نویسنده: پریوش مختاری
بروزرسانی: 16 شهریور 1400
ستاره | سرویس خواص شناسی – شمال کشورمان به دلیل آب و هوای مناسب مرطوبی که دارد، خواستگاه بسیاری از گیاهان دارویی است. یکی از پرخاصیت‌ترین گیاهان مخصوص این خطه چوچاق است. متاسفانه سال‌هاست که این گیاه مورد بی‌توجهی قرار گرفته و کسی جز ساکنان خطه شمال ایران از خواص آن باخبر نیستند. اگر شما نیز تمایل دارید با فواید و مضرات گیاه چوچاق آشنا شوید و موارد مصرف آن را بدانید با ما همراه باشید.
گیاه چوچاق
گیاه چوچاق از خانواده چتریان است و به صورت خودرو رشد می‌کند. این گیاه در هر فصل، شکل متفاوتی دارد که شناخت آن را کمی مشکل می‌کند. این گیاه در فصل بهار به صورت بوته می‌روید و برگهای نوک تیزی دارد. با گذشت زمان برگ‌ها شروع به ضخیم شدن می‌کنند و از نظر ظاهری شبیه برگهای اسفناج هستند. با سرد شدن هوا چوچاق به بوته ای خاردار با گل‌های بنفش و آبی تبدیل می‌شود. چوچاق را در دیگر گویش‌های موجود در مازندران و رامسر زولنگ و شوشاخ می‌نامند. این گیاه خوشبو دارای طبعی گرم از نظر طب سنتی است و انواع گونه‌های آن در صنعت داروسازی نیز کاربرد فراوانی دارد.
خواص گیاه چوچاق
ترکیباتی مانند لیمونن و اسید فولیک در چوچاق به وفور یافت می‌شود به همین دلیل می‌تواند نقش بزرگی در درمان کم خونی ناشی از فقر آهن ایفا کند. از دیگر خواص گیاه چوچاق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تقویت قوای جنسی
- تسکین دردهای رماتسیمی
- کاهش التهاب در بدن
- پیشگیری از سرطان به دلیل مقدار زیاد آنتی اکسیدان
- اشتهاآور
- آرامش بخش اعصاب
- ادرارآور
- افزایش دهنده شیر مادران شیرده
خواص ریشه چوچاق
از خواص ریشه گیاه چوچاق غافل نشوید، زیرا خاصیت بسیاری در ریشه آن نهفته است. ریشه گیاه چوچاق حاوی قند و ساکارز است. برای بیشتر بهره بردن از خاصیت آن، باید از ریشه اصلی این گیاه که از بقیه ریشه‌ها بزرگ‌تر است و اصطلاحا به آن بیخ می‌گویند، استفاده کرد. لازم به ذکر است که زمان برداشت ریشه گیاه چوچاق فصل پاییز است.
از جمله خواص ریشه چوچاق می‌توان اشاره کرد به:
- درمان سیاه سرفه
- خاصیت ضد قارچی و ضد باکتریایی
- درمان عفونت ادراری
- درمان عفونت و درد دندان
- ضد اسپاسم
- درمان بیماری‌های مرتبط با کبد
- درمان عقب افتادگی پریود
- رفع سنگ کلیه و مثانه
مضرات گیاه چوچاق
تاکنون عارضه خاصی برای مصرف این گیاه گزارش نشده است. با این حال توصیه می‌شود که مانند هر ماده غذایی و دارویی دیگر، از مصرف بی‌رویه آن خودداری کنید. به دلیل طبع بسیار گرم این گیاه توصیه می‌شود که خانم‌های باردار قبل از مصرف آن با پزشک خود مشورت کنند.
موارد و نحوه مصرف چوچاق
حال این سوال پیش می‌آید که این گیاه پرخاصیت را چگونه به رژیم غذایی خود اضافه کنیم.
۱. غذای اصلی
شما می‌توانید از برگهای تازه یا خشک شده این گیاه در برخی از غذاها به خصوص غذاهای محلی خطه شمال کشور استفاده کنید و یک غذای شمالی اصیل و با همان رنگ و بو را تهیه کنید. این غذاها عبارتند از:
- سبزی‌پلو
- ماهی شکم‌پر
- خورش ترش واش گیلان
- کباب ترش شمالی
- کوکو سبزی
- کال کباب گیلانی
۲. چاشنی‌های کنار غذای اصلی
در برخی از چاشنی‌های شمالی گیاه چوچاق نقش مهمی دارد. این چاشنی‌ها عبارتند از:
- ترشی هفت بیجار
- زیتون پرورده
- دَلار (دلال)
طرز تهیه سبزی دلار
این چاشنی خوشمزه با ترکیبی از سبزی‌های خوشبو و پرخاصیت شمالی و نمک درست می‌شود. از دلار در خورش‌های شمالی و مزه دار کردن ماست، ماست و خیار و میوه‌های ترش‌مزه‌ای که طبع سردی دارند مانند پرتقال، کیوی، آلوچه و چاقاله استفاده می‌شود. مواد لازم برای تهیه این چاشنی خوشمزه بدین صورت است.
| مواد لازم | |
| گشنیز |
۳۵۰ گرم
|
| کوتکوتو یا خالواش | ۲۰۰ گرم |
| بوانجیر | ۲۰۰ گرم |
| چوچاق | ۱۵۰ گرم |
| نعنا | ۱۰۰ گرم |
طرز تهیه دلال لاهیجان
۲. همه سبزی‌های تمیز و شسته شده را در سبزی خردکن بریزید یا به صورت دستی خرد کنید.
۳. خرد کردن سبزی را تا حدی ادامه دهید که کاملا ریز شوند و آب بیاندازند.
شما می‌توانید با قرار دادن آن در ظرف شیشه‌ای تمیز تا مدتی دلال خود را در یخچال نگه‌دارید.
۳. مربا و نوشیدنی
مربا: مردم گیلان از ریشه این گیاه مربای خوشمزه‌ای درست می‌کنند که بسیار خوشبوست و خوردن آن باعث خوشبو شدن دهان می‌گردد.
دمنوش گیاه چوچاق: این دمنوش خواص زیادی دارد. این خواص در برگهای تازه چوچاق بیشتر از برگهای خشک شده آن است. برای استفاده از این خواص می‌توانید از برگهای این گیاه دمنوش تهیه کنید. در ادامه مواد لازم برای تهیه این دمنوش خوش طعم و مقوی را مشاهده می‌کنید.
| طرز تهیه | |
| گیاه چوچاق تازه یا خشک شده | به میزان لازم |
| آب | دو لیوان |
| نبات یا عسل | در صورت تمایل |
طرز تهیه دمنوش گیاه چوچاق
۲. قوری را روی حرارت غیرمستقیم برای مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه قرار دهید.
سخن آخر
احتمالا شما نیز با مطالعه این مقاله تصمیم گرفته‌اید که در سفر بعدی خود به شمال این گیاه را امتحان کنید. در صورتی که با هدف درمان بیماری، قصد استفاده منظم از این گیاه را دارید پیشنهاد می‌کنیم که با پزشک خود مشورت کنید. در صورتی که علاقه‌مند به آشنایی با گیاهان پرخاصیت و ناشناخته هستید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله آشنایی با خواص گیاه سیاه توسه در طب سنتی را نیز مطالعه فرمایید. آیا شما خواص دیگری برای گیاه چوچاق سراغ دارید؟ اگر تا به حال از این گیاه استفاده کرده‌اید، فراموش نکنید که می‌توانید تجربیات و پیشنهادات خود را با ما و سایر همراهان ستاره به اشتراک بگذارید.
