۱۵ علت کم شدن و خشک شدن شیر مادر و راه‌های افزایش آن

ستاره | سرویس مادر و کودک – میزان شیر مادر پس از زایمان به عوامل مختلفی بستگی دارد. برخی از آن‌ها تحت کنترل او نیستند، اما برخی دیگر را می‌توان با برنامه‌ریزی و داشتن حمایت بیشتر از طرف دوستان و خانواده مدیریت کرد. اگر به دنبال علت کم شدن و خشک شدن شیر مادر هستید، در ادامه با دلایل و راهکار‌های افزایش شیر شیر مادر آشنا می‌شوید.

علت‌ کم شدن و خشک شدن شیر مادر

نگرانی بیشتر مادران در روزهای اول تولد کم شدن و خشک شدن شیر مادر است. ۱۲ دلیل عمده کم شدن شیر مادر را از به‌روزترین منابع علمی دنیا برایتان جمع آوری کرده‌ایم:

۱. احساس استرس یا اضطراب

۲. نداشتن استراحت کافی

۳. بارداری مجدد

۵. بیماری

ابتلا به بیماری‌های ویروسی مانند آنفولانزا، سرماخوردگی یا بیماری‌های گوارشی به خودی خود موجب کم شدن شیر نمی‌شود. اما علائم همراه با آن مانند خستگی، اسهال، استفراغ یا کاهش اشتها، شیر مادر را کاهش می‌دهد. بهتر است هنگام بیماری، در خانه استراحت کنید و از نزدیکانتان بخواهید که در رسیدگی به امور خانه و نوزاد به شما کمک کنند تا توان کافی برای تولید شیر داشته باشید.

• توصیه پزشکان این است که در دوران شیردهی سیگار کشیدن را ترک کنید، یا حداقل در حضور نوزاد سیگار نکشید.
• حداقل ۲ ساعت قبل از شیردهی سیگار نکشید تا جاری شدن شیر مختل نشود.
• اگر در ترک سیگار به مشکل برخورده اید، حتما از کمک پزشکان بهره‌مند شوید.

۷. نوشیدن الکل

• دارو‌های خاص: برخی از دارو‌ها در فرایند تولید شیر اختلال ایجاد می‌کنند و برخی دیگر تولید شیر را کاهش می‌دهند.
  دارو‌های سرماخوردگی، سینوزیت و حساسیت که دارای یک ماده دکونژستانت بنام سودوفدرین هستند، مانند Sudafed، Advil Cold، Sinus و Claritin-D، موجب خشک شدن آبریزش بینی می‌شوند، اما همزمان شیر مادر را نیز خشک می‌کنند.
  پیش از تجویز هر دارویی به پزشک خود بگویید که در حال شیردهی هستید. بر اساس علائم، پزشک یک داروی بی خطر برای دوران شیردهی را برایتان تجویز می‌کند.
• قرص های ضد بارداری: مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری نیز در تولید شیر اختلال ایجاد می‌کند. برخی از این نوع قرص‌ها دارای هورمون استروژن هستند که باعث کاهش تولید شیر می‌شود.
  قرص‌های دارای پروژستین (هورمون پروژسترون سنتز شده) گزینه مناسبی برای مادران شیرده هستند. پزشک می‌تواند با توجه به شرایط، بهترین گزینه را به شما معرفی کند.
  همچنین گزینه‌های غیر دارویی مانند دیافراگم، کاندوم یا IUD غیر هورمونی نیز گزینه‌های مناسبی هستند، زیرا در تولید شیر اختلال ایجاد نمی‌کنند.

۱۱. تغییرات هورمونی پس از زایمان

۱۳. تغذیه با شیرخشک

۱۴. کاهش مایعات ورودی و گرفتن رژیم‌های سخت

۱۵. مصرف ادویه و گیاهان دارویی

• زایمان زودرس
• چاقی بیش از حد مادر
• فشار خون بالا پس از زایمان
• دیابت کنترل نشده مادر

نشانه‌های کمبود شیر مادر

اگر گمان می‌کنید که شیرتان برای نوزاد کافی نیست، به دنبال نشانه‌های زیر باشید:

• تعداد پوشک‌های مصرفی نوزاد در روز کمتر از حد متوسط است.
• نوزاد در زمان شیردهی ناراضی به نظر می رسد.
• میزان افزایش وزن نوزاد رضایت بخش نیست.
• کم آبی در نوزادان موجب تیره شدن رنگ ادرار، زردی و بی حالی آن‌ها می‌شود.

اگر نوزاد یک یا چند مورد از این علائم را نشان می‌دهد، الزاما به معنای کمبود شیر مادر نیست و ممکن است نشانه بیماری نوزاد باشد. در این شرایط بهتر است نوزاد را برای تشخیص قطعی نزد پزشک ببرید.

راه‌های افزایش شیر مادر

به کار بستن نکات زیر کمک می‌کند تا تولید شیر مادر افزایش یابد.

• به محض تولد نوزاد شیردهی را آغاز کنید. انتظار طولانی برای شروع شیردهی منجر به کاهش تولید شیر می‌شود. بلافاصله پس از زایمان، با نوزاد تماس پوستی برقرار کنید و در اولین ساعت پس از زایمان شیر دهی را آغاز کنید. اگر در اولین دفعات شیردهی با مشکل مواجه شده اید، مطلب ۲۴ دلیل برای نیامدن شیر بعد از زایمان + راه‌های عملی برای افزایش شیر را مطالعه کنید.
• به دفعات زیاد به نوزاد شیر بدهید. در هفته‌های اول تولد، نوزاد هر دو تا سه ساعت نیاز به خوردن شیر دارد، حدود ۸ تا ۱۲ بار در روز. برای کسب اطلاعات بیشتر، مطلب تعداد دفعات شیردهی به نوزاد بر اساس سن او را مطالعه کنید.
• پستان به دهان گرفتن نوزاد را بررسی کنید. بررسی کنید که نوزاد به درستی هاله پستان را به دهان گرفته باشد. نشانه‌های بلعیدن شیر را در نوزاد مشاهده کنید.
• از مشکلات شیردهی آگاه باشید. تناوب در شیردهی از هر پستان را رعایت کنید تا تولید شیر در یکی از پستان‌ها کاهش نیابد. برای آگاهی بیشتر در این زمینه، مطالب شیر خوردن نوزاد از یک سینه، دلایل و راهکار‌ها و ۱۵ مورد از مشکلات شیردهی و راه حل آن‌ها را مطالعه کنید.
• نوبت های شیردهی را کاهش ندهید. هربار که یکی از نوبت‌های شیردهی را به هر دلیلی از دست دادید، شیر خود را بدوشید تا تولید شیر تحریک شود.
• در دادن پستانک به نوزاد عجله نکنید. اگر تصمیم دارید به نوزاد پستانک بدهید، تا یک ماه پس از تولد او دست نگه دارید. این زمان به شما فرصت می‌دهد تا ذخیره شیر مورد نیاز او را تامین کنید. اگر نوزاد در هنگام شیردهی ناآرام است، مطلب ۷ دلیل برای بی قراری نوزاد هنگام شیر خوردن و ۷ راهکار پیشنهادی را مطالعه کنید.
• در استفاده از دارو‌ها محتاط باشید. همانگونه که پیش از این گفته شد، برخی دارو‌ها موجب کاهش تولید شیر می‌شوند و برخی قرص‌های پیشگیری از بارداری نیز در جاری شدن شیر اختلال ایجاد می‌کنند.
• نوشیدن الکل و کشیدن سیگار را ترک کنید. نوشیدن الکل موجب کاهش تولید شیر می‌شود. سیگار کشیدن نیز تاثیر مشابهی دارد. اگر هنوز اقدام به ترک سیگار نکرده اید، مطلب سیگار کشیدن در دوران شیردهی چه خطراتی برای نوزاد خواهد داشت؟ را مطالعه کنید.
• شیر بیشتری بدوشید. تعداد دفعات شیردوشی را افزایش دهید و در هر نوبت شیردهی کاملا پستان‌ها را تخلیه کنید. حتی اگر نوزاد گرسنه نیست، هر دو ساعت یک بار شیر را بدوشید و فریز کنید. بدین ترتیب در طول چند روز تولید شیر افزایش چشمگیری می‌یابد.
• پس از هر نوبت شیردهی، شیر بدوشید.  بعد از شیر دادن به نوزاد، شیر باقی مانده را بدوشید. یک لیوان آب بنوشید و پس از ۲۰ دقیقه دوباره شیر بدوشید. این کار پس از هر نوبت شیردهی انجام دهید تا شاهد افزایش شیر باشید.
• از مواد غذایی شیرافزا استفاده کنید. خوردن جو دوسر موجب افزایش تولید شیر مادر می‌شود. ماءالشعیر نیز دارای مقدار زیادی مخمر است که به تولید شیر کمک می‌کند. همچنین دمنوش‌های گیاهی و قطره های شیرافزا، برای این منظور وجود دارند که در صورت تجویز پزشک می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. خواندن مطلب ۲۲ ماده غذایی برای تقویت شیر مادر + ۱۰ توصیه پزشکی در این زمینه توصیه می‌شود.

سخن آخر

نوشیدن شیر کافی و مغذی برای حفظ سلامتی و رشد همه جانبه نوزاد بسیار مهم است. اما شیر مادر تنها منبع تامین نیاز کودک نیست. اگر به هر دلیل نتوانستید شیردهی به نوزاد را ادامه دهید، با پزشک درباره مناسب‌ترین نوع شیرخشک برای نوزادتان مشورت کنید. برای آشنایی با انواع شیرخشک، مطلب انواع شیر خشک نوزادان و راهنمای انتخاب آن را مطالعه کنید. در نظر داشته باشید که فارغ از تغذیه، نوزاد به مادری سالم از لحاظ جسمی و روانی نیاز دارد. تجربیات خود را از مشکلات شیردهی و کافی نبودن شیر با ما و دیگر مادران همراه ستاره در بخش نظرات و پرسش‌ها در میان بگذارید.

برگرفته از: mayoclinic، verywellfamily، medelabreastfeedingus و utswmed