روز پس از دریافت دوز، با فرضاً خوردن یک قطره لیمو، جریان بزاق را تحریک کند.

مراقبت پس از ید درمانی

بعد از درمان با ید رادیواکتیو، برای جلوگیری از قرار دادن اطرافیان در معرض تشعشعات رادیواکتیو باید اقدامات احتیاطی خاصی را در نظر داشته باشید. به خاطر داشته باشید که اقدامات احتیاطی ذکر شده یک سری موارد کلی است و پزشک در مورد طول مدت مراقبت و نوع اقداماتی که باید متناسب با نیازهای فردی و شرایط پزشکی شما انجام شود، اطلاعات بیشتری به شما خواهد داد.

بسته به میزان قدرت دوز دریافتی، بیمار باید سه تا پنج شب بعد از درمان را تنها بخوابد.

• بسته به میزان قدرت دوز دریافتی، سه تا هفت روز پس از درمان از تماس شخصی با کودکان (به عنوان مثال بغل کردن یا بوسیدن آن‌ها) جلوگیری شود.
• تا سه روز اول پس از درمان، فاصله امن خود از دیگران را حفظ کنید. از قرار گرفتن در مکان‌های عمومی خودداری کرده و آب زیاد بنوشید (برای دفع ید رادیواکتیو از طریق ادرار).
• تا سه روز اول وسایل (وسایل آشپزخانه ، ملافه، حوله و وسایل شخصی) را با دیگران به اشتراک نگذارید. لباس ها و ظرف‌های خود را جداگانه بشویید، دستان خود را زیاد بشویید و هر روز دوش بگیرید.

نکات مهم

•  اجازه ندهید که ترستان از یددرمانی تصور اشتباهی از این روش درمانی به شما بدهد.
• ید درمانی سبب ایجاد اختلال در باروری نمی‌شود.
• خانم‌های باردار یا کسانی که می‌خواهند طی ۶ ماه آینده باردار شوند، نباید از ید رادیواکتیو استفاده کنند؛ زیرا این روش درمانی می‌تواند تیروئید جنین را از بین برده و رشد آن را مختل کند.
• همچنین در دوره‌ی شیردهی نیز نباید از ید رادیواکتیو استفاده کرد.
• پس از ید درمانی، بیمار باید همواره فاصله خود از نوزادان، کودکان زیر پنج سال و زنان باردار را به مدت دو یا سه هفته حفظ کند
• انجام آزمایش خون چهار تا شش هفته پس از ید درمانی و پس از آن، یک تا سه ماه یکبار تا زمانی که علائم پایدار و ثابت شده و سپس سالی یک مرتبه برای بررسی سطح هورمون تیروئید الزامی است.
• ید درمانی ممکن است بیماری تیروئید چشم را بدتر از قبل کند. اگر مشکل چشم دارید به پزشک خود بگویید تا در صورت لزوم احتیاط‌های لازم انجام شود.
• مشکلات تیروئید در اغلب خانواده‌ها وجود دارند و در صورت شدت یافتن علائم، باید با پزشک عمومی خود صحبت کرده و در صورت تایید وی آزمایش تیروئید را بگذرانند.
• اگر در مورد اختلال تیروئید خود سؤال یا نگرانی دارید، باید قبل از هرکاری با پزشک معالج خود صحبت کنید؛ او  بهترین گزینه مشاوره برای شما خواهد بود.

کلام آخر

غده تیروئید تقریباً تمام ید موجود در بدن را جذب می‌کند. از این رو ید رادیواکتیو (RAI که به آن I-۱۳۱ نیز گفته می‌شود)، می‌تواند برای درمان سرطان تیروئید مورد استفاده قرار گیرد. ید رادیو اکتیو به طور عمده در سلول‌های تیروئید جمع می‌شود، جایی که تشعشعات رادیواکتیو قادر است غده تیروئید و سایر سلول‌های تیروئید (از جمله سلول‌های سرطانی) جاذب ید را با کمترین اثرگذاری بر سایر اندام‌های بدن از بین ببرد. دوز تابش مورد استفاده در این روش درمانی به مراتب قوی‌تر از مقدار مورد استفاده در اسکن‌های رادیواکتیو است. اگر شما نیز تجربه ید درمانی برای درمان سرطان تیروئید را داشته‌اید، نظرات، پیشنهادات و حتی نکاتی را که برای دوره مراقبت پس از درمان حائز اهمیت می‌بینید، با ما و همراهان ستاره به اشتراک بگذارید. در پایان، اگر آزمایش تیروئید را انجام داده اید، پیشنهاد می‌کنیم آزمایشتان را به کمک تفسیر آزمایش تیروئید بررسی کرده و در صورت نیاز حتما به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.

برگرفته از: endocrineweb و جهاد دانشگاهی